One man band - Zo bespeel je meerdere instrumenten tegelijk

Iedereen wil wel een grootse sound neerzetten. De meeste songwriters en performers kiezen daarom voor de live gigs met een voltallige band. Een enkeling – de ‘one man band’ – durft het aan alleen op het podium te klauteren, zonder in te boeten aan breed klinkende arrangementen. Door meerdere instrumenten tegelijk te bespelen en/of handig om te springen met opstelling en randapparatuur, kun je er in je eentje in slagen te klinken als een volwaardige band.

Niet nieuw
Hou het simpel
Backingtracks & MIDI
MIDI
Keyboard
Performance Art
Loop station
Voetenwerk
One Man Everything?
Zie ook

Niet nieuw

‘One man bands’ zijn geen nieuw fenomeen. Al vanaf de dertiende eeuw zijn er muzikanten die meerdere instrumenten gelijktijdig beheersen. Een bassdrum op de rug of mondharmonica in een rekje worden nog steeds regelmatig gebruikt in combinatie met gitaar of piano. En dankzij de technologische snufjes van vandaag kan je nog veel creatiever omspringen met live-arrangementen. Met de komst van computers en high-tech effectapparaten zijn de mogelijkheden zelfs eindeloos.

Hou het simpel

In de zoektocht naar de juiste tools voor je live-setup als ‘one man band’ is het niet alleen belangrijk om te weten welke sound & feel je wilt bereiken. Tenzij je bent geboren met acht armen, is het essentieel om rekening te houden met het praktische aspect van je opstelling. Een ‘one man band’ die een akoestische drum als belangrijkste instrument heeft, weet alvast dat hij meer aan drumpads heeft om samples te triggeren dan aan een effectpedaal dat hij met de voeten zou bedienen. Maar wanneer je gitaar speelt en zingt, kan een pedaal op de grond juist een stuk handiger zijn dan bijvoorbeeld een laptop met dezelfde mogelijkheden.

Backingtracks & MIDI

De bekendste en simpelste vorm van een ‘one man band’ – die eigenlijk geen ‘one man band’ genoemd mag worden – is een zanger of zangeres die optreedt met een instrumentale versie op bijvoorbeeld een laptop. Uiteraard gaat de charme van de live-creatie hier helemaal mee verloren. Dit wil echter niet zeggen dat het niet mogelijk is om bepaalde elementen thuis voor te bereiden. Je kan een drum en een strijkerspartij programmeren en dan live meespelen op één of meer andere instrumenten. Het spreekt voor zich dat het gewenste tempo duidelijk aanwezig moet zijn in de backingtrack, en dat deze methode zich minder leent voor nummers die tempogewijs durven schommelen. Meestal worden de backingtracks gestart door de aanwezige geluidstechnicus, al wordt tegenwoordig steeds vaker gebruik gemaakt van een laptop op het podium. Een backingtrack is niets anders dan een begeleiding op band die meespeelt tijdens live-optredens. Vaak is dit alleen een instrumentaal, soms worden er ook de backing vocals aan toegevoegd. In de meeste gevallen worden er één of meerdere sporen van de studio-opnames gebruikt. Je kan je backingtrack echter ook zelf creëren in je homestudio door de instrumenten die je niét gecombineerd krijgt met je live-set, op voorhand op te nemen. Dit kan zowel met échte als met virtuele instrumenten (VSTi’s). VSTi’s zijn geluidsmodules in je opnamesoftware die worden aangestuurd met een MIDI-controller of door de juiste noten te programmeren in je DAW. Je kan ook bestaande MIDI files downloaden van het internet en de losse sporen tweaken en toewijzen aan andere instrumenten. Zo kun je zelfs aangepaste karaokeversies gebruiken van andere nummers om je eigen arrangementen te complementeren.

MIDI

MIDI (Musical Instrument Digital Interface) is een protocol waarbij elektronische instrumenten en apparaten in realtime informatie kunnen uitwisselen. Het principe is vooral bekend van keyboards: de toetsen geven MIDI-commando’s door aan een synthesizer die op zijn beurt de klanken genereert. ‘one man bands’ die alleen coveren, zullen ongetwijfeld blij zijn met de overvloed aan MIDI files die te vinden zijn op het internet. Een MIDI file bevat echter alleen informatie en geen geluid. Door de file te laden in je DAW (zoals Cubase of Protools) kun je de sporen toewijzen aan virtuele instrumenten en opslaan als een audiobestand. Het is ook mogelijk de MIDI-informatie pas op het podium om te zetten naar geluid, met een entertainer-keyboard. Het voordeel hiervan is dat je tijdens het spelen de klank en snelheid nog kan beïnvloeden. MIDI is echter niet alleen handig bij het vertalen van muzikale informatie: commando’s als start, stop en het tappen van het tempo kunnen ook met dit protocol worden uitgewisseld. Een goedkope foot controller zoals de Behringer FCB1010 in combinatie met een laptop en interface is een charmante oplossing voor het gemakkelijk starten en stoppen van je begeleidingen en/of samples. Muziekprogramma’s als Ableton hebben zelfs de mogelijkheid om audio files te versnellen of vertragen aan de hand van de tapfunctie op een MIDI-controller.

Keyboard

Een bekend soort solo-entertainer is een muzikant achter een keyboard. Het gaat hier dan om een keyboard met ingebouwde automatische begeleidingen. Het keyboard herkent de akkoorden die de muzikant speelt, en creëert op basis daarvan een begeleiding in het gekozen genre, bijvoorbeeld rock, salsa, klassiek of jazz. Daaroverheen speelt de muzikant solo-partijen of improvisaties. Ook kan hij of zij zelf de zangpartijen verzorgen. Strikt genomen is dit geen ‘one man band’, aangezien de muzikant niet meerdere instrumenten tegelijk bespeelt – en het is minder spectaculair om te zien – maar het heeft natuurlijk wel dezelfde functie: in je eentje een multi-instrumentale begeleiding verzorgen. Voor thuisgebruik heb je al voor een paar honderd euro een leuk instrument. Professionele solo-entertainers gebruiken uiteraard een keyboard met ontzettend veel bewerkingsmogelijkheden en fantastische klanken, zoals de befaamde Yamaha Genos (opvolger van de Tyros).

https://www.youtube.com/watch?v=HMhAFn86yHI

Performance Art

Een zeer geavanceerde manier van musiceren met MIDI controllers is het gebruik van op het lichaam bevestigde MIDI-sensoren. Hierbij worden geluiden en effecten getriggerd door de bewegingen en posities van de muzikant. Het bekendste voorbeeld van dergelijke performance art is Imogen Heap met haar ‘musical gloves’. Microfoontjes in haar handschoenen zorgen voor de mogelijkheid tot het samplen van haar stem en/of andere geluiden, terwijl de beweging van haar handen en de plaats op het podium zorgen voor de gewenste manipulatie ervan of het triggeren van virtuele instrumenten.

Loop station

Een populaire manier om je arrangementen on the spot te creëren kan met het gebruik van een loop station zoals de Boss RC-505. Een dergelijk apparaat is in feite niets anders dan een opname-apparaat dat wordt bediend met de voeten, waarbij de geluiden laag voor laag worden opgenomen. De pedaaltjes zorgen ervoor dat je na het opnemen lagen weer kan aan- en uitzetten of manipuleren naar wens. Zo kun je beatboxen, neuriën of tikken op je gitaar om jezelf te voorzien van een begeleidende context. Het gebruik van een loopstation is niet gemakkelijk en vergt oefening om ritmisch niet in de mist te gaan, maar is een van de meest creatieve tools voor het in je eentje creëren van multi-instrumentale muziek op het podium.

Voetenwerk

Ondanks de groeiende populariteit van elektronische apparaten, zijn er ook fabrikanten van akoestische instrumenten die zich richten op de ‘one man bands’. Pete Farmer is er zo één. Zijn productlijn bestaat uit verschillende akoestische percussie-instrumenten, ontworpen om te worden gespeeld met de voet. Een full-range drumstel op je rug of een tamboerijn of koebel onder je voet: niets is te gek voor de rasechte ‘one man band’. Zeer innovatief zijn de Farmer Foot Drums pedalen die meerdere percussie-instrumenten gelijktijdig kunnen bedienen door je voet links, rechts of met je hiel te bewegen. Zo is er de mogelijkheid om een tamboerijn, shaker en koebel met één voet te bedienen, terwijl een andere voet zorgt voor de bassdrum. Uiteraard vergt het enige oefening, maar voor een gemotiveerde ‘one man band’ is het alvast een statement van jewelste. Is dit een beetje te duur en uitgebreid voor je? Begin dan eens met een Ortega stompbox. Niet akoestisch, maar erg leuk om mee te beginnen (en het is een stuk compacter dan een bassdrum).

One Man Everything?

Ondanks de overvloed aan digitale apparaten en tools die het vergemakkelijken om in je eentje het podium te veroveren, kun je niet alles zelf. Het afstellen van je geluid is een van de elementen waarbij je beter zorgt voor een helpende hand, omdat het onmogelijk is om gelijktijdig te spelen en de balans in de zaal te regelen. Wanneer een geluidstechnicus geen optie is, doe je er goed aan om alleen een stereospoor naar het aanwezige geluidssysteem te zenden in plaats van alles apart te mixen. Zo ben je er zeker van dat de onderlinge balans tussen je verschillende instrumenten nagenoeg identiek is aan de sound die je hoorde tijdens het repeteren.

Zie ook

» Keyboards
» Voetcontrollers
» DAW-software
» Mondharmonica-houders
» Farmer Foot Drums
» Ortega stompboxen
» Drumpads
» Loop stations
» Virtuele instrumenten

» Zo kun je je keyboard aansluiten op een versterker of mengpaneel
» Boeking regelen bij een poppodium – Do’s en don’ts
» Keyboard of digitale piano aansluiten op tablet/smartphone?
» DJ & Muzikant samen op het podium – Hoe en waarom dit goed werkt
» Podiumangst bij muzikanten – Je kunt het overwinnen!
» Coverband in het Top 40-circuit: een echt bedrijf
» Optredens live streamen met goed geluid – Dat doe je zo!
» Live-geluidstechnicus en band – Do’s en don’ts voor goede samenwerking