Hoeveel watt? – De waarheid over speakers en vermogen

Het komt ons allemaal wel bekend voor: de plaatselijke drive-in DJ, de buurman of zelfs je beste vriend die op loopt te scheppen over zijn nieuwe geluidsinstallatie. Persoonlijk heb ik vaak genoeg iemand horen zeggen: “Mijn nieuwe speakers gaan echt hard man, ze hebben wel 1500 watt!” Hieruit blijkt dat veel mensen aannemen dat een hoger wattage automatisch hetzelfde is als harder geluid. Zo simpel is het helaas niet. Natuurlijk zal een 1500 watt speaker in praktijk een stuk harder gaan dan een 10 watt luidspreker, maar zéker niet 150 keer zo hard. Sterker nog, een 1000