Coverband, maar geen kopie – Zo trek je publiek

Op coverbands wordt nog wel eens neergekeken. Volkomen onterecht natuurlijk. Het is een vak apart en veel bands zijn fantastisch bezig. Maar wat onderscheidt een top-coverband nu van een matige? In dit blog kijken we naar de belangrijkste ingrediënten van een goede, succesvolle coverband. We kunnen alvast verklappen dat juist ‘identiteit’ voorop staat als je publiek wilt trekken. Een kopie hóef je niet te zijn!

• Identiteit
• Passend repertoire
• Herkenbaarheid
• Onderscheidende kenmerken
• Netwerken
• Hoe speel je een cover?
•     Toonsoort checken
•     Beperkte bezetting
•     Bas en drums
•     Interessant houden
•     Te hard en te snel
• Goed om te weten
•     Akkoorden uitzoeken
•     De transposeknop: vriend of vijand?
• I was made for clonin’ you

Identiteit

Als het gaat om een eigen identiteit, dan is Jacko en zijn coverband Jackfire een mooi voorbeeld hoe het moet. De band bestaat uit louter broers en dat is op zich al bijzonder en zoals zakelijke lui dat noemen: ‘een unique selling point’. Daarbij zijn het stuk voor stuk ook nog eens leuk ogende gasten met een echte Achterhoekse gemoedelijke inborst. Lang haar en natuurlijk niet te vergeten: Jacko en zijn broers lopen over van het muzikale talent. Ze schrijven eigen nummers, maar profileren zich vooral als coverband met een eigen muzikale kwinkslag, die soms beter klinkt dan het origineel. Ze worden dan ook regelmatig geboekt. Soms meer dan twee keer per week en Jackfire schuwt een huiskamerconcert ook niet. In tegenstelling tot bands die hun identiteit deels ontlenen aan eigen songs, moet een coverband bewust op zoek gaan en keuzes maken als het gaat om wat voor identiteit ze willen hebben. De eerste keuze voor het creëren van een identiteit is volgens Jacko het bepalen wat voor type coverband je wilt zijn. “Je kunt voor een muzikale coverband kiezen die alles perfect speelt. Zeg maar een ‘werkband’ met hele goede muzikanten waar je juist de keuze maakt om muziek te spelen die jij leuk en gaaf vindt. Maar je kunt ook kiezen voor een band die meer entertainment brengt. Dan kijk je niet zozeer of je de liedjes helemaal perfect speelt, maar eigenlijk waar je speelt, en je past daar het repertoire op aan.” Jacko zelf heeft duidelijk gekozen voor een werkband, om de muziek zo goed mogelijk en met professionaliteit te spelen. Dat betekent niet dat ze geen entertainment willen brengen, maar de nadruk ligt op de muzikale kwaliteit. Voor hem geldt niet dat een band met meer muzikaliteit per se beter is dan een band die voor entertainment kiest. “De vraag wat dan een goede coverband is, is ook niet echt relevant”, vertelt de Achterhoekse muzikant verder. ”Want wat is een goede coverband? Als jij wil dat het hele plein springt en dat gebeurt, omdat je setlist daarop is afgestemd, dan ben je in je opzet succesvol. Dat hoeft niet te betekenen dat het muzikaal helemaal goed is. Maar daarentegen kan een hele muzikale band ontzettend goed spelen en weinig publiek bereiken. Ik stond laatst te luisteren bij een band met echte sessiemuzikanten. Ze speelde de sterren van de hemel. Dat was muzikaal denderend goed, maar bandjes aan de andere kant van de stad gingen toch lopen met het publiek. Wie is dan beter?”

