Lyle Lovett – Geschiedenis van een ongewone countrymuzikant

Wie Lyle Lovett niet kent als zanger, songwriter, acteur of als ‘de man van…’, herkent toch waarschijnlijk wel die markante kop. Aan één kant een echte countrymuzikant, die aan de andere kant opvallend veel succes heeft gehad met ongewone uitstapjes naar onder meer pop- en bigbandmuziek. Wie is de ‘echte’ Lyle Lovett? Gastblogger Bart Dingemans duikt in Lyle’s geschiedenis, met zijn albums en songs als rode draad.

• Welgestelde ouders
• Eerste begin als songwriter en acteur, razendsnel naar de top
• De man van…
• Country puur of country/jazz/blues/pop/big band?
• Lyle Lovett (1986)
•     Cowboy Man
•     Farther Down The Line
•     This Old Porch
• Pontiac (1988)
•     Give Back My Heart
•     I Loved You Yesterday
• Het begin van de stijlwisselingen: Lyle Lovett And His Large Band (1989)
• Joshua Judges Ruth (1992)
•     I’ve Been To Memphis
• Terugkeer naar het country-idioom
•     Don’t Touch My Hat
• Eigenzinnige CD’s met covers
• Onderbreking carrière door typisch cowboy-ongeluk
•     The Truck Song
•     San Antonio Girl
• Nog altijd zeer populair
• Zie ook

Welgestelde ouders

Lyle Lovett kreeg een open, ruimdenkende opvoeding, tegengesteld aan het cliché van chauvinistisch en patriottistisch Texas. Geboren 1 november 1957 als Lyle Pearce Lovett in Houston, Texas. Hij was enig kind van welgestelde, liberale middle class ouders, vader marketing manager, moeder trainer/coach. Hij is opgegroeid op hun paardenranch. Haalde universitaire diploma’s in de vakken journalistiek en Duits. Reisde tijdens zijn studie uitgebreid over de wereld, onder andere door Europa, trad op, zich begeleidend op de akoestische gitaar. Zijn andere hobby is de motorfiets. Samen met zijn vader is hij motorliefhebber, en rijdt ook in wedstrijden.

Eerste begin als songwriter en acteur, razendsnel naar de top

In Texas trad hij op in cafés en clubs en kreeg allereerst enige bekendheid als schrijver van songs voor Nancy Griffith en Lacy J. Dalton. Via zijn vriend Guy Clark kwam hij onder de aandacht van producer Tony Brown. Deze werd producer van Lyle’s eerste drie LP’s. Hij was er plotseling in 1986 met zijn eerste LP: Lyle Lovett. Met die plaat bevrijdde hij de countrymuziek van commercialisme en sloomheid. Dit overigens samen met anderen uit de neo-traditionalistische hoek. Zijn muziek klinkt meteen perfect, met een volledig zelf geschreven repertoire, en een uiterst competente, strakke begeleidingsgroep. Acht nummers van de LP komen in de Country top 100. Reizend door Europa in de jaren 70 trad hij op op kleinere blues- en countryfestivals. Daar ontmoette hij zijn latere vaste begeleiders Matt Rollings (keyboards) en Ray Herndon (gitaar).

De man van…

Lyle begon zijn carrière eigenlijk als songwriter, en acteur. Hij speelde in diverse films van Robert Altman (Players, Short Cuts, Prêts-a-porter). In 1992 ontmoette hij tijdens de opnames van de film Players de bekende filmactrice Julia Roberts. Hij was van 1993 tot 1995 met haar getrouwd. Relaties en relatieproblematiek zijn overigens een groot thema in Lyle’s songs. Velen buiten de muziek kennen hem nog steeds als ‘de man van’. Julia Roberts was de meest verdienende filmactrice in de USA gedurende de jaren negentig. En daar wordt dan bij aangetekend: getrouwd met die man met die vreemde kop. Zijn lang gerekte hoofd, met torenhoog kapsel en veel groeven en scheuren, blijft onmiddellijk in je herinnering.

Country puur of country/jazz/blues/pop/big band?

“Classifying the type of music Lyle Lovett writes and plays has often been difficult. Although his music is generally called country, Lovett incorporates jazz, blues, pop, and big band sounds into his music.” “Lyle Lovett has for the last decade had the dubious honor of being a country singer for people who hate country music.” Waarom na twee LP’s met schitterende, messcherpe countrymuziek, in de verte gerelateerd aan de oer-Texaanse western swing, die langdurige overstap naar al die andere stijlen en genres? Dit is de rode draad door, en het grote vraagteken in Lyle’s werk voor mij. Maar eerst wat draaien van Lyle Lovett’s plaatwerk:

Lyle Lovett (1986)

Cowboy Man

Prachtig scherp en transparant geluid. Het herinnert enigszins aan de western swing van Bob Wills, maar staat ook geheel op zichzelf als ijzersterke song. Lyle profileert zich hier op het eerste nummer van zijn eerste LP meteen als de Texaanse cowboy. Hoewel, zegt hij, “ik ben nooit een cowboy geweest, de hemel weet dat ik het geprobeerd heb”.

