Jerry Lee Lewis – Geschiedenis van een geboren rock-‘n-roller

Toen gastblogger Bart Dingemans jong was, was Jerry Lee Lewis voor hem de grootste rock-‘n-roller. En dat is nooit veranderd. Met het overlijden van deze legendarische zanger-pianist vond Bart het tijd voor een eerbetoon. Je leert Jerry Lee Lewis kennen onder het genot van een hoop luistermateriaal.

• Wat maakte Jerry Lee Lewis zo goed?
• Een jeugd die je niet kunt verzinnen
• Auditie voor Sun Records
• Plotseling gigantisch succes
•     Whole Lotta Shakin’ Goin’ On
•     Great Balls Of Fire
• Jerry lijdt onder religieuze schuldgevoelens
• De hits keep on comin’, Jerry’s piano-act
•     Breathless
•     High School Confidential
• Het schandaal van Jerry’s jonge bruid
•     What‘d I Say
• Wat was zo aanstootgevend aan zijn huwelijk dat binnen zijn familiecultuur niet ongewoon was?
• Geen eigen songs geschreven, toch rijk geworden
•     Little Queenie
• Jerry Lee’s ‘Best of’-LP’s
•     Big Blon’ Baby
•     I’m Feeling Sorry
•     Livin’ Lovin’ Wreck
•     Put Me Down
•     I Know What It Means
• Jerry’s verdere persoonlijke leven
• Zie ook

Met Ray Charles, Little Richard en Fats Domino was Jerry Lee Lewis uit de Rock and Roll Hall of Fame voor mij het meest geliefd. Later kwamen daar Buddy Holly en Chuck Berry bij. Little Richard’s manische opwinding zakte wat weg in mijn belangstelling. Toen ik rond 1960 de popmuziek ontdekte, en nummers van de radiodistributie op tape ging opnemen, waren het de Jerry Lee Lewis-nummers waarvan ik de meeste opnam, en nooit uitwiste. Jerry Lee stond met een foto in de Rijam schoolagenda van 1958. Voor een Haagse beatgroep in oprichting trachtten we teksten van Jerry te ontcijferen met ons oor bij de luidspreker.

Wat maakte Jerry Lee Lewis zo goed?

Dat hij zo ‘wild’ was, maakte mij niet veel uit. Het ging mij om de muziek. Bewegende beelden van Jerry heb ik pas minstens tien jaar later gezien. Hij was een mythische figuur. Pas veel en veel later valt je, behalve de piano, veel meer op aan wat zo goed was aan Jerry Lee’s muziek: de kristalheldere stem, het zingen met soepele, onnavolgbare timing rond het met de linkerhand op de piano gespeelde basritme. Een onverstoorbaar geloof in wat hij brengt: rock-‘n-roll.

Een jeugd die je niet kunt verzinnen

Jerry Lee Lewis werd op 29 september 1935 geboren in Ferriday, Louisiana. Zijn ouders en andere familieleden waren arm maar bezaten wél een piano. De hele familie was verzot op pianospelen. Jerry kreeg de lessen dus van huis mee, en speelde in 1949 op veertienjarige leeftijd al volleerd mee in bandjes. Hij keek graag naar pianisten in kroegen die boogie woogie speelden, zowel blanke als zwarte musici. Zijn moeder Mamie zond hem naar een opleiding tot geestelijke – daar werd hij meteen afgegooid na een boogiewoogie-uitvoering van het lied My God Is Real tijdens een kerkelijke bijeenkomst. Om Jerry een beetje te begrijpen moet je weten dat hij ook een fel religieuze kant in zich had. Zijn vader Elmo moedigde een muziekcarrière aan – hij betaalde zijn reis naar Memphis voor een auditie bij het Sun-label. Daar was Elvis juist vertrokken, men zat verlegen om een opvolger.