Passend repertoire

Als je de keuze maakt, moet je vervolgens gaan kijken welk repertoire bij je band past of je moet kijken naar een manier om het passend te maken. “Dat is hoe ik het probeer aan te pakken. Ik kijk heel bewust naar nummers die bij mij passen. Past het niet, dan kijk ik of ik dit kan aanpassen, zodat mensen dit van mij accepteren. Ik heb lang haar en een rockachtige uitstraling. Ik kan bijvoorbeeld best een liedje van Tiësto spelen, maar dan moet ik dat wel ‘credible’ maken. Dan moet het een beetje meer rock worden en zoek ik naar een arrangement dat het publiek nog steeds herkent en bij onze bezetting past. Je moet echter wel nummers kiezen waarvan je de essentie als band kunt spelen. We veranderen een nummer, zodat het bij onze identiteit past.” “We maken daarnaast iedere keer weer de keuze om covers te spelen om optredens te kunnen aannemen. Daar hoort af en toe, in muzikantentaal, een beetje plat repertoire bij. Dat proberen we dan wel weer naar onze hand te zetten met leuke overgangetjes of arrangementen. Sommige liedjes zijn muzikaal een uitdaging en andere zijn een uitdaging om bijvoorbeeld als toetsenist iets leuks en eigens mee te doen. Er zijn daarnaast liedjes die al miljoenen keren zijn gespeeld en die je als coverband móet spelen. Die nummers kun je niet weglaten in je repertoire, omdat mensen die altijd leuk vinden. Dat doen we dan wel weer op onze eigen wijze.”

Herkenbaarheid

Jacko is een professionele muzikant en zijn band Jackfire is dat ook. Dat betekent zo veel mogelijk spelen. Ze hebben dan ook een aantal setlijsten voor verschillende gelegenheden. Voor een groot marktfeest tot akoestisch caféoptreden. ”Je moet als band wel zeker weten dat de setlijsten op en bij een specifiek podium en publiek werken. Anders heeft het geen zin om jezelf te promoten bij bepaalde gelegenheden. Degene die jouw band boekt, wil natuurlijk de zekerheid hebben dat hij krijgt wat je belooft. Dat is voor ons als professionals natuurlijk belangrijk. Voor een bandje dat het leuk vindt om af en toe eens te spelen, geldt dit wat minder. Als je veel wilt spelen, moet je een zo breed mogelijk repertoire hebben.” De keuzes wat voor een identiteit je hebt of repertoire, gaat meestal een beetje vanzelf. De meesten beginnen gewoon een bandje zonder hele duidelijke keuzes, maar wanneer je band wordt geboekt, wil men natuurlijk weten wat voor type band je bent en welke muziek je speelt. Dan is het tijd om duidelijke keuzes te maken, zodat je als band herkenbaar bent. En dat is lastig als je zoals Jacko heel veel muziek leuk vindt om te spelen. Voor Jackfire geldt dat ze als ‘die band met allemaal broers’ toch voor herkenning zorgen plus veel muzikaliteit. Natuurlijk zijn er uitzonderingen: coverbands die spontaan ontstaan en meteen iets hebben wat het publiek aanspreekt. Jacko noemt dat de ‘fun bands’. “Laatst stond in Doetinchem een band met een contrabas, gitaar en drums op het podium. Ze speelde alleen hardrock-nummers, maar op een rock & roll-manier. Ik sprak met ze en ze zeiden tegen mij dat ze nooit heel bewust hadden gekozen voor hun manier van spelen, maar het sloeg aan en de band gaat als een speer.” Deze band heeft een heel duidelijke identiteit door hun duidelijke keuze om hardrock in rock & roll te veranderen. Dit zorgt dat bookers weten wat voor een band ze in huis halen.