Farther Down The Line

Weer een cowboy-thema, op inventieve wijze verwerkt. Een applausje voor de jonge cowboy. Hij heeft op een rodeo door een fout op het allerlaatste moment de hoofdprijs gemist. Volgende keer beter in Fargo. Daarop volgt een couplet over het onzekere van de liefde: “Because one day she’ll say she loves you / And the next day she’ll be tired of you” En dan weer terug naar een nieuwe rodeo “He almost made it to the buzzer” (Hij bleef in het zadel bijna tot de zoemer ging.)

This Old Porch

Song geschreven samen met zijn vriend Robert Earl Keen. Oude man herinnert zich scènes uit zijn leven, zittend in de schaduw van zijn veranda.

Op deze eerste LP spelen Lyle’s kameraden Matt Rollings (keyboards) en Ray Herndon (elektrische gitaar, slaggitaar) mee. Beiden waren voor insiders bekend als leden van de in Phoenix, Arizona opererende briljante band The Rogues. Ook de voor Lyle’s hele carrière als leadgitarist en co-producer uiterst belangrijke Billy Williams maakte als producer-coach deel uit van The Rogues, evenals bassist Matt McKenzie en background-zanger/violist J. David Sloan. Jeff Borree en Bob Warren doen als sessiemensen mee op drums, Tom Mortensen op steel-gitaar. Daarnaast Mark Prentice (piano, orgel), Glen Duncan (fiddle) en Mac McAnally (gitaar). Ik noem al deze grotendeels onbekende namen, omdat zij samen Lyle Lovett’s unieke bandgeluid hebben gecreëerd. Dat maakte countrymuziek in 1986 in één klap weer hot.

Pontiac (1988)

Deze LP bevat ook een aantal ijzersterke countrynummers. Ik kies:

Give Back My Heart

Weer een geschiedenis on the road met een speciale vrouw. Zij zegt: “hi bull riders do it best”. Hij zegt “ooh give back my heart chipkicker-redneck woman. I can’t be no cowgirl paradise”.

I Loved You Yesterday

Een van zijn eerste ballads, en een van de beste naar mijn smaak.

De begeleidingsgroep op deze plaat heeft nog dezelfde kern. Een nieuwe drummer is Harry Stinson. Paul Franklin op steel gitaar, Steve Marsh saxofoon en nieuwe strijkers John Hagen (cello) en Edgar Meyer (akoestische bas, contrabas).

Het begin van de stijlwisselingen: Lyle Lovett And His Large Band (1989)

Deze plaat vormt het begin van Lyle’s wisselingen van stijl. Het merendeel van de plaat is niet zo zeer big band jazz, maar een reeks zelf geschreven ballads waarvan de teksten mij meer aanspreken dan de muziek. Er is ook een grappig nummer over een man die de krant van een ander over diens schouder meeleest. Het lijkt me alsof Lyle Lovett op zijn reizen een behoorlijke tic heeft meegekregen van Europese hipheid, film-chic. Zo heeft hij vele jaren met een veertienmans-orkest opgetreden. Hij was de enige die dat destijds kon betalen. Want het merkwaardige vaarwel van de countrymuziek maakt hem steeds bekender en gewaardeerd door het algemene pop-kopende publiek in Amerika.

Joshua Judges Ruth (1992)

Dit album is opgenomen in Los Angeles. Hij heeft zijn Texas-roots verlaten. Dit is de tijd van Lyle’s frequente film- en tv-showoptredens, en zijn huwelijk met Julia Roberts. Hij woont in L.A. Behalve zijn oude kompanen werkt aan de productie ook George Massenburg mee, producer van Little Feat in hun nadagen na overlijden van Lowell George. Verder begeleiden hem naast de bekenden ook de typische L.A.-sessiemusici Leland Sklar (bas) en Russ Kunkel (drums), te horen op de platen van Jackson Browne en James Taylor. Op akoestische gitaar doet Dean Parks mee, die ook speelt op platen van Steely Dan, Michael Jackson, Neil Diamond en Crosby & Nash. Het album is erg poppy en bevat zelfs gospelelementen. Maar het wordt zijn best verkopende LP.

I’ve Been To Memphis

Het enige nummer met pit van de plaat.

