Gitaar-onderhoud: voeding, temperatuur en luchtvochtigheid
Gepubliceerd op donderdag 14 mei 2020
Wil jij je akoestische of elektrische gitaar of basgitaar optimaal laten klinken en nóg lekkerder kunnen spelen? Denk dan ook eens aan de gezondheid van je instrument! Gastblogger Dean van der Knaap vertelt hoe je het hout verzorgt, de luchtvochtigheid onder controle houdt en waarom je moet zorgen voor de juiste temperatuur.
- Wat wordt bedoeld met de gezondheid van je gitaar?
- De verzorging van het hout, wat komt daarbij kijken?
- Olie op andere delen
- De effecten van de omgeving op je instrument en alles over luchtvochtigheid
- Wat kun je doen om de luchtvochtigheid en temperatuur beter onder controle te houden?
- Hygrometer
- Luchtbevochtiger en -ontvochtiger
- Omgevingstemperatuur
- Producten om je een extra handje te helpen
- Zie ook
Wat wordt bedoeld met de gezondheid van je gitaar?
Met de gezondheid van je gitaar wordt eigenlijk de gezondheid van het hout bedoeld. We weten allemaal wel dat gitaren van hout zijn gemaakt. Hout is een natuurlijke grondstof met oersterke kwaliteiten, maar ook met een kwetsbaar karakter. Vooral wanneer hout wordt verwerkt tot een muziekinstrument komt dat kwetsbare karakter af en toe naar boven, aangezien instrumenten delicate items zijn. Met de juiste verzorging en aandacht kun je een wereld van verschil maken voor je gitaar. Je gitaar zal opener gaan klinken en de bespeelbaarheid kan aanzienlijk verbeteren. Hieronder vertel ik je hoe je op verschillende manieren het bijzondere stukje hout waar onze gitaren van zijn gebouwd verzorgt en onderhoudt.
De verzorging van het hout, wat komt daarbij kijken?
Een belangrijk onderdeel van de verzorging van het hout is het voeden. Hiermee bedoel ik het hout vochtig houden met natuurlijke oliën gemaakt van onder andere zaden. Het gaat hier in de eerste plaats om het voeden van de toets. De speciale oliën zijn vrij van milieuschadelijke substanties, zoals siliconen. Door te voeden met de juiste olie voorkom je dat het hout te droog wordt, wat weer kan resulteren in een kromme/bolle hals. Daarnaast zorgt een droge toets ook voor een ruwer oppervlak, wat minder soepel speelt. Denk aan bijvoorbeeld het spelen met slides. De olie wrijf je op de toets (de plekjes tussen de fretten) en je laat het intrekken in de nerven. Dit kun je het beste doen met een zachte microvezeldoek. De olie is namelijk erg vet en dat kan een tijdje aan je vingers blijven zitten. Zie hier voorbeelden van voedingsoliën die je kunt aanschaffen voor je gitaar.
Let op:
- Heb je een gitaar met een gelakte toets? Dan kun je helaas geen olie gebruiken: vanwege de lak kan de olie niet in het hout trekken.
- Gebruik lemon oil niet op gitaren met een esdoorn (‘maple’) toets.
Olie op andere delen
Overigens kun je bij sommige gitaren de olie eventueel ook op andere plekken toedienen. Aangezien de body, achterkant van de hals, headstock – en bij akoestische gitaren ook de brug – van hout zijn gemaakt, kan het op deze plekken ook uitdrogen. Iedere centimeter, nee iedere millimeter van de gitaar heeft effect op de rest van het instrument, dus als je overal het hout goed probeert te verzorgen, zal de gitaar je ook meer kwaliteit ervoor terug geven! Let op, dit kan alleen bij gitaren die ongelakt zijn, dus zonder hoogglans of satin finish. Anders trekt de olie niet in het hout. Een hoogglans kun je herkennen aan het erg ‘shiny’ oppervlak van de gitaar. Een satin finish (zijdeglans) is minder makkelijk te herkennen, aangezien het lijkt alsof het oppervlak compleet ongelakt is. Als je je gitaar tegen het licht houdt en een doffe glans ziet als je over het bovenblad heen kijkt, dan heeft je gitaar waarschijnlijk een satin finish. Je kunt dit voor de zekerheid ook checken bij de specificaties van de gitaar. Wees niet getreurd want er zijn meerdere manieren om je gitaar gezond te houden naast het voeden! 
