The Pogues – Geschiedenis van een punkband met folk-repertoire
Gepubliceerd op vrijdag 14 juni 2024
Op 30 november 2023 overleed op 65-jarige leeftijd Shane McGowan, het creatieve middelpunt van de groep The Pogues. Veel aandacht ging in de media uit naar zijn Iers zijn en zijn legendarische dronkenschappen. Aan het unieke van de man en zijn muziek is toen weinig recht gedaan. Gastblogger Bart Dingemans doet dat anders. Lees en luister mee!
Foto (bewerkt): Shane MacGowan in Japan, door Masao Nakagami, licentie CC BY SA 2.0
Volstrekt unieke muzikale erfenis
The Pogues waren een half Ierse, half Engelse band, die in de post-punkjaren koos voor een repertoire van Ierse folksongs. Deze werden gebracht met de voor punk karakteristieke gedrevenheid, c.q. woede. Het resultaat werd een unieke menging van Iers-intellectuele dichterlijkheid en sentiment met rauwe zang, en dreunende ritmes. Anders dan de punks van het eerste uur hadden de Pogues wel ruimte voor humor, en waren ze wel stuk voor stuk erg goede muzikanten. De humor is nodig als tegenwicht voor de rauwe, no fun en macabere inhoud van de teksten.
Topjaren
Hun topjaren beleefden ze mijns inziens tussen 1984, als hun eerste LP uitkomt, en 1990, het jaar van hun vijfde LP Hell’s Ditch. Hun geniale muzikale middelpunt is Shane McGowan, geboren op 25 december 1957 in Tunbridge Wells, Kent, in Zuidoost-Engeland. Zijn ouders waren immigranten uit Ierland. Hij heeft wel lang in Ierland, Tipperary, gewoond. Hij begint al gauw zelf composities in te brengen die zo ‘Iers’ zijn als het maar kan. Deze zijn de kern van de betekenis van de Pogues voor de popmuziek. Ze waren dus geen cover-band. Ook nemen ze een aantal oude nummers op, soms bijvoorbeeld uit de jaren dertig jazz-catalogus, die ze zo persoonlijk brengen dat ze hun eigendom worden, als het ware onherkenbaar.
Vriendengroep
De groep is een vriendengroep daterend uit de late punktijd en de kleine bandjes waarin ze de eerste schreden zetten. In Londen werden ze toen al heel populair.
- Shane McGowan: zang, gitaar
- Spider Stacey: tin whistle, zang
- Jem Finer: banjo, mandoline, saxofoon
- James Fearnley: gitaar, piano, accordeon, mandoline, cello, dulcimer
- Andrew Ranken: drums, harmonica, zang, Iers paspoort, woont in Londen
- Cait O’Riordan: bas, Iers paspoort, woont in Londen. Stopt na haar huwelijk met Elvis Costello (die de 2e Pogues-LP produceerde)
- Darryl Hunt: bas, opvolger van O’Riordan
- Vanaf de tweede LP: Philip Chevron: gitaar (Ier)
- Vanaf de derde LP: Terry Woods: mandoline, cyther, banjo, dulcimer, zang (Ier)
- Speciale gaste: Kirsty McColl. Ze zingt in duet met Shane de hit ‘A Fairytale in New York’, en ‘Miss Otis Regrets’. Ze is de dochter van Ewan McColl, beroemd Engels folk-muzikant, pleitbezorger en songschrijver in de jaren vijftig.
The Pogues en de andere grote groep The Dubliners hadden veel waardering voor elkaar. Regelmatig hebben leden bij elkaar gastoptredens gedaan. Vele Ierse songs zijn door beide op de plaat gezet.
Impact en betekenis
In de tweede helft van de jaren tachtig is er behoefte aan vernieuwing in de al behoorlijk op jaren gekomen popmuziek. Ook de punk-impuls is langzamerhand geschiedenis geworden. Veel aandacht en geld gaat naar de laatste lichtingen synthesizerpop-musici. Deze worden steeds minder origineel en steeds commercieel gelikter dan die van het eerste uur. The Pogues zijn voorloper van een trend van even voor en na 1989 (de val van de Berlijnse muur): toen kwam allerlei prachtige muziek op in Oost-Europese landen, het Midden-Oosten en Afrika. Die liet de eigen roots mooi versmelten met het popgevoel voor ritme en dynamiek. Mainstream-rock raakte enigszins gedateerd.
Het belangrijkste oeuvre op LP
- Red Roses For Me (1984)
- Rum, Sodomy And The Lash (1985)
- If I Should Fall From Grace With God (1987)
- Peace And Love (1989)
- Hell’s Ditch (1990)
Shane McGowan and the Popes:
- Snake (1994)
- The Crock Of Gold (1997)
Deze vijf Pogues-LP’s zijn naar mijn mening het mooiste werk van de Pogues. De algemeen als hun hoogtepunten beschouwde werken zijn de tweede en de derde. Op korte afstand gevolgd door de eerste. Peace And Love en Hell’s Ditch bevatten over allerlei etnische stijlen uitgewaaierde songs, die applaus krijgen om hun variatie en vernieuwing. Je hoort Amerikaanse musicalstijl, Spaans, jazz. Daarnaast ook een stevig aantal nummers in de oude stijl. Die oude stijl waardeer ik toch hoger.
Rum, Sodomy And The Lash
Ik kies de gehele kant 1 en enkele nummers van kant 2. De plaattitel is een citaat van Winston Churchill over de kenmerken van de Britse marine.
The Sick Bed Of Cuchulainn
De vrijwel onverstaanbare tekst gaat over een typisch Engelse dronkenlap, een veteraan van de Spaanse burgeroorlog, die vecht in pubs, en sterft, maar bij zijn begrafenis vecht hij zich uit zijn kist en verlangt een drankje. De relatie met de held Cú Chulainn uit de Ierse mythologie is dat deze op zijn sterfbed wordt omgeven door huilende vrouwen, daarna opknapt en nog jaren verder leeft.
The Old Main Drag
Het leven aan Londens zelfkant. Drugs, jonge mannelijke prostituees, mishandeling en opsluiting door de ‘coppers’, verminking en uiterlijk verval en uiteindelijk de dood. Shane heeft het gezien maar heeft hier niet bij gehoord.
Wild Cats Of Kilkenny
Instrumental; het swingt net als bij hun vrienden de Dubliners, maar een graad wilder door de militaire drums en het strakke tempo.
I’m A Man You Don’t Meet Every Day
Dit is een traditional. Merkwaardigerwijs wordt dit lied over een man, die opgeeft over zijn rijkdom, gulheid in het café etcetera gezongen door de enige vrouwelijke Pogue, Cait ‘Rocky’ O’Riordan.
A Pair of Brown Eyes
Een van de mooiste McGowan songs: de titel doet denken aan een simpel liefdesverhaal, maar het is heel anders. Het gaat over de lang verloren liefde voor een ‘pair of brown eyes’ van een gedesillusioneerde oude man, als versteend zittend in een café. Zijn herinneringen aan het slagveld komen precies en gruwelijk op voor zijn geestesoog. Hij is nog slechts een dwalende, verlaat het café ‘drunk to hell’, is alleen met de geluiden van de natuur en zijn pijnlijke verlies.
Sally MacLennane
Een dwingend uptempo drinking song. Een jonge man gaat weg, de wereld in (zoals zovelen uit Ierland). Ze brengen hem naar het station, en denken: we zullen hem weerzien (als mislukt in den vreemde). En hij komt inderdaad terug naar de bar van Sally MacLennane. Ieder die hij kent is weg, en dan komt hijzelf aan zijn eind en brengen ze hem weer weg naar de trein.
Dirty Old Town
De Pogues maken van deze song van Ewan McColl uit 1949, met tekst toegevoegd in 1956, een brok dynamiet van expressiviteit. De song gaat over het stadje Salford bij Manchester, waar McColl vandaan komt. De spaarzame duidelijke tekst, de beelden ‘I met my girl by the gasworks wall’, ‘dreamed a dream by the old canal’, ‘saw a train set the night on fire’, ‘I smelled the spring on the smoky wind’, je bent helemaal in de song. Ook uitgevoerd door de Dubliners, Esther en Aby Ofarim, Rod Stewart (een tuttige in parfum verpakte versie, zegt een reviewer).
Billy’s Bones
Een van de vele anti-oorlogsnummers van Shane McGowan. Een soldaat van Unifil schiet met wellust Arabieren en Israëliërs dood, raakt op een avond stomdronken in verkeerd gezelschap en wordt zelf afgeknald (zeggen de Pogues in een interview).
The Band Played Waltzing Matilda
Een verhalende aanklacht tegen de behandeling van de Australiërs in het Britse leger in de Eerste Wereldoorlog, met de rampzalige nederlaag bij Gallipoli. Het nationale Aussies-lied ‘Waltzing Matilda’ wordt opgenomen in het verhaal en krijgt een prachtige vertolking.
If I Should Fall From Grace With God
Dit album is hét volledig tot wasdom gekomen statement van de Pogues.
If I Should Fall From Grace With God
De titelsong is een nummer uit de jazz/swing-periode, hoewel McGowan in de credits wordt vermeld. “Als ik bij God uit de gratie val, en ik ben dood, laat me dan in het water drijven, waar geen andere lijken op me kunnen komen liggen, of leg me in de modder, waar iedere rivier in uitloopt.”
Turkish Song Of The Damned
Je hoort hier al iets van de behoefte om exotische, niet Britse muziek te spelen. Het ‘Turkse’ is nog slechts een klein detail in deze uiterst macabere tekst die gaat over doden die de ziel komen claimen van schuldige levenden, waarbij wederom een gebeuren op zee wordt beschreven bij een schipbreuk of gevecht.
Bottle Of Smoke
De naam van het paard waarop de ik-figuur wedt en dat wint, hoewel er daarmee van alles niet in orde is. De ik-figuur beschrijft in krachtige, maar vreugdeloze woorden wat hij met het geld gaat doen.
Fairytale Of New York
Duet van Shane met Kirsty McColl. Het is voor mij de opvolger van John Lennon’s ‘Christmas Time’ als nieuw geschreven kerstsong. De duet-zangers zijn lovers die elkaar gevoelvol en ook wel heel ongezouten de waarheid zeggen.
Medley
Instrumental van de nummers ‘Recruiting Sergeant’, ‘The Rocky Road To Dublin’ en ‘Galway Races’. Over het nummer ‘The Galway Races’ schreef ik in mijn verhaal over de Dubliners: “The Galway Races’ is een parabel over in vrede leven van alle lieden waar ze ook vandaan komen, welk geloof ze ook hebben, om te genieten van de feestelijke paardenraces van Galway. De Pogues doen het nummer veel energieker dan de Dubliners. Ze zijn wel minder verstaanbaar.”
Streets Of Sorrow/Birmingham Six
Dit nummer wordt gezongen en is mede geschreven door Terry Woods. Hij heeft ook, vind ik, een fantastische, boeiende stem. Het is de meest politieke stellingname van de Pogues in een actuele zaak die leidde tot een verbod van het op de Engelse radio ten gehore brengen van het nummer The Birmingham Six.
De Birmingham Six waren zes Ieren die tot lange gevangenisstraffen werden veroordeeld na bomexplosies met doden in bars in Birmingham en Guildford. De Pogues namen het onmiddellijk na de veroordeling voor ze op. De veroordeelden hadden slechts de pech Iers te zijn op de verkeerde plaats en de verkeerde tijd. Zes Ierse mannen waren met elkaar op een uitstapje naar Birmingham. Dus moesten ze wel terroristen zijn. Na vele jaren bleken ze inderdaad onschuldig veroordeeld te zijn. Bekentenissen waren door marteling verkregen. Het eerste deel ‘Streets of Sorrow’ beschrijft hoe je moe van alle geweld en ellende in Ierland er wel eens aan toe bent elders op adem te komen. Dit is de verklaring waarom zes Ieren met elkaar zomaar naar Birmingham op vakantie wilden gaan.
De andere van de vijf top-LP’s
…zijn ook alle puur genieten. De eerste ‘Red Roses for Me’ uit 1984 is eigenlijk even sterk als de door mij gefeaturede twee. Eigen songs, Ierse traditionals, ballades en instrumentals die je gaat meedansen, of je wilt of niet; uitvoering en geluidskwaliteit zijn later net iets steviger. Op Peace and Love en Hell’s Ditch is het algemene niveau misschien iets minder aansprekend, maar zijn de handvol songs in de Ierse traditie van het allerhoogste niveau, zodat ik die beide platen ook tot de klassiekers reken.
De Pogues beleven hun neergang
Na de vijf grote Pogues-LP’s is het langzaam maar zeker minder geworden met hun muzikale output. Daar kwam bij dat Shane McGowan door zijn drankgebruik soms lange tijden niet in staat was op te treden en niet meer inspiratie had voor nieuwe songs. De andere leden hebben steeds de vlam brandend gehouden door tijdelijk zonder hem op te treden en hem steeds weer te verwelkomen als hij terug wilde. Zij waren allen bekwame artiesten, maar misten net dat geniale van Shane.
Shane McGowan en The Popes
De CD’s van Shane McGowan’s nieuwe groep The Popes zijn helemaal weer van de oude stijl, en dat is mooi als hernieuwde kennismaking: hij is taaier dan verwacht. Toch ontbreekt voor mij iets van de Pogues: het is merkbaar dat McGowan in deze groep alles voor het zeggen heeft, en niet wordt uitgedaagd.
Bij zijn leven al een legende
In 2020 zei hij in een documentaire dat hij zich schaamde omdat hij niet het lef had gehad om lid te worden van de IRA. “The Pogues waren mijn manier om dat te overwinnen.” Hij is nog heel lange tijd actief gebleven, een levende legende, blijkbaar oersterk. Hij zegt in een interview dat hij vanaf zijn veertiende nooit meer een dag heeft gekend dat hij niet dronken is geweest. Hij drinkt omdat hij dan ‘in paradise’ is. Dat heeft hij ook nodig om te kunnen optreden. De drank maakt het mogelijk om de emotie te laten stromen, zegt hij. Anders kon dat in aanwezigheid van 10.000 man publiek niet lukken voor deze eigenlijk verlegen man.
Zie ook
» Delbert McClinton – Geschiedenis van een ‘musician’s musician’
» Joni Mitchell – Geschiedenis van een lichtend voorbeeld
» Joe Jackson – Geschiedenis van een complexe popartiest
» The Byrds – Geschiedenis van een groep rock-pioniers
» Jefferson Airplane – Geschiedenis van een revolutionaire band
» Jerry Lee Lewis – Geschiedenis van een geboren rock-‘n-roller
» The J. Geils Band – Geschiedenis van een macho groep met stijlgevoel
» Doug Sahm en zijn Sir Douglas Quintet – Geschiedenis van een cowboy-hippie
» Little Feat – Geschiedenis van een cult-band
» Lyle Lovett – Geschiedenis van een ongewone countrymuzikant
» Ian Dury & The Blockheads – Geschiedenis van een groep virtuoze punkrockers
» Otis Redding – Geschiedenis van een groot soulzanger
De formule van gastblogger-muziekkenner Bart Dingemans is: het laten horen van hoogtepunten van het werk van door hem gekozen bijzondere artiesten, met een toelichting van muzikale en maatschappelijke context, wetenswaardigheden en anekdotes.
Hij is muziekenthousiast met een liefde voor de vele genres, binnen of net buiten het etiket popmuziek (blues, R&B, country, bluegrass, folk, jazz, soul, gospel, reggae). Hij wil liefhebbers verrijken met muziek die echt briljant is, maar die zij wellicht niet (goed) kennen. Want veel van het beste dat de popmuziek vanaf de begin jaren vijftig heeft voortgebracht, raakt langzamerhand vergeten. Het aanbod via internet, muziekwebsites als Spotify en radio etc. is zo verwarrend groot, dat velen afhaken. Of men kijkt niet meer verder dan de eigen vaste favorieten.
Bart Dingemans: ‘Wat goede muziek is, is subjectief. Maar op radio en televisie heersen overdag middelmatige en tot vervelens toe bekende muziek. Minder bekende muziek hoor je alleen ’s nachts. En de grote online muzieksites bevatten wel heel veel titels, maar missen helaas iedere impuls om iets nieuws te ontdekken.’ In de gastblogs krijgt de lezer binnen het verhaal de songs van de gekozen muzikale hoogtepunten voorgeschoteld.
Nog geen reactie...