Onderscheidende kenmerken

Naast de keuze van algemene identiteit en muziek, moet een coverband ook op een specifieke manier onderscheidend zijn om succes te hebben. Joe Cocker had bijvoorbeeld een heel kenmerkend stemgeluid dat hem met zijn covers beroemd maakte. Een succesvolle coverband moet dus kenmerkend zijn. “Je kunt dat doen door als coverband tot in de puntjes elk lijntje precies na te spelen. Daarin kun je een keuze maken of je met een breed repertoire puur voor het publiek wilt spelen of een echte tributeband wilt zijn. Maar je kunt ook voor een zeer specifieke stijlkeuze gaan: alleen blues, jazz of nederpop. Een typisch stemgeluid zoals Joe Cocker of een opvallend goede gitarist kan ook voor een duidelijk kenmerk zorgen. Zoek altijd naar iets speciaals dat je als band kunt aanbieden. Dat kan ook een specifiek instrument zijn, zoals de contrabas, banjo, ukelele, het Hammond-orgel of de mandoline. Mensen moeten je onthouden waardoor ze je boeken. Je moet een buzz veroorzaken.” Belangrijk voor een band is ook de chemie onderling. De chemie zorgt ervoor dat je als band het publiek naar je toe kunt trekken. De chemie kun je alleen creëren als je heel veel samenspeelt en vaak oefent. Als band moet je ook afspraken maken over wat je op het podium doet en zegt. Jacko heeft met zijn broers al zo vaak gespeeld dat hun chemie haast vanzelfsprekend is. Tegenwoordig oefenen ze door allerlei andere muzikale opdrachten minder, maar de chemie is zo vernageld in Jackfire dat ze dit bij elk optreden weer kunnen laten zien. Een beginnende coverband moet volgens Jacko echter veel oefenen, minstens één keer per week en zorgen dat ze een mooie goed gevulde agenda krijgen. Communiceren met het publiek is daarnaast erg belangrijk. Elk band moet een leuk praatje paraat hebben. ”Dat hoeft echt niet elk bandlid te doen. Kijk bijvoorbeeld naar mijn broer die drumt. Hem hoef je geen microfoon voor zijn neus te duwen en vragen om een grapje te maken. Dat zit niet in zijn aard, maar als band moet je wel wat op het podium doen en ook als één groep optreden. Anders kun je net zo goed met een tape spelen.”

Netwerken

Het succes van Jackfire heeft niet alleen te maken met identiteit en muzikaliteit. Netwerken is volgens Jacko ook heel belangrijk. De broers hebben in het verleden allemaal in verschillende bandjes gespeeld en daar allerlei contacten gelegd. Die gebruiken ze nu om optredens te regelen. De Duitse deelname aan The Voice zorgde bijvoorbeeld dat oude contacten en kennissen van Jacko dit volgden en opnieuw met hem in contact kwamen. Daar kwamen weer nieuwe optredens uit voort. ”Je moet als band contacten onderhouden en het is goed om iemand hiervoor aan te stellen. Dat hoeft geen manager te zijn, maar kan gewoon iemand of kunnen meerdere mensen binnen de band zijn.” Het succes van Jacko en zijn coverband wijdt hij vooral aan de passie voor muziek. “Ik doe dit al heel lang met veel plezier en overgave. Mensen weten ook dat ze mij ’s nachts op kunnen bellen en als ik kan spelen, dan speel ik altijd en dat geldt ook voor mijn broers. Ik ben ook heel veelzijdig en omdat ik al heel lang speel, heb ik een groot netwerk. Hoewel ik mijn stem niet mooi vindt, hebben veel mensen een andere mening. Ze vinden mijn hese stem prachtig en onderscheidend. Ik voel mijzelf echter meer muzikant dan zanger.”

Hoe speel je een cover?

We gaan nu naar het ambachtelijke deel van de coverband: hoe speel je een cover? Daarvoor zijn verschillende benaderingen mogelijk. In dit geval kiezen we om ‘zo dicht mogelijk bij het origineel’ te blijven. Exact kopiëren lukt doorgaans niet en dat hoeft ook niet. Maar hoe pak je de essentie van een nummer? “De eerste vraag die je als band moet stellen, is: met welke intentie wil je het nummer spelen? Welk gevoel wil je overdragen? Wil je het gevoel van een pop ballad overdragen? Of speel je fusion en wil je het publiek imponeren met wat je muzikaal kunt? Of wil je gewoon dat de handjes omhoog gaan en het hele spul in de polonaise gaat?”, zegt Jacko. Dit zijn zomaar wat voorbeelden van het uitvoeren van een cover. Er zijn legio manieren om een cover uit voeren. maar veel coverbands proberen het origineel zo dicht mogelijk te benaderen. Vaak moet dat met beperkte middelen, want het origineel is doorgaans met veel toeters en bellen in een studio opgenomen. Als coverband speel je het nummer live en niet altijd met alle instrumenten die in het origineel voorbijkomen. Hoe pak je dan toch de essentie van dat nummer?