De effecten van de omgeving op je instrument en alles over luchtvochtigheid
De omgeving van je instrument heeft naast de voeding, ook veel invloed op het totaalplaatje. Voorbeelden hiervan zijn het niet in stemming willen blijven, krommen/bollen van de hals en een verkorte levensduur van de snaren. Deze resultaten van een ongezonde omgeving verminderen de bespeelbaarheid en dat is jammer voor zowel jou als de gitaar. Met de omgeving heb ik het niet over het televisiekastje dat misschien naast je gitaar staat. Maar met de omgeving heb ik het over de temperatuur, luchtvochtigheid en zonlicht. Je instrument vindt het fijn wanneer temperatuur en luchtvochtigheid zo constant mogelijk zijn. Daarnaast vinden ze het niet prettig om in het directe zonlicht te staan of hangen. Het allerbeste is om de temperatuur zo tussen de 17 en de 21 graden Celsius te hebben zweven. Voor de luchtvochtigheid is rond de 50% het meest ideaal. Vooral in de winter hebben we vaker de verwarming aan staan en dit zorgt voor een daling van de luchtvochtigheid. Tegenovergesteld hebben sommigen in de zomer een airconditioning binnen aan staan en is de lucht te vochtig. Anderen die geen airconditioning in huis hebben, zullen het binnen wellicht net zo droog hebben als in de winter. Dit zijn omgevingen die veel effect hebben op je instrument. De genoemde voorbeelden kunnen natuurlijk ook te maken hebben met de kwaliteit van de onderdelen van je gitaar, maar de omgeving zal zeker bijdragen! In extreme gevallen van droogte kunnen er zelfs bruggen van de body’s af springen en scheuren ontstaan. Kwaliteitsgitaren hebben overigens een betere weerstand voor barre omstandigheden, maar ook die kunnen nadelige gevolgen ervaren.
Wat kun je doen om de luchtvochtigheid en temperatuur beter onder controle te houden?
Er zijn verschillende manieren om de luchtvochtigheid en temperatuur beter onder controle te houden, zodat je optimaal van je gitaar kan genieten.
Hygrometer
Allereerst raad ik het gebruik van een digitale hygrometer aan. Deze meet de omgevingstemperatuur en de luchtvochtigheid. Velen laten ook de laagst en hoogst gemeten gegevens zien. Uitgebreide modellen kunnen ook een wekkerfunctie hebben. Je wilt natuurlijk niet dat je te laat op je gig verschijnt! Zeer handig als je je telefoonwekker niet altijd vertrouwd. De firma Alecto heeft fijne hygrometers op de markt voor een leuk prijsje. Verder heeft Bax Music erg uitgebreide hygrometers die compatibel zijn met een app.
Luchtbevochtiger en -ontvochtiger
Daarnaast is het aanschaffen van een luchtbevochtiger zeker een goede investering. Dit zijn apparaten die op het net worden aangesloten, een watertank bevatten en verdampt water verspreiden in de ruimte. Dit zorgt voor een stijging van de luchtvochtigheid. Voorbeelden van betaalbare luchtbevochtigers zijn die van Medisana. Wat belangrijk is bij de aanschaf van een luchtbevochtiger zijn de opties om de werkruimte in te stellen. Dit houdt in dat je kunt bepalen hoeveel hij bevochtigt; als dit punt is bereikt, pauzeert het apparaatje. Zo kun je instellen dat het niet vochtiger kan worden dan 55% en houd je een stabiele vochtigheid. Dit is niet alleen gezond voor je zessnarige vriend, maar ook voor je eigen luchtwegen! Is het juist vaak té vochtig bij jou in de kamer? Er bestaan ook luchtontvochtigers! Trotec en Renkforce verkopen betaalbare modellen. Voor zowel bevochtigers als ontvochtigers is het belangrijk dat je weet wat de oppervlakte is van de ruimte in m2 en m3. Dit heeft met de capaciteit te maken. Hoeveel m2 (en m3) het apparaat kan overkoepelen, staat beschreven in de specificaties. Een apparaat met een te kleine capaciteit in een te grote kamer zal niet genoeg effect hebben op de luchtvochtigheid.