Auditie voor Sun Records

Op de auditie speelt Jerry het nummer Whole Lotta Shakin’ Goin’ On. Directeur Sam Phillips was met vakantie. Zijn assistent Jack Clement nam de honneurs waar. Hij riep Roland Janes (gitaar) en James Van Eaton (drums) erbij om te begeleiden. Een bassist was niet nodig. Jack zag er wat in, maakte een opname, en Sam Phillips nam hem onder contract. Jerry’s eerste single, het countrynummer Crazy Arms doet het aardig, maar niet meer.

Plotseling gigantisch succes

Daarna wordt de proefopname van de auditie bij Sun gewoon als single uitgebracht:

Whole Lotta Shakin’ Goin’ On

Deze plaat is een sensatie in 1957, komt aan de top van de R&B- én country-hitparade en wordt nummer 2 in de pophitparade (na het mierzoete Tammy van Debbie Reynolds). Jerry brengt het nummer live op televisie. Het nummer is een eerder in 1955 door Big Maybelle uitgevoerd nummer.

Roland en James bleven zeven jaar, in zijn hele Sun-periode, zijn vaste begeleiders. Opnameleider ‘Cowboy’ Jack Clement werd een legendarische studio-eigenaar, en producer van artiesten in de countrymuziek, in Nashville. Hij producet Waylon Jennings en Townes Van Zandt. Bovendien schrijft hij songs uitgevoerd door vele grootheden in het pop-, blues- en country-idioom: Johnny Cash, Dolly Parton, Elvis en Ray Charles.

Great Balls Of Fire

Ook dit nummer sloeg in als een bom. Het is in feite een solonummer met alleen drumbegeleiding. De echoënde productie door Sam Phillips geeft een vol, vibrerend geluid. Eind 1957 werd dit ook een gigantische hit: 3 in de R&B-hitparade, 2 in de pop-hitparade en 1 in de country-hitparade. Het is geschreven door Otis Blackwell, de auteur van veel beroemde nummers zoals Feveren voor Elvis Don’t Be Cruel en Return To Sender.

Jerry lijdt onder religieuze schuldgevoelens

Jerry was aanvankelijk bang om Great Balls Of Fire onder eigen naam uit te brengen, omdat de balls of fire in de tekst verwijzen naar het bijbelboek der Openbaringen en hij uit de ‘bible belt’ kwam. De later beroemde en beruchte tv-prediker Jimmy Swaggart was zijn neef. Jerry voelde heel echt gemeend bij zichzelf ’the devil inside’ die hem al die rock-‘n-roll liet spelen en streed met zijn persoonlijkheid als religieus, godvrezend mens.

De hits keep on comin’, Jerry’s piano-act

In begin 1958 verscheen:

Breathless

Nogmaals een grote hit (nr. 7 in de pop-hitparade), weer een song van Otis Blackwell.

De labelgenoten Carl Perkins en Johnny Cash konden zich vrij over het podium bewegen met hun gitaar, en Jerry had zijn piano voor zich. Bij een optreden vond hij plotseling zijn ‘stage act’ uit van het met de voeten op de pianotoetsen bonken, de klep open en dicht gooien, en de pianokruk wegtrappen, en op de piano klimmen. Nu was hij ook superact op het podium. Zijn geldingsdrang onder mede-sterren was ongekend. Bekend verhaal is dat hij, optredend voor de grote performer Chuck Berry, aan het eind van zijn act de piano in brand stak met de woorden “follow that, boy”. Of hij echt zijn piano in brand stak, wagen velen met mij te betwijfelen.

High School Confidential

Deze in supersonisch tempo gespeelde hit reikte tot 21 in de popcharts. Het was de theme song en titel van een film waarin Jerry optrad.