Toonsoort checken

“Het eerste wat je moet doen, is het checken van de toonsoort voor de zang”, zegt Jacko. “Het is niet altijd zo dat de toonsoort van het origineel prettig is voor de eigen zanger en soms ook niet haalbaar. Dat is al bijna vanzelf het geval als een mannelijke zanger een liedje moet zingen dat origineel door een zangeres wordt gezongen. En andersom natuurlijk. Zoek dus eerst de toonsoort die prettig en haalbaar is voor je eigen zanger. Het kiezen van de toonsoort hoeft niet alleen af te hangen van het bereik van de zanger, merkt Jacko op. “De bezetting kan medebepalend zijn. Ik moest eens tijdens een huwelijksplechtigheid ‘Don’t stop believing’ van Journey zingen, in m’n eentje achter de piano. Ik heb er toen bewust voor gekozen om het nummer een toon lager te zingen dan voor mij strikt noodzakelijk was. Daardoor kon ik het wat ingetogener en meer relaxed zingen, wat ik in die kleine bezetting gepaster vond. Zou ik het met een volle bezetting op een groot podium spelen, dan ging ik wel voor die toon hoger.” Door het veranderen van toonsoort (transponeren) kan een nummer wel wat anders gaan klinken. Soms moet een nummer drie tonen omhoog en mis je daardoor wat diepte in het laag. “Toch zijn dat soort veranderingen doorgaans geen probleem voor het publiek”, aldus Jacko. “Want verreweg de meeste mensen luisteren alleen naar de leadzang en het grote geheel.” Maar vind je dat je dat door het transponeren toch iets aan het nummer gaat missen, probeer het dan op de een of andere manier te compenseren. “Bijvoorbeeld door sommige stukken niet door alleen de leadzanger te laten zingen, maar ook door een driestemmig koortje. Door het koortje krijgt het nummer dan weer extra power.”

Beperkte bezetting

Voor veel coverbands is het vanwege een beperkte bezetting niet altijd mogelijk om alle partijen van het origineel te spelen. “Kies in dat geval de belangrijkste partijen die voor jou speelbaar zijn en die het nummer herkenbaar maken voor de mensen”, adviseert Jacko. Stel, je hebt de partijen gekozen, iedereen heeft zijn of haar huiswerk gedaan en je speelt het voor het eerst in de oefenruimte. En je merkt dat het toch niet lekker zit. Maar je kunt niet meteen de vinger op de zere plek leggen. Wat dan? Hoe ga je vervolgens te werk om uit te zoeken wat er beter moet? “In feite moet het liedje al kunnen staan op alleen leadzang, baslijn en akkoorden”, zegt Jacko. “En eigenlijk zelfs alleen leadzang en baslijn. Check eerst of dat goed zit. Want als dat niet het geval is, kun je toevoegen wat je wilt, het wordt er niet beter van. Zorg dat dat eerst goed staat. Pas dan komt de rest.” Lang niet iedere luisteraar hoort de baslijn. Desondanks is de baslijn vaak erg bepalend voor de herkenbaarheid van een nummer. “In feite moet je een nummer kunnen herkennen aan de zangmelodie en de baslijn”, aldus Jacko. Hij merkt wel op dat de baslijn in veel nummers van deze tijd minder bepalend is dan in oudere nummers. “Vroeger had je meer riff-gebonden liedjes. De liedjes van nu gebruiken veel dezelfde akkoordenschema’s. Daarop zijn ze dus niet van elkaar te onderscheiden. Deze nummers onderscheiden zich meer door bepaalde korte muzikale frases, zogeheten ‘hooks’, die gedurende het nummer vaak herhaald worden. Vroeger was een liedje meer een verhaal. Maar voor veel liedjes van nu geldt dat niet.”

Bas en drums

Stel, leadzang, akkoorden en baslijn kloppen gezamenlijk, maar in het totaal van de band loopt het nog niet. Wat is dan het volgende onderdeel dat je moet analyseren? Jacko: “Wil je een cover goed spelen en het origineel zo dicht mogelijk benaderen, dan is het samenspel van bas en drums een serieus ding. Je moet dan echt de feel evenaren van het origineel. En ook de energie en eventuele ‘agressie’ die erin zit. Doe je dat niet, dan komt je boodschap niet over.” De zang, bas en drums zijn dus de basis. Daarna komt het ‘middengebied’: gitaar en toetsen. “Het risico van gitaar (gitaren) en toetsen is dat ze elkaar in de weg kunnen zitten en dat ze het volbouwen”, weet Jacko. “Houd het open. Het elkaar in de weg zitten voorkom je door onderling een rolverdeling af te spreken: ieder speelt zijn eigen partij. Neem het op en luister terug, om te checken of het goed zit. Kiezen gitarist en toetsenist ervoor om beiden dezelfde partij te spelen, let er dan goed op dat je ‘lockt’. Dus dat je qua timing allebei precies hetzelfde doet.”

Interessant houden

“Een belangrijke vraag die je jezelf als band moet stellen is: blijft het liedje interessant?”, merkt Jacko op. “Een liedje heeft afwisseling nodig in energie. Zit die afwisseling er voldoende in? Zorg er ook voor dat couplet en refrein verschillen in energie. Blijven gitarist en toetsenist steeds akkoorden spelen of kan afwisseling met een melodielijntje het nummer interessanter maken?” Nog een tip: niet iedereen hoeft het hele nummer mee te doen. Juist door er soms even niet te zijn en dan weer wel, maak je een nummer interessanter. Een discussiepunt in bands betreft nogal eens de linkerhand van de toetsenist. Veel bands verbieden een toetsenist om links de bas te spelen, zoals pianisten van huis uit gewend zijn dat te doen. “Dat is terecht wanneer de bas van de toetsenist de lijn van de basgitaar verstoort”, vindt Jacko. “Maar een goed gespeelde baslijn op de piano hoeft de basgitaar niet in de weg te zitten. Iemand als Elton John doet dat vrijwel altijd op de piano. Het kan dus wel. Maar de bas van een toetsinstrument moet niet lager komen dan de toon van de basgitaar.” In sommige muziek kan het overigens erg mooi en passend zijn om de pianobas exact hetzelfde te laten doen als de basgitaar, dus te dubbelen. “In rock-n-roll kan dat mooi zijn, dan beukt het nog harder”, aldus Jacko.

Te hard en te snel

Wat is de meest gemaakte fout door coverbands? Jacko is resoluut in zijn antwoord: “Te hard spelen. Dat staat absoluut op nummer één. Het is een fout die ik zelf veel gemaakt heb en nog wel eens maak. Te hard spelen is ook een belangrijke reden waarom veel mensen geen bands meer willen en dat cafés geen vergunning krijgen. Wil je graag veel spelen, dan geldt zonder meer het advies: niet te hard.” Waarom bands hard spelen? Jacko heeft zo zijn vermoedens. “Vaak om het minder goede spel te compenseren. Zo van: als het maar hard is, dan klinkt het wel. Het heeft ook met onzekerheid te maken. Een veelgehoord argument is dat de drummer nu eenmaal niet zachter kan spelen. Dat is een misvatting. Een drummer kan ook een vette groove neerleggen als hij minder hard speelt. Dat is een kwestie van techniek en oefenen.” Een andere veelgemaakte fout is een nummer te snel spelen. “Je gaat heel makkelijk een tempoversnelling in. Dat komt meestal door de adrenaline die je hebt door het optreden. Het helpt als de drummer een metronoom bij de hand heeft, die hij voor ieder nummer even checkt. Maar daar is niet altijd tijd voor. In dat geval zit er niks anders op dan proberen zo rustig mogelijk te blijven en overzicht te houden.” Wat ook helpt om het tempo op het juiste peil te houden, is technisch goed spelen. “Als je een ingewikkeld lijntje niet helemaal goed beheerst, ga je vrijwel altijd versnellen. Zorg daarom dat je zo’n lijntje goed kunt spelen. Lukt dat niet, maak het dan simpeler.”

Zie ook

» Coverband in het Top 40-circuit: een echt bedrijf
» Drums: hoe overleef ik een korte ombouwtijd?
» Is een goede muzikant ook een goed bandlid?
» Muziek improviseren, hoe doe je dat?
» Hoe verzorg je live muziek tijdens een bruiloft?
» Muzikanten vinden en online samenwerken: ‘Hey, do you wanna collab?’

Merchandise verkopen – Goede bijverdienste voor de muzikant! Hoe begin ik een band? Imago-consultant… heb je die nodig als muzikant? Coverband in het Top 40-circuit: een echt bedrijf Boeking regelen bij een poppodium – Do’s en don’ts Tien manieren om als muzikant geld te verdienen