Spinvis - Praatzingen en betoverende metaforen

Spinvis

Nieuwegein, zolderkamer, knutselen met geluid en huisvader. Hij zal nooit meer afkomen van de kwalificaties die zijn debuutalbum opriep. Eric de Jong, beter bekend als Spinvis, heeft in meer dan twintig jaar tijd een bijzondere plek verworven in het Nederlandse muzieklandschap. Gastblogger Pieterjan Brands vertelt wat deze artiest zo bijzonder maakt. Lees en luister mee.

Boven: Spinvis – Foto: Singer Spinvis in 2022, door Eric de Redelijkheid, licentie CC BY-SA 2.0

Eigen stijl

Spinvis is een eenmansproject waarbij Eric de nummers en teksten schrijft en produceert in zijn thuisstudio Het Vaticaan in Nieuwegein. Ook tourt hij regelmatig door Nederland en Vlaanderen. Eric hanteert een eigen stijl en maakt nummers die niet de conventionele met refrein- en coupletstructuur hebben, maar die toch goed in het gehoor liggen. Je houdt ervan of niet, maar wie eenmaal valt voor Spinvis, zal in zijn greep blijven.

Lastig muzikaal hokje

De muziek van Spinvis is lastig in een muzikaal hokje te plaatsen. Hij combineert verschillende stijlen zoals elektronica, pop en folk waaraan hij soms onverwachte geluiden toevoegt. Een mix van elektronische synthesizerklanken en akoestische instrumenten geeft zijn muziek een dromerige en soms hypnotiserende sfeer. Deze experimentele benadering geeft de muziek van Spinvis frisheid en originaliteit.

Praatzingen

De stem van Spinvis is herkenbaar uit duizenden. Zijn zangstijl staat bekend als ‘praatzingen’, met een stijl die als vlak, fragiel, aarzelend en soms onvast wordt beschreven. Met zijn zachte stem voegt Eric kwetsbaarheid toe aan zijn muziek. Deze kenmerken maken zijn muziek uniek en gemakkelijk te onderscheiden van andere artiesten. Een van zijn bekendste nummers:

Van fragment naar liedje

Het fragment van een gitaarloopje kan zich tot een nummer ontwikkelen met eerst een baspatroon of drumsample en daarna een melodie erbij. Vervolgens komen de teksten. De Jong noteert zinnetjes die hem opvallen tijdens een gesprek of op televisie. Intuïtief voelt hij aan welke quotes passen bij een nummer. Zo werkt hij naar een afgerond liedje toe. Die verhalende teksten zijn enerzijds herkenbaar en anderzijds cryptisch. Hij verweeft vaak alledaagse situaties met meer abstracte concepten. Dat is een bewuste keuze om de luisteraar zelf de interpretatie te laten maken. Hier is een voorbeeld uit het nummer ‘De talen van mijn tong’:

Ik zal je zeggen dat ik tien uur gelopen heb
Ik zal je zeggen dat ik woon op een zeilboot
Dan zal ik zeggen dat ik neergestoken ben
Toen ik een jaar of 12 was
’t Is nooit gebeurd, maar dat is geen bezwaar
’t Is evengoed een soort van waar

Meer dan alleen woorden op muziek

De teksten van Spinvis zijn meer dan alleen woorden op muziek: ze worden beschouwd als kleine, intrigerende verhalen. Hoe De Jong deze verhalende elementen benadert, werpt een interessant licht op zijn literaire talent. Hij slaagt erin om luisteraars te betoveren met een bijna sprookjesachtige atmosfeer door middel van zijn teksten. De metaforen en suggestieve taal prikkelen de verbeelding van de luisteraars.

De nieuwe Gerard Reve?

Net zoals Spinvis zijn eigen unieke benadering heeft, delen sommige kenmerken van zijn teksten ook overeenkomsten met de literaire stijl van Gerard Reve. Beiden maken gebruik van ongewone metaforen, onverwachte associaties en beelden die de verbeelding prikkelen. Hun creaties nemen de lezer (of luisteraar) mee naar een wereld waarin realiteit en verbeelding harmonieus samenkomen.

Wie Spinvis inspireert

Het blijft gissen, maar het Nederlandstalige luisterlied met sterke teksten zoals Boudewijn de Groot, Lennaert Nijgh en Raymond van het Groenewoud dat vertolken, lijkt een logische inspiratiebron. Beck, Granddaddy en de Franse band Air zijn de internationale referenties. Hun manier van werken en muziek hebben overeenkomsten. Deze muzikanten knutselen, net als Spinvis, met mooie geluidscollages die uiteindelijk nummers worden. Andersom heeft Spinvis artiesten als Eefje de Visser (in het nummer Scheef), Typhoon en Wende geïnspireerd.

Erkenning

De waardering voor de teksten van De Jong blijkt uit de prijzen die hij heeft ontvangen, waaronder de Annie M.G. Schmidt-prijs (2004), de Johnny van Doornprijs (2010) en de Lennaert Nijgh Prijs (2023). Voor deze laatste prijs ontving Eric erkenning vanwege zijn unieke songteksten, die zowel vertrouwde beelden oproepen als een volledig vervreemdend effect kunnen hebben.

Unieke positie in de Nederlandse muziek

Hulde aan het indie platenlabel Excelsior dat het in 2002 waagde om de muziek van Spinvis uit te brengen. Het debuut Spinvis oogstte lof bij zowel publiek als pers. Latere albums als Tot ziens Justine Keller en Trein vuur dageraad werden ook met open armen ontvangen. De aanhang in Nederland en Vlaanderen is groot en varieert van jong tot oud. Spinvis treedt op in concertzalen, theaters en festivals met een volledige band of in een kleinere setting.

Oeuvre

Spinvis (2002)
Dagen van gras, dagen van stro (2005)
Tot ziens, Justine Keller (2011)
Trein vuur dageraad (2017)
7.6.9.6 (2020)
Be-Bop-A-Lula (2023)

Welke van de albums spreekt jou het meeste aan en waarom? We zijn benieuwd!

Zie ook

» Kayak: melodische meesters in de symfonische rock
» Boudewijn de Groot: peetvader van de Nederlandstalige popmuziek
» Focus – Progressieve rock-pioniers van Hollandse bodem
» Danny Vera – Tijdloze tunes van een vintage vakman
» Nits – Leer hun tijdloze muziek kennen

Gastblogger Pieterjan Brands

Pieterjan Brands is een groot muziekliefhebber. Hij heeft een brede muzieksmaak en bezit een grote albumcollectie en veel boeken over popmuziek en rock. Op zijn website Pop Music and Rock schrijft hij blogs over muzikanten en bands waarvan hij geniet. Hij hoopt met zijn blogs jou te inspireren om nieuwe muzikale ontdekkingen te doen of al bekende namen weer in de herinnering te brengen.