De verpakking van alle LP’s/CD’s vanaf de tweede toont nog steeds die ene formule: vage zwart-witfoto’s van Lyle, met een hoog chic-effect. Ik vind van de plaat niet alleen die vormgeving mysterieus. Dit geheimzinnige zit voor mij niet in de vormgeving zelf: die is een duidelijke verwijzing naar de Europese filmcultuur uit de jaren 50 en 60: het zwart-wit, het appel aan het intellectuele, de verveling en vervreemding van de nouvelle vague. Hij heeft daar logisch op zijn reizen door Europa en met name Frankrijk veel van meegekregen. Maar voor mij is het raadsel waarom hij zijn platen, zijnde een Texaanse countryzanger, daarmee zo overduidelijk wil verbinden. Is het een signaal dat zijn ideaal is om anders te zijn dan een countryartiest? Is het slechts een marketing-tool om anders dan andere country-acts te zijn? Wat is voor hem de toegevoegde waarde van de niet-countrynummers? Want dat is voor mij heel duidelijk, die zijn niet meer dan een aardige blijk van veelzijdigheid. Waarom daarmee zo lang doorgegaan?

Terugkeer naar het country-idioom

Na zijn eerste mislukte release I Love Everybody (1994) met naar mijn smaak middelmatige songs, geschreven in de jaren 70 en 80, dus een soort restjes-cd, volgt in 1996 The Road To Ensenada, waarmee hij vele countryfans terugwint. Hierop is hij weer goed in vorm.

Don’t Touch My Hat

Een song met humor, zelfspot en literair vernuft en een melodie in het country-idioom. Die combinatie heb ik zo lang gemist.

Eigenzinnige CD’s met covers

In 1998 volgt Step Into This House. Op deze dubbel-cd zet Lyle zijn terugkeer naar country voort. Hij covert hierop louter repertoire van anderen, maar maakt daar toch iets heel speciaals van. Alle songwriters van wie hij songs kiest, zijn Texanen, van bekende (Townes Van Zandt, Guy Clark) tot volmaakt onbekende. Ook Natural Forces uit 2002 en Release Me uit 2012 bevatten slechts enkele eigen nummers. Te midden van een bonte verscheidenheid van covers is Lyle op Release met zijn maten ontspannen musicerend bezig aan zijn laatste opnames voor het Curb Records label, waarop hij vanaf zijn debuut in 1986 is uitgekomen.

Onderbreking carrière door typisch cowboy-ongeluk

In 2002 heeft Lyle op de ranch van een oom een ernstig ongeluk. Zijn oom wordt door een stier bijna vermorzeld als Lyle in echte cowboystijl onverschrokken de stier van zijn oom afleidt door zijn pet voor de ogen van de stier te bewegen. Hij zet het op een lopen, maar de stier bezorgt hem een gecompliceerde beenbreuk. Daarom is het lang wachten op de volgende plaat. In 2003 is Lyle overgegaan naar een kleiner sub-label van Curb Records, Lost Highway, waarop hij op de LP My Baby Don’t Tolerate weer een serie puike countrynummers heeft gerealiseerd. Ik eindig met van die LP:

The Truck Song

San Antonio Girl

De zoveelste take op een mooie vrouw uit Texas.

Nog altijd zeer populair

Lyle Lovett is een in de USA wijd bejubelde artiest, die nog altijd actief is. Hij heeft reeksen onderscheidingen ontvangen. Daarbij is hij een voorbeeld van een artiest die zichzelf is gebleven en nu eens niet te weinig maar – soms – zelfs te veel werd gewaardeerd. Dit is wellicht omdat het cd-kopende publiek in de U.S. destijds gek was op muziek met het country-label dat niet al te veel als echte country klinkt. Illustratief is het enorme, alle verkoop-records brekende succes van Garth Brooks in de jaren negentig.

Misschien komt Lyle Lovett eens nog met de verklaring van het raadsel van zijn platen zonder ‘country’.

Zie ook

» Joe Jackson – Geschiedenis van een complexe popartiest
» Doug Sahm en zijn Sir Douglas Quintet – Geschiedenis van een cowboy-hippie
» Ian Dury & The Blockheads – Geschiedenis van een groep virtuoze punkrockers
» Otis Redding – Geschiedenis van een groot soulzanger
» Kate & Anna McGarrigle – Geschiedenis van twee singer-songwritende zussen
» Buddy Holly – Geschiedenis van een muzikale vernieuwer
» Ray Charles – Geschiedenis van een blues en soul-genie
» Gangstarap – Geschiedenis van deze beruchte muziekstroming
» Little Feat – Geschiedenis van een cult-band
» Chess Records: thuisbasis van Rhythm & Blues en Rock & Roll
» Latin-muziek: een grote verzameling muziekstijlen – Leer er meer over!
» Wie was Les Paul?
» Hiphop-geschiedenis: meer dan alleen rappen
» Elektrische gitaar: geschiedenis, klank en speeltechniek
» Synthesizer: geschiedenis, soorten & tips
» Jazz – Geschiedenis en kenmerken van een rijke muziekstijl

Joy of Cooking – Geschiedenis van een pretentieloze hippieband Little Feat – Geschiedenis van een cult-band Joe Jackson – Geschiedenis van een complexe popartiest Ray Charles – Geschiedenis van een blues en soul-genie The J. Geils Band – Geschiedenis van een macho groep met stijlgevoel Britpop in de jaren 90: kort maar krachtig