5 fascinerende feitjes over de microfoon

Over de microfoon kunnen de experts van de Bax Music microfoonafdeling duizend-en-één fascinerende feitjes vertellen. Maar daar hebben we geen tijd voor. We kiezen er vijf!

#1. De eerste microfoon

Een microfoon zet geluidsgolven om in een elektrisch signaal. En hoewel er geen elektriciteit aan te pas kwam, zouden we Robert Hooke’s uitvinding uit 1665 een soort primitieve eerste microfoon kunnen noemen. Het was de voorloper van de bekende bliktelefoon: twee blikjes die door een strak gespannen draad met elkaar verbonden zijn, waarmee je op een afstand van zeker dertig meter op normaal geluidsniveau met iemand kan spreken. Anderhalve eeuw later, in 1827, introduceerde uitvinder Charles Wheatstone de term microfoon toen hij werkte aan technieken om zwakke geluiden te versterken (hoewel nog niet elektrisch). Het woord microfoon komt overigens van twee Griekse woorden die samen ‘klein geluid’ betekenen.

#2. De microfoon komt uit de telefoon

De eerste echte microfoons waren onderdeel van de allereerste telefoons. Er werd toen nog gebruikgemaakt van water met een beetje zwavelzuur. De geluidsgolven van de stem brachten een membraan in beweging, waardoor een naald op en neer ging in het water. Het water kreeg daardoor een wisselende weerstand, wat zorgde voor een wisselstroom in het circuit. Dit signaal kon vervolgens naar de andere kant van de lijn worden getransporteerd. Het geluid was erg slecht, maar het inspireerde uitvinders om het ontwerp te verbeteren. Dat resulteerde in de koolmicrofoon: hierbij drukken de geluidsgolven koolstofpoeder samen. Voor telefoons werd dit type microfoon zo’n honderd jaar lang gebruikt!

#3. Van hoorn naar condensatormicrofoon

Zo tot de jaren 20 van de twintigste eeuw werden geluidsopnames gemaakt door het geluid te richten op een grote hoorn, een beetje zoals je die ook op oude platenspelers ziet. Van daaruit werden de trillingen overgebracht naar een naald die groeven maakte in een wasrol. Met de komst van het eerste elektrische opnamesysteen (Western Electric in 1925), dat onder andere gebruikmaakte van de in 1916 uitgevonden condensatormicrofoon, maakte de kwaliteit van geluidsopnames een gigantische sprong. Veel grote platenmaatschappijen stopten onmiddellijk met de ‘akoestische’ opnamemethode.

#4. De microfoon: onmisbaar voor de crooner

Vóór de ontwikkeling van de microfoon moesten zangers erg hard zingen. Dit was nodig om de mensen achterin de zaal te kunnen bereiken. Maar eind jaren 20 begonnen steeds meer vocalisten te ontdekken dat dit met een microfoon niet meer nodig was. Al snel ontstond de ‘crooner’-stijl, zoals we die kennen van bijvoorbeeld Frank Sinatra, Bing Crosby en tegenwoordig Michael Bublé. Crooners zingen doorgaans op een relatief laag volume en in een laag register. Ze zijn meesters in het spelen met de klankmogelijkheden van de microfoon, onder andere door te variëren met de afstand ervan tot hun mond.

#5. De geschiedenis van richtingskarakteristiek

Vroeger waren er maar twee richtingskarakteristieken: omnidirectioneel en figure-8. Omnidirectioneel betekent dat de microfoon het geluid gelijkmatig oppikt uit alle richtingen. Figure-8 (‘bi-directioneel’) is vooral gevoelig voor geluid aan de voor- en achterkant van de capsule, dankzij een positieve en negatieve zijde. Als je nu de positieve kant ‘optelt’ bij de omnidirectionele capsule, dan wordt het geluid aan die kant twee keer zo hard. De negatieve kant heft de helft van de omnidirectionele capsule op, waardoor er aan de achterkant van de microfoon vrijwel niets wordt opgepikt. Het resultaat? De veel gebruikte cardioïde richtingskarakteristiek. Hiermee kun je vrij eenvoudig ongewenste achtergrondgeluiden en reflecties uit de opnameruimte of van het podium buitensluiten.

Zie ook

» Studiomicrofoons
» Live-microfoons
» Alle Microfoons & accessoires

» Singer-songwriter opnemen – Zo doet een geluidstechnicus dat
» Luisterboeken inspreken: hoe doe je dat?
» Microfoons: afstand, bereik en het proximity-effect – Zo zit dat
» De juiste microfoon en geluidsset voor fitness-instructeurs
» Microfoon schoonmaken – Waarom en hoe
» Hoe hard moet ik geluid opnemen?
» Overspraak in geluidsopnames? Zo voorkom je ‘mic bleed’
» Zo kun je een microfoon aansluiten op de computer
» Fantoomvoeding nodig? Hier moet je op letten
» Hoe je een koor moet opnemen
» Wat is een elektret-microfoon?
» Ribbon-microfoons: de voor- en nadelen
» Het verschil tussen dynamische en condensator-microfoons
» Fase-problemen in de studio: zo kun je ze oplossen of voorkomen
» Wat is richtingskarakteristiek?
» Hoe neem ik een piano op?
» Test Test! Hoort u mij? – De basis van een microfoon

Marnix | Bax Music

Marnix werkt sinds 2011 als copywriter bij Bax Music. Een typische all-rounder, maar met zijn ervaring op het gebied van onder meer toetsen, gitaar en zang, voelt hij zich in de categorie Muziekinstrumenten nog het meeste thuis.