Het schandaal van Jerry’s jonge bruid

Na deze serie successen vertrok Jerry Lee Lewis op een toernee naar Europa. Hier ontrolde zich een groot schandaal. Jerry had zijn echtgenote meegenomen, Myra Gale Brown, die pas 13 jaar oud was. Zij was bovendien een achternicht van hem. Ze was de dochter van J. W. Brown, de basgitarist in zijn band. Ik heb een opname op video van het vermaledijde interview met Britse journalisten, waarin hij dat op hun vragen antwoordt. Hij was toen zelf 23 jaar oud, en lijkt me een eenvoudige, te eerlijke jongen. Na dit wereldschokkende interview was de carrière van Jerry Lee, die er op uit leek om Elvis’ populariteit te evenaren, gebroken. Overal werden concerten en tv-optredens afgezegd. Hij werd veroordeeld door de kerken in de U.S. Zijn platenmaatschappij stopte met grote toernees en promotiecampagnes. Hij ging er niet aan onderdoor, was niet gedesillusioneerd, maar vervolgde zijn weg eigenlijk onverstoorbaar op tweede divisie-niveau wat betreft speellocaties, promotie en platenopnames.

In 1961 had hij nog een redelijke hit met:

What‘d I Say

De song van Ray Charles haalde plaats 30 in de pop-hitparade. Het is net alsof hij nog wel mocht blijven doorgaan, maar niet met te veel succes en publiciteit. Doet aan Aantjes denken.

Wat was zo aanstootgevend aan zijn huwelijk dat binnen zijn familiecultuur niet ongewoon was?

De publieke opinie in het UK en het moderne, redelijke welvarende deel van de USA begreep niets van het huwelijk met een 13-jarig nichtje – dat overigens 13 jaar zou standhouden. Ik zie de mogelijke verklaring, dat in bepaalde culturen, als in de armste delen van de US, de familie het enige bastion van vertrouwen is, zodat de meeste relaties binnen de familie liggen – zelfs huwelijksrelaties. Alleen daarbinnen kan men elkaar vertrouwen. Daarbuiten is de eer van de familie het belangrijkste te verdedigen goed. Dat is misschien ook de verklaring van die vroege huwelijken: getrouwd zijn betekent dat een familieband is aangegaan, het enige werkzame middel van bescherming tegen de buitenwereld. Beschaamt men die familieband c.q. familie-eer, dan komen familieleden in actie met eerwraak. De journalisten wisten niet eens het hele verhaal van Jerry’s huwelijksleven: het huwelijk met Myra Gale was al Jerry’s derde huwelijk. Op zijn zestiende was hij zijn eerste huwelijk aangegaan met een 17-jarige, en daarna was er een huwelijk geweest, beschreven als een shotgun-wedding. Ik vermoed dat Jerry in omstandigheden was geraakt waardoor moest worden getrouwd om de familie-eer van Jerry, of die van het meisje te eerbiedigen.

Geen eigen songs geschreven, toch rijk geworden

Opmerkelijk is, dat Jerry Lee vrijwel nooit eigen nummers heeft geschreven. Het was in de rock-‘n-roll-periode absoluut niet gebruikelijk dat uitvoerende artiesten alleen eigen nummers op de plaat opnamen, maar van de grote sterren schreven Fats, Ray en Little Richard allemaal ook enkele nummers zelf. Jerry Lee schreef er bij mijn weten slechts één in zijn Sun-periode. Hij is dus altijd verstoken gebleven van de regelmatige inkomsten van royalties. Hij heeft vermoedelijk het management over zijn carrière ondergebracht bij familieleden. Dat is blijkbaar een goede greep geweest, want hij heeft altijd in luxe omstandigheden geleefd.

Een cover van een nummer van Chuck Berry:

Little Queenie

Zoals bij Chuck wel vaker gezien, is de cover van zijn nummer naar mijn mening beter dan het origineel.

Jerry Lee’s ‘Best of’-LP’s

Na het schandaal zat zijn platenlabel Sun met een heleboel opgenomen, prima materiaal, dat in komende jaren in allerlei porties verknipt op ‘Best of’-platen werd uitgebracht. Ik doe hieruit een keuze om zoveel mogelijk minder bekende, mooie nummers te laten horen uit zijn periode tot 1963. In dat jaar stapte hij van Sun over naar het sub-label Smash van Mercury.

Big Blon’ Baby

Van het duo Kenny Jacobson/Rhonda Roberts die schreven voor The Andrews Sisters.

I’m Feeling Sorry

Een nummer van Jack Clement, country flavoured.

Livin’ Lovin’ Wreck

Weer een nummer van Otis Blackwell.

