5 onderhoudstips voor koperen blaasinstrumenten

Als je dan toch je spaargeld bij elkaar hebt gelegd om een trompet, trombone of ander koperen blaasinstrument te kopen, wil je natuurlijk dat deze ook een tijdje meegaat. Met regulier onderhoud gaat je instrument langer mee. In dit blog een kleine handleiding voor het schoonmaken en onderhoud van koperen blaasinstrumenten.

Regulier onderhoud

Om te voorkomen dat je instrument er als deze trombone uit komt te zien zijn er wat simpele dingen die je kunt doen. Allereerst even het reguliere onderhoud. Zorg ervoor dat je ventielen of schuif altijd voldoende geolied zijn, dit voorkomt inwendige schade. Blaas na het spelen altijd al het vocht uit het instrument en zet het op een standaard of in een open koffer, om het verder goed te laten drogen. Verder blijft je instrument er het langste goed uitzien, als je na het spelen even met een stoffen doek over de lak gaat. Gebruik hiervoor katoen of een andere niet-pluizend materiaal. Voor een verzilverd instrument kun je eventueel een speciale zilverdoek gebruiken. Zo kun je je vingerafdrukken verwijderen, waardoor de lak langer mooi blijft. Maar natuurlijk heeft je instrument ook af en toe een grote beurt nodig, daarom de volgende uitleg.

Lekker in bad

Of je nu bugel of tuba speelt, er komt toch altijd vuil aan de binnenkant van je instrument te zitten. Dit komt doordat je bij het blazen niet alleen lucht blaast, maar ook vocht en etensresten. Zoals bij alles wat vies is, is het verstandig je instrument een half uurtje te laten weken in water. Doe dit in een grote bak met water, bijvoorbeeld een badkuip. Haal hiervoor het instrument helemaal uit elkaar, maar let goed op welke plaats ieder onderdeel hoort. Dit moet soepel gaan, ga klemmende buizen niet met geweld lostrekken. Wanneer iets echt niet los komt, ga dan naar een vakman. Bescherm de onderdelen (en het bad) eventueel met een doek op de bodem van het bad. Voor het bad gebruik je lauw-warm water, met eventueel wat ontvettend afwasmiddel erin. Gebruik zeker geen agressievere schoonmaakmiddelen of kokend water, want dit gaat ten koste van je lak. Spoel alle onderdelen na het weken even door en droog ze af, dan ben je klaar voor de volgende stap.

Het mondstuk borstelen

Na het weken en doorspoelen zul je al veel vuil verwijderd hebben, maar om de binnenkant echt schoon te maken, zul je er toch met een borstel doorheen moeten. Eerst maar het onderdeel waar al dat vuil door naar binnenkomt, het mondstuk. Deze heb je natuurlijk al van het instrument gehaald, maar mocht dit niet lukken, ga dan niet met een waterpomptang aan de gang. Hiervoor kun je een mondstukverwijderaar gebruiken, maar doe dit wel met de nodige zorg, anders verbuig je alsnog de buis. De binnenkant van het mondstuk kan nu geborsteld worden met een mondstukborstel. Deze zijn los verkrijgbaar, maar vaak ook te vinden in de complete onderhoudssets, van bijvoorbeeld Yamaha of Stagg. Even naspoelen en afdrogen, dit was alvast het eerste onderdeel.

Buizen schoonmaken

Na het mondstuk zijn de buizen aan de beurt. Deze maak je op dezelfde manier schoon als het mondstuk, namelijk met een borstel. Natuurlijk zijn de buizen breder en langer, dus hiervoor gebruik je een andere borstel. Voor ieder instrumenttype zijn er borstels met verschillende lengtes en diktes. Doorgaans zijn dit twee korte borstels met een verschillende dikte, bevestigd aan een spiraalvormige stalen veer. Deze veer heeft een coating, dus maakt geen krassen. Haal nu de passende borstel door de buis en beweeg goed heen en weer, ondanks het weken blijft sommige vuiligheid goed vastzitten. De leadpipe, oftewel de buis waar het mondstuk in gaat, zal doorgaans het meeste vuil bevatten, dus geef hier voldoende aandacht aan. Indien het instrument ook ventielen bevat, kunnen de openingen ook met een borstel worden schoongemaakt. Dit kan eventueel ook met een katoenen doek om een potlood gewikkeld. Spoel vervolgens elk onderdeel na met een beetje water en laat goed drogen.

Weer in elkaar

Nu alle onderdelen schoon zijn is het tijd alles weer in elkaar te zetten. Ten eerste alle loszittende buizen, maar niet de ventielen of de schuif van de trombone. Om er zeker van te zijn dat deze volgende keer ook weer ook vloeiend uit het instrument gaan, is het verstandig deze in te vetten. Dit kan met buizenvet (ook wel pompvet of coulissenvet genoemd), maar eventueel ook met zuurvrije vaseline. In het geval van een ventielinstrument is hierna het moment aangebroken om de ventielen terug te plaatsen. Breng hiervoor speciale ventielolie aan de bovenkant van de ventielen en beweeg ze dan draaiend door de holte om de olie te verdelen. Wees hierbij niet zuinig, het teveel aan olie verlaat het instrument toch wel weer. Nu kunnen ventielen weer worden vastgedraaid. Eigenlijk geldt hetzelfde voor het in elkaar zetten van een schuivend instrument, zoals de trombone. Hiervoor is dan wel andere olie voor nodig, deze bestaat afhankelijk van het merk uit één of twee componenten. Plaats hiervoor de buitenschuif over de binnenste schuif en breng enkele druppels olie aan op de binnenkant van de schuif. Door nu goed heen en weer te schuiven, wordt de olie verdeeld. Eventueel kan hierna nog een enkele druppel water worden toegevoegd, eventueel met een speciale sproeier, om de olie gelijk al iets te verdunnen.

Tot slot

Nu is het alleen nog een kwestie van oppoetsen zoals in het begin al is vermeld. Kijk af en toe ook even naar het kurkje op de waterklep. Deze slijt nog weleens scheef af na verloop van tijd. Kurkjes zijn gewoon zo te koop en zelf te vervangen. Mocht er nou iets niet makkelijk losgaan of verslijten aan je instrument, ga dan naar een goede reparateur en begin er niet zelf zomaar aan te sleutelen. De kans dat je schade groter maakt is aanzienlijk. Maar over het algemeen geldt dat bij het toepassen van bovenstaand onderhoud één keer in de 2 of 3 maanden, het instrument in topconditie blijft, ongeacht de leeftijd.

Zie ook

» Blaasinstrument-onderhoudsmiddelen
» Alle blaasinstrumenten
» Vliegen met muziekinstrumenten: 5 tips voor een veilige reis
» Koperen blaasinstrumenten van hoog naar laag
» Het geheim van een strakke blazerssectie