Omgevingstemperatuur
Aangekomen bij de omgevingstemperatuur. Om in de zomer de binnentemperatuur niet te hoog te laten worden, is een airconditioning zeker aan te raden, maar die apparaten kosten vaak redelijk veel stroom. Heb je al een hygrometer aangeschaft? Dan zou je kunnen meten waar de laagste temperatuur in huis is. Vervolgens kun je daar je instrument neerzetten. Samen met een luchtbevochtiger zorgt dat voor een stuk stabielere omgeving. In de winter hebben we over het algemeen radiatoren in de meeste kamers staan. Als het mogelijk is om in samenwerking met je CV en bijvoorbeeld de innovatie van Eneco, genaamd de Toon, in te stellen dat de radiatoren op 20 graden gaan draaien, ben je al een heel eind! Uiteraard kun je de temperatuur ook op meerdere manieren regelen, zoals het uitdraaien bij 20 graden en weer aandraaien wanneer het onder de 17 graden zakt. Dat is uiteraard minder praktisch en stabiel, maar het werkt wel.
Producten om je een extra handje te helpen
Om je een extra handje te helpen zijn er een paar producten om het hout van je instrumenten nog meer te ondersteunen! Bax Music verkoopt piepkleine bevochtigers die in het klankgat bevestigd kunnen worden van akoestische instrumenten. Is je ontvochtigingsapparaat al onderweg, maar is de hoge vochtigheid echt niet meer te houden? Dan is het misschien een idee om bij onze meest geliefde koopjeswinkel langs te gaan, namelijk de Action. Action verkoopt kleine ‘vochtvretertjes’. Dit zijn kleine tweedelige plastic bakjes. Bestaande uit een reservoir en een gedeelte waar een vochtzakje in gaat. Dit zakje neemt het vocht op uit de lucht en vervolgens druppelt het in het reservoir. Bij iedere ‘vreter’ komen twee zakjes. De zakjes moeten om de zoveel tijd vervangen worden. Zo zien ze eruit:
Conclusie
Alle info om je gitaar zo gezond mogelijk te houden nog eens op een rijtje:
- Met de gezondheid van je gitaar wordt eigenlijk de gezondheid van het hout bedoeld.
- Voor de verzorging van het hout dient deze natuurlijke grondstof gevoed te worden met speciale zaadolie. Dit kan op meerdere plekken ingewreven worden, maar meestal alleen op de toets.
- De effecten van de omgeving op je instrument kunnen immens zijn. Zoals ‘stemmingswisselingen’ (no pun intended), het krommen/bollen van de hals en zelfs scheuren in het hout.
- Gelukkig zijn er meerdere manieren om het hout te ondersteunen, zoals luchtbevochtigers/ontvochtigers en hygrometers.
- Producten om je hier een extra handje bij te helpen zijn onder andere klankkast-bevochtigers en ‘vochtvreters’.
Hopelijk loopt ook jouw gitaar binnenkort weer als een zonnetje! In verhouding tot alles wat onze scheurijzers en gezelschaps-six strings voor ons doen, is dit het minste wat wij terug kunnen doen, een beetje goed voor ze zorgen. Heb jij zelf methodes die je helpen om je gitaren gezond te houden? Laat het weten in de reacties!
Zie ook
» Gitaaronderhoudsmiddelen
» Gitaar onderdelen & gereedschap
» Gitaar laten afstellen/onderhouden door expert
» Alle Gitaren & Accessoires
» Alle Basgitaren & Accessoires
» Hoe moet ik mijn gitaar schoonmaken?
» Fretboard schoonmaken – Hoe reinig ik de toets van mijn gitaar?
» Gelamineerde gitaar, solid top of all solid: wat is het verschil?
» Zo verkoop je je tweedehands gitaar het snelst
» Topkam van je gitaar vervangen of aanpassen
» Stemmechanieken van je gitaar vervangen
» Hoe kan ik een gitaar aansluiten op mijn computer?
» Elektronica van een elektrische gitaar repareren? Zo doe je het zelf!
» Hoe vervang je de snaren op een elektrische gitaar?
» Hoe vervang je de snaren op een akoestische gitaar?
» Passieve elementen vervangen in een elektrische gitaar
» Elektrische gitaar afstellen
» Hoe vervang je de snaren op een klassieke gitaar?
Fretboard schoonmaken – Hoe reinig ik de toets van mijn gitaar?
Online gitaar kopen: waarom wordt hij niet afgesteld geleverd?
Gelamineerde gitaar, solid top of all solid: wat is het verschil?
Hoe belangrijk is de houtsoort van een gitaartoets?
Wat betekent toets-radius bij een gitaar of bas?
Welke Elixir-snaren kies je?
Nog geen reactie...