Put Me Down

Een nummer van Jerry’s gitarist Roland Janes.

I Know What It Means

Een nummer van Stan Kesler, producer en platenbaas, begonnen bij Sun.

Dit countrynummer over de man die alles is kwijtgeraakt, vind ik een van Jerry’s mooiste nummers. Het sluit aan op zijn latere carrière, waarin hij top 1-nummers in de country-hitparade behaalt. Ik ken zijn platen uit deze periode niet, en heb me dus geconcentreerd op de rock-‘n-roll. Je hoort overigens al in de opnames op Sun in de jaren 1961/1962 dat het wat rustiger wordt. In live-optredens combineert hij zijn rock-‘n-roll- en country-repertoire. Er is een live-LP uit 1964, opgenomen in Hamburg, waarop hij laat horen nog helemaal loos te kunnen gaan. Wordt wel betiteld als de beste live-LP aller tijden. Hij heeft een zeer respectabele carrière in de countrymuziek.

Jerry’s verdere persoonlijke leven

Jerry Lee’s persoonlijke leven was een ongehoorde aaneenschakeling van overlijdens en huwelijken. Nadat hij op vierjarige leeftijd zijn broertje van tien, Elmo jr., verloor – die veel muziektalent had – begint al snel zijn wonderlijke geschiedenis van kindhuwelijken en overlijdens. Zijn oudste zoon Steve Allen verdrinkt, drie jaar oud, in het privézwembad van de familie. Hij was vernoemd naar de tv-persoonlijkheid Steve Allen, in wiens programma Jerry Lee mocht debuteren. Zijn tweede zoon, Jerry Lee junior – uit een later huwelijk, stierf 19 jaar oud, bij een verkeersongeluk. Hij heeft een dochter Phoebe uit zijn huwelijk met Myra, die in latere jaren zijn manager is. Andere merkwaardige berichten: schiet zijn bassist per ongeluk in de borst, ex-echtgenote verdrinkt in een zwembad, kort voor de regeling van de scheiding, andere echtgenote dood gevonden in huis, met verwondingen; Lewis wordt niet vervolgd. Lewis rijdt onder invloed tegen de poort van Elvis’ huis Graceland aan, met een geladen revolver, wordt gearresteerd. In 2015 viert hij nog in goede gezondheid en grote welstand zijn tachtigste verjaardag met zijn zesde echtgenote Judith Brown (eerder gehuwd met een neef).

Zijn recente overlijden heeft nu écht het tijdperk van de rock-‘n-roll afgesloten. Zoiets moois als de geboorte van de rock-‘n-roll zal er in de muziek nooit meer gebeuren. Daarvoor is nu het toeval, het wonder, te zeer uitgesloten.

Zie ook

» Gerry Rafferty – Geschiedenis van een zonderlinge muzikant
» The J. Geils Band – Geschiedenis van een macho groep met stijlgevoel
» Doug Sahm en zijn Sir Douglas Quintet – Geschiedenis van een cowboy-hippie
» Little Feat – Geschiedenis van een cult-band
» Lyle Lovett – Geschiedenis van een ongewone countrymuzikant
» Ian Dury & The Blockheads – Geschiedenis van een groep virtuoze punkrockers
» Otis Redding – Geschiedenis van een groot soulzanger
» Kate & Anna McGarrigle – Geschiedenis van twee singer-songwritende zussen
» Buddy Holly – Geschiedenis van een muzikale vernieuwer
» Steely Dan – Geschiedenis van een unieke popband
» Latin-muziek: een grote verzameling muziekstijlen – Leer er meer over!
» Joy of Cooking – Geschiedenis van een pretentieloze hippieband

Rock-’n-roll spelen in drie simpele stappen Het succesalbum Bridge over Troubled Water Doug Sahm en zijn Sir Douglas Quintet – Geschiedenis van een cowboy-hippie Buddy Holly – Geschiedenis van een muzikale vernieuwer Gangstarap – Geschiedenis van deze beruchte muziekstroming Ray Charles – Geschiedenis van een blues en soul-genie