Laurel & Yanny uitgelegd

Onlangs is er een nieuw duo verschenen op internet. En in tegenstelling tot ‘De Dikke en de Dunne’ uit die bekende geluidloze films gaat deze hype om spraak die je wél kunt horen. Wat is het geval: er is een opname verschenen die niet op iedereen hetzelfde overkomt. De één hoort Laurel, de ander hoort Yanny (soms ook iets dat lijkt op Jerry). Dit is zo grappig en bizar dat het fragment flink ‘viral’ is gegaan. Hoe komt het dat niet iedereen hetzelfde hoort?

Laurel & Janny uitgelegd

Het geluidsfragment

Wat hoort Bax Music?

Ook bij Bax Music liggen de meningen verdeeld. In de kantoorafdeling studio, waar onder andere de DAW-software, audio interfaces, microfoons en studiomonitoren aan ons assortiment worden toegevoegd, zitten momenteel drie copywriters. Alle drie produceren en mixen zij ook muziek (progrock, mainstream en klassiek), en al best een tijdje. Zij hoorden Laurel, Yanny en Jerry!

Eerste verklaring: kwaliteit van je gehoor

De reden dat mensen een A, E, I, O, U, en nog wat andere klinkers kunnen herkennen heeft te maken met formanten. Dat zijn zeer specifieke pieken in het klankspectrum die wij in het dagelijks leven dus klinkers noemen. En juist in deze hype lijken die klinkers enorm verschillend over te komen. Nu is het zo dat het gehoor tussen mensen flink kan verschillen als gevolg van slijtage, leeftijd, maar bijvoorbeeld ook oorontstekingen (ook al is dat lang geleden geweest). De copywriter die Laurel hoorde (42) weet dat er slijtage is geweest door de vele luide jaren in een rockband. De copywriter die Jerry hoorde is maar een paar jaar jonger (40) maar hoorde precies hetzelfde als een stagiaire van 17. Zo groot is de invloed van de kwaliteit van je gehoor op je perceptie van geluid.

Nog een verklaring: het apparaat

Een andere verklaring die wordt gegeven is dat ook het afspeel-device een belangrijke rol speelt in de geproduceerde klank. Hier is inderdaad iets voor te zeggen: als de lage en/of de hoge frequenties wat minder aanwezig zijn, dan is dat van net zo grote invloed. Denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen het geluid uit een smartphone of uit een stel volwaardige speakers. Onze copywriters luisterden echter naar dezelfde telefoon, dus in ons geval heeft het toch met gehoor te maken. Overigens kan de perceptie van Laurel en Yanny voor één persoon ook veranderen door de opname op een wat lagere of hogere toonhoogte af te spelen (waardoor de formantfrequenties opschuiven).

Wat kunnen producers hiervan leren?

Leuk natuurlijk, zo’n hype, en volgende week is er weer een nieuwe hype. Toch willen we op deze plek nog even stilstaan bij wat dit aantoont. Als Laurel & Yanny al zó duidelijk zijn, geldt dat dan niet ook voor de klank van een piano, een gitaar, een zangstem en ieder ander instrument? Een gitaar zal natuurlijk niet ineens als een trompet klinken, maar het zou best kunnen dat jij in de mix een instrument lekker aan het dempen bent met een equalizer, terwijl een andere mixing-engineer er geen probleem in hoort. Als studio-experts kunnen we daarom aanbevelen om zo veel mogelijk zwakke schakels uit je studio te weren en te vervangen door sterke schakels.

Tips voor jou en je studio

Hier enkele tips om te zorgen voor sterke schakels in je studio:

Begin met ‘eerlijk’ klinkende studiomonitoren.
Een akoestisch neutrale studioruimte.
Een audio interface met degelijke D/A-converters. In het midden- en hoge segment mag je ervan uitgaan dat de geluidskaart deze heeft!
Verder adviseren we A/B’ing: je oren worden heel makkelijk lui, ze wennen aan de klank waar je al een halve dag op zit te tweaken. Zet dus met regelmaat een ander stuk muziek op (bijvoorbeeld iets in hetzelfde genre) om je gehoor weer op nul te zetten.
Je mix door een andere mixing-engineer laten beoordelen is ook iets om te overwegen. De één hoort immers Laurel, de ander Yanny.
Wees zuinig op je gehoor! We kunnen dit eigenlijk niet genoeg benadrukken. Als je er flink op los drumt in een metal-formatie, of je zit in een orkest met de trombones in je nek, dan ga je vroeg of laat gehoorschade ontwikkelen. Speciale gehoorbescherming-plugs kosten zowat niks, zeker als je bedenkt welke schade je ermee kunt voorkomen.
En de hekkensluiter: ga eens naar een audicien. Je gaat daar echt niet alleen maar heen voor een gehoorapparaat, maar als je je gehoor laat meten kunnen ze je wel een indicatie geven van waar je wat aan frequenties bent kwijtgeraakt. Als je dat van jezelf weet, dan kun je er ook op inspelen in de mixage.

Zie ook

» Hoe neem je zelf een goed klinkende demo op?
» Plaatsing van studiomonitoren: waar op te letten
» Haal alles uit je studiomonitors met absorbers en diffusers
» Wat is de beste gehoorbescherming voor mij?

» Studio & Recording-gear & accessoires

Maarten | Bax Music

Maarten, sinds 2012 fulltime copywriter bij Bax Music, is journalist, muziektechnoloog en componist met credits in tv, film, games en theater. Hij geeft graag tekst en uitleg over alles wat muzikaal gebruikt kan worden.