Hij is een universeel bekende figuur. Je herinnert je misschien toch wel (vaag) zijn uiterlijk met opvallende bril, het nummer Peggy Sue, dat hij stamt uit de rock ’n roll-tijd en dat hij op jonge leeftijd bij een vliegtuigongeluk is omgekomen. Gastblogger Bart Dingemans gaat proberen hem dichterbij te brengen, en zijn muziek – met enkele soms minder bekende voorbeelden – te laten inwerken.

Buddy Holly - Geschiedenis van een muzikale vernieuwer

Muziek bij dit artikel

Elk van de nummers die ik bespreek in dit artikel, kun je direct beluisteren door te klikken op de YouTube-speler eronder. Daaronder vind je tevens een Spotify-player waarmee je de eerste dertig seconden van de song kunt luisteren. Je kunt van daaruit ook doorklikken naar de volledige versie op Spotify, als je daar een abonnement hebt. Dat is aan te bevelen, omdat de geluidskwaliteit op Spotify gegarandeerd goed is.

De koude biografische personalia: aangeraden bronnen

Buddy is op 7 september 1936 als Charles Hardin Holley geboren in de provinciestad Lubbock in Texas, en kwam op 3 februari 1959, pas 22 jaar oud om, toen het vliegtuig met hem en de andere rock ’n roll-sterren Richie Valens en B. P. Richardson (’the Big Bopper’) in de ijzige winternacht neerstortte bij Clear Lake in de staat South Dakota. Ik put uit het vroege ongeëvenaarde meesterwerk over de rock ’n roll en R&B, genaamd The Sound of the City van Charlie Gillett, en uit de biografie Buddy van Ellis Amburn die je in één keer wilt uitlezen, zo boeiend en rijk was Buddy’s leven.

De persoon Buddy Holly

Ongelooflijk zeker van zijn muzikale koers, enthousiast, motiverend, visionair, en onbetwist leider was hij al op piepjonge leeftijd. Dit terwijl hij ook leed onder buien van schuldgevoel en twijfel. Hij schreef als tiener al verschillende klassiekers, trad op voor groot publiek door de hele VS, gaf leiding aan zijn begeleiders The Crickets en verweerde zich tegen de uitwassen van uitbuiting en muzikaal onbenul die destijds dagelijkse praktijk waren. Toch slaagt hij erin om in zijn uitvoering en schrijven van songs puur, naïef en onbedorven te klinken. Trouw aan zichzelf zou je nu zeggen. Hoe lukte hem dat toch? Hij heeft zo’n 47 (– 57 zeggen sommigen) eigen songs nagelaten, die hij voor of tijdens zijn maar twee jaar durende komeetachtige carrière heeft geschreven.

De allereerste plaatopnames

De eerste single en de B-kant bevatten meteen al zo veel om van te genieten.

That’ll Be The Day (opgenomen februari 1957)

Deze eigen opname is niet de eerste versie van het nummer. Buddy liet het nummer ook opnemen door Decca, in de Bradley’s Barn studio in Nashville. Deze opname vond Buddy verschrikkelijk, en hij weigerde hem uit te laten komen. De producer en de platenmaatschappij probeerden hem net te laten klinken als de bloedeloze country uit Nashville van die tijd. Zij haatten rock ’n roll. Dit is de voorbode van veel gedoe van Buddy met opnamerechten en platenlabels. De songtitel, That‘ll Be The Day is een beroemde uitspraak van John Wayne in de film The Searchers. Voilà de oorsprong van ook die groepsnaam van de Engelse groep: the Searchers. Ook de Beatles, toe nog de Quarrymen, namen het nummer op, als hun eerste demo.

B-kant: I’m Looking For Someone To Love

Tijdens de opnames was dit nog bedoeld als A-kant.

Wie zijn The Crickets?

De begeleiders zijn The Crickets. De definitieve line-up is Jerry Allison, drums, Joe B. Mauldin, acoustische ‘slap’ bass, en Niki Sullivan, tweede gitaar, lead en ritme. Jerry en Buddy waren altijd grote vrienden, Niki Sullivan hoorde daar niet bij, misschien was hij op het podium te veel afleidend van Buddy. Al gauw neemt jeugdvriend Sonny Curtis zijn plaats in. Bassist Joe B. Mauldin, bijnaam ‘Buyus’ (buy us this, buy us that), een gedrongen blond klein mannetje, maakte de groep tot solide eenheid. Tijdens deze eerste opnames was Larry Wellborn nog bassist. Hij vertrekt naar het groepje de Four Teens, en van deze wordt Joe B. overgenomen. Kort voor het formeren van The Crickets is Buddy nog een duo: Bob and Buddy, samen met Bob Montgomery. De platenmaatschappijen willen alleen Buddy, en Bob maakt op uiterst genereuze wijze plaats. Hij zag het speciale van Buddy’s talent, maar was zelf absoluut geen misse musicus. Ongeveer tegelijk met deze personeelswijzigingen belandt Buddy ook bij een manager, die deuren moet kunnen openen: Norman Petty. Het is een besluit dat hij later zal betreuren. Ook hier geven zijn eerdere, betrouwbare ‘home town’ vrienden als DJ ‘Hi Pockets’ Duncan hem alle ruimte. De naam Crickets (krekels) inspireerde de Beatles (kevers) tot hun naam. Maar waar komt dan de naam Crickets vandaan? Het was een zwarte R&B-zanggroep The Spiders (spinnen) waar het voorbeeld vandaan kwam. Bijzonder is nog dat ze hebben overwogen om zich de Beetles te noemen, maar dit insect is te veel een insect dat je dood wilt slaan, vonden ze.

De vier pijlers van Buddy’s unieke talent

Buddy Holly staat in het rijtje van de allergrootste rock ’n rollers. Hij had een aantal unieke specialiteiten die hem een eigen plaats deden innemen.

  1. Hij schreef zelf vrijwel alles. Daarin week hij af van zijn peers in de rock ‘n’ roll.
  2. Hij creëerde het oermodel van de popgroep met de bezetting van zang/gitaar, bas, tweede gitaar en drums. Bij zijn peers ontbrak vaak de drummer, of was de saxofoon, of de piano het solo-instrument, en de gitaar niet een solo- instrument van de ster zelf. Uitzondering op 1 en 2: Chuck Berry met eigen songs en zijn sologitaar (Chuck had echter nooit een vaste begeleidingsband voor optredens, en was eigenlijk een soloartiest, die ter plaatse mensen inhuurde als zijn begeleiders).
  3. Hij slaagde erin net zo’n icoonstatus te bereiken als die tijdgenoten, hoewel zijn uiterlijk en imago minder sexy en gevaarlijk waren. Hij riep eerder warme sympathie op, net als Fats Domino, maar kon even goed een zaal helemaal plat krijgen.
  4. Hij was als muzikant veel vernieuwender dan op het eerste gezicht lijkt, omdat veel vernieuwingen door zo vele anderen later zijn overgenomen, en wel zo vaak dat ze de vanzelfsprekende norm zijn geworden.

Muzikale vernieuwer, want:

  • Vernieuwend is de zang met de ingebouwde triller, de falset en de beroemde hiccups en uitgerekte woorden. Slechts vaag kun je een voorbeeld in Hank Williams vermoeden. Eigenlijk is de stem totaal origineel. (‘Well’ wordt (‘Wè eh hèh eh hèllll’). Elvis Costello zingt in veel opzichten vergelijkbaar, heeft ook een bril, maar hij lijkt met veel moeite de klanken voort te brengen. Bij Buddy schijnt het moeiteloos te gaan.
  • Het gebruik van de elektrische gitaar als solo-instrument, waarbij op drie snaren melodieën en solo’s bleken te kunnen worden gespeeld. In de rock ’n roll en de jazz was de gitaar een begeleidingsinstrument. Af en toe mocht door de gitarist zittend een solootje worden gespeeld, en kwam de gitarist even op de voorgrond, bijvoorbeeld in de bands van Little Richard en Fats Domino (weer is Chuck Berry hierop uitzondering).
  • Op diverse nummers op de plaat en bij optredens gebruikte Buddy achtergrondkoortjes die heel geraffineerd de totale sound helpen bepalen. Je bent geneigd ze de eerste keren niet eens te horen. Zijn koortjes heetten The Picks, en daarvoor The Roses. Het achtergrondkoortje werd veel toegepast in de traditionele, gepolijste country- en amusementsmuziek uit die tijd waar de rock ’n roll zich tegen afzet. Het klinkt daarin meestal vals-zoet, en is meestal een poging te pleasen. Buddy laat het onopvallend en subtiel de achtergrond kleuren.

De legendarische opnamestudio in Clovis, New Mexico

Vroege opnames zijn uit 1957, het jaar waarin ze voor het eerst een echte opnamestudio, in Clovis, New Mexico, helemaal naar eigen inzicht mogen gebruiken. Eigenaar daarvan is Norman Petty, Buddy’s manager. Een zakelijk uiterst dubieuze figuur. Veel credits van nummers van Holly en zijn bandleden noemen Petty als auteur of mede-auteur, omdat hij dat recht had afgetroggeld, of heel vaak ook gewoon ingepikt. Royalties en recettes kwamen op zijn bankrekening binnen, en kwamen nooit bij Buddy c.s. terecht. Aan de andere kant had Petty wel een verfijnd muzikaal gevoel: hij speelde mee op diverse opnames, en hield echt van de muziek.

De Clovis-sessions zijn heel beroemd:

Everyday

Met het subtiel gebruikte geluid van de toevallig in de studio staande celeste, een xylofoon met keyboards. Bespeeld door Norman Petty of volgens anderen door Petty’s vrouw Vi. In plaats van drums hoor je drummer Jerry Allison met zijn handen op zijn knieën tikken.

I’m Gonna Love You Too

In I’m Gonna Love You Too is – volgens de biografie – op het eind een echte krekel (cricket) hoorbaar, die in de echokamer van de studio zat. Dit was in die tijd een echte kamer. Muziek werd afgespeeld via een in de kamer gemonteerde luidspreker. In dat kamertje met harde, gladde wanden echode het geluid van jewelste. En dat geluid werd door een opnamemicrofoon vastgelegd. Ik hoor zelf geen krekel hier. Mogelijk is het geluid bij de remastering verwijderd.

Buddy Holly en de andere rock & rollers

Buddy’s peers zijn Elvis, Little Richard, Fats Domino, Jerry Lee Lewis en Chuck Berry. Elvis en Jerry Lee schreven niets zelf, en Little Richard en Fats een klein aantal nummers, en dan in samenwerking met anderen. Alleen Chuck Berry tipt aan Buddy’s songwriting genius. Niet voor niets hebben Buddy Holly en Chuck Berry veel diepere sporen in de popmuziek na hen nagelaten dan bijvoorbeeld een Elvis en een Jerry Lee. Deze zijn bekend gebleven om hun stardom en reputatie als performer.

Enige klassiekers:

Heartbeat

Prachtige mediumtempo song. Geschreven in 1954 toen Buddy nog optrad als duo met Bob Montgomery.

Listen To Me

Deze song – voor mij een van de allerbeste – doet in stemming denken aan Love Is Strange van de Everly Brothers. Buddy slaagt erin zijn gitaar als een elektrisch versterkte klavecimbel te laten klinken.

Peggy Sue

Dit was de eeuwige favoriet van het radioprogramma Arbeidsvitaminen, en een wereldwijde kaskraker. Door de volgehouden drumroffel wijkt hij af van de rest van het repertoire. Buddy noemde de song eerst Cindy Lou, naar een vriendin van hem. Omdat drummer Jerry Allison erin slaagde de roffel vol te houden, won hij de weddenschap dat dan de naam van zijn vrouw, Peggy Sue Guerron, de titel zou worden.

Oh Boy

Dit nummer is geschreven door Sonny West en Bill Tilghman. Een definitief up-tempo rock & roll- nummer, dat in één take is opgenomen. Het was zo goed dat Buddy’s hoest halverwege erin is gelaten. Opvallend goed ingebed is het achtergrondkoortje (‘Bom bo dee bo bom – oh boy’).

Tell Me How

Weer zo’n snel upbeat nummer, dat in een half uur is geschreven als Buddy vraagt aan Niki Sullivan, die wat zit te strummen op zijn gitaar: “Zeg, hoe doe je dat?”

Jonge bewonderaars in Engeland

Bewonderaars van Buddy waren niet alleen de Beatles maar ook de Rolling Stones. Een van hun eerste singles was Not Fade Away, een nummer dat Buddy schreef, geïnspireerd door de jungle beat van Bo Diddley, en dat bedoeld was om aan The Everly Brothers cadeau te doen. Zij konden het echter niet gebruiken.

True Love Ways

Ook bekend van Peter & Gordon. Een song voor zijn geliefde en vrouw Maria Elena Santiago. Hij vroeg haar ten huwelijk op hun eerste afspraakje.

In 1958 keek heel jong Engeland naar het live tv-optreden van Buddy Holly en zijn Crickets voor de BBC. John Lennon, Paul McCartney, Keith Richards, allen trachtten van het scherm de grepen te leren kennen die Buddy op de elektrische Stratocaster-gitaar speelde. Men begreep niet hoe hij een gitaar zo kon laten klinken als hij deed. Dit illustreert het pionierschap van Buddy. Elton John besloot na het zien van Buddy een bril te gaan dragen – hoewel hij die toen niet nodig had. Eric Clapton imiteerde in het trappenhuis van zijn ouders het echo-effect van Buddy Holly’s platen.

Baby Let’s Play House

Geschreven voor de zoetgevooisde country-zanger Eddy Arnold door ene Cy Cohen. Elvis nam het eerder op, zijn manager ‘Colonel’ Tom Parker managede Eddy Arnold; dat verklaart het. Buddy maakt er zinderende echte Rock & Roll van. Je hoort de zin: “I’d rather see you dead little girl than to be with another man”. Exact dezelfde zin gebruiken de Beatles in hun Run For Your Life, van de LP Rubber Soul, dat ook qua melodie veel op het nummer lijkt.

LP Reminiscing: enkele nummers

Deze verzameling is na Buddy’s dood verschenen. Er staan nummers op die Buddy zichzelf begeleidend op gitaar in zijn hotelkamer in New York heeft opgenomen. Daar zitten een paar prachtige, minder bekende eigen nummers bij.

I’m Gonna Set My Foot Down

Changing All Those Changes

Niemand weet precies wie hem op deze plaat begeleiden, en wanneer die begeleiding is toegevoegd – voor of na zijn dood. De begeleiders kunnen behalve de originele Crickets ook leden van zijn ’tweede’, min of meer vaste begeleidingsgroep de Crickets zijn met Sonny Curtis, Tommy Allsup en Waylon Jennings, ook jeugdvrienden. Petty probeerde Buddy hardnekkig los te weken van zijn begeleiders. En dit schijnt ten slotte gelukt te zijn, vandaar. En vandaar dat Buddy op een gegeven moment alleen in New York zat. Manager Norman Petty gedroeg zich zo asociaal en geheimzinnig dat het zelfs mogelijk is dat hij een groep van zijn label die nooit met Buddy samengespeeld heeft, na diens dood dit werk heeft laten inspelen: The Fireballs. Die hadden een zanger, Jimmy Gilmer, die veel weg heeft van Buddy.

Tegen midden 1958 waren er wrijvingen tussen Norman Petty, Buddy en The Crickets, die ertoe leidden dat het een kwestie van aan/uit is of Buddy definitief met de originele Crickets breekt. Op de beruchte tour, de Winterland Dance Party, die tot zijn dood leidt, wordt hij begeleid door de ’tweede’ groep Crickets. Op een van de optredens, in Duluth, twee dagen voor het ongeluk, staat een zekere Bobby Zimmermann in het publiek. Hij tekent meer dan veertig jaren later aan dat hij en Buddy een moment oogcontact hadden, en dat hij zich enorm geïnspireerd voelde. Een van die groepsleden die afzegde voor de noodlottige vlucht was Waylon Jennings. Hij ruilde zijn stoel met B.P. Richardson. (Buddy, voor de grap: “Hey I hope you freeze in that bus.” Waylon: “Well, I hope that plane crashes.”) Waylon heeft in de jaren 70 een geweldige carrière als country-zanger. Hij is jarenlang getraumatiseerd geweest door het gebeuren. Hij was een jeugdvriend van Buddy, ook afkomstig uit Lubbock, en hielp Buddy als DJ bij de plaatselijke radio.

De noodlottige tour, de rol van Norman Petty.

De tour was voor pasgetrouwde Buddy een manier om geld te verdienen. Norman Petty was karig met cheques. Veel echte zin had hij niet. Toch is Norman Petty niet alleen de boef in het verhaal. Hij had ontegenzeggelijk grote muzikale kwaliteiten: wist dat Buddy Holly bijzonder was, en slaagde erin de plaatopnames legendarisch te laten worden. Dit door niet te veel zijn eigen stempel op de opnames te zetten – een fout die bijna alle platenproducers toen maakten. Minder mooi was dat hij Buddy en de Crickets eindeloos liet toeren, wat voor hemzelf veel geld opleverde, en waarbij hij matig presteerde als promotor. Vaak staan The Crickets onder op de affiche. Een tragisch aspect is dat hij een niet uit de kast gekomen homoseksueel was. Alweer een treffende parallel met de Beatles en hun manager Brian Epstein. Buddy was gelukkig met Maria Elena, die hun eerste kind verwachtte, en zat niet op een nieuwe slopende tournee te wachten. De omstandigheden op de noodlottige toer waren bar. Temperaturen tot –25 C, sneeuwstormen. Men reisde per gammele bus, die regelmatig panne kreeg en waarvan de verwarming niet werkte. Dat was de reden voor de kapitaalkrachtige Buddy om een vliegtuig te charteren. Het ongeluk is te wijten geweest aan fouten van de onervaren piloot Roger Peterson – ook omgekomen. Hij werd ’s nachts opgetrommeld voor deze haastklus en moest in noodweer vliegen. Door onjuist aflezen, of afwijken van de aanwijzingen van de instrumenten, is hij met volle kracht dalend tegen de grond gevlogen. Hij beschikte niet over papieren om ’s nachts, louter op instrumenten te vliegen. Hij was waarschijnlijk ook in de war door een giroscoop van een nieuw type. Het prachtige lied American Pie van Don McLean gedenkt dit ultieme tragische einde: The Day The Music Died.

Het eerste en het laatste nummer

Baby Won’t You Come Out Tonight

Een van Buddy’s eerste opnames, van vóór That’ll Be The Day. Het was als het ware een meesterproef voor het predicaat: ‘echte rock ’n roller’. De uitnodiging is duidelijk: kom uit je huisje bij mommy en daddy vandaan: dan gaan we leuke dingen doen.

It Doesn’t Matter Anymore

Zijn laatste hitsingle die bij zijn leven uitkwam. Buddy’s virtuoze stem alleen op de voorgrond van een groot orkest met strijkers. Het is een mooi opgenomen, maar ook wat mat en droef klinkend nummer.

Na Buddy’s overlijden

The Crickets bleven na Buddy’s dood nog jaren een succesvolle, hits scorende groep. Hun grote klasse als musici is niet te onderschatten. Terwijl bij zijn overlijden twee nummers in de hitparade stonden, Rave On en It Doesn’t Matter Anymore, volgde er na zijn dood nog een hele serie postuum uitgebracht werk. Hopelijk heeft dit zijn weduwe Maria Elena en zijn verdere familie een ruim inkomen kunnen verschaffen. Al gauw begon heel sterke verering, ontstaan uit echte, spontane emotie. Die is tot de huidige dag gebleven. Mij is ook bijgebleven dat in de prachtige film American Graffiti uit 1964, een van de jonge hoofdrolspelers weemoedig zegt dat voor hem de muziek heeft afgedaan na Buddy’s overlijden.

De volgende uitvoeringen van Buddy Holly-nummers kan ik aanbevelen:

True Love Ways: door Peter & Gordon

Not Fade Away: door de Rolling Stones

Words Of Love: door de Beatles

Rave On: door Commander Cody and his Lost Planet Airmen

Well Alright: door Blind Faith (met Steve Winwood en Eric Clapton)

Medley van Well Alright, It’s So Easy en Peggy Sue: door Waylon Jennings

Zie ook

» Jerry Lee Lewis – Geschiedenis van een geboren rock-‘n-roller
» Ray Charles – Geschiedenis van een blues en soul-genie
» Otis Redding – Geschiedenis van een groot soulzanger
» Steely Dan – Geschiedenis van een unieke popband
» Het succesalbum Bridge over Troubled Water
» Britpop in de jaren 90: kort maar krachtig
» Gangstarap – Geschiedenis van deze beruchte muziekstroming
» Carole King: een van de succesvolste singer-songwriters
» Chess Records: thuisbasis van Rhythm & Blues en Rock & Roll
» Latin-muziek: een grote verzameling muziekstijlen – Leer er meer over!
» Wie was Les Paul?
» Hiphop-geschiedenis: meer dan alleen rappen
» Elektrische gitaar: geschiedenis, klank en speeltechniek
» Synthesizer: geschiedenis, soorten & tips
» Jazz – Geschiedenis en kenmerken van een rijke muziekstijl

Gastblogger Bart Dingemans

De formule van gastblogger-muziekkenner Bart Dingemans is: het laten horen van hoogtepunten van het werk van door hem gekozen bijzondere artiesten, met een toelichting van muzikale en maatschappelijke context, wetenswaardigheden en anekdotes.

Hij is muziekenthousiast met een liefde voor de vele genres, binnen of net buiten het etiket popmuziek (blues, R&B, country, bluegrass, folk, jazz, soul, gospel, reggae). Hij wil liefhebbers verrijken met muziek die echt briljant is, maar die zij wellicht niet (goed) kennen. Want veel van het beste dat de popmuziek vanaf de begin jaren vijftig heeft voortgebracht, raakt langzamerhand vergeten. Het aanbod via internet, muziekwebsites als Spotify en radio etc. is zo verwarrend groot, dat velen afhaken. Of men kijkt niet meer verder dan de eigen vaste favorieten.

Bart Dingemans: “Wat goede muziek is, is subjectief. Maar op radio en televisie heersen overdag middelmatige en tot vervelens toe bekende muziek. Minder bekende muziek hoor je alleen ’s nachts. En de grote online muzieksites bevatten wel heel veel titels, maar missen helaas iedere impuls om iets nieuws te ontdekken.” In de gastblogs krijgt de lezer binnen het verhaal de songs van de gekozen muzikale hoogtepunten voorgeschoteld.

» Alle blogs van Bart

Rock-’n-roll spelen in drie simpele stappenRock-’n-roll spelen in drie simpele stappen Jerry Lee Lewis – Geschiedenis van een geboren rock-‘n-roller Het succesalbum Bridge over Troubled Water Little Feat - Geschiedenis van een cult-bandLittle Feat – Geschiedenis van een cult-band Ray Charles - Geschiedenis van een blues- en soul-genieRay Charles – Geschiedenis van een blues en soul-genie Otis Redding - Geschiedenis van een grote soulzangerOtis Redding – Geschiedenis van een groot soulzanger
Geen reactie

Nog geen reactie...

Laat een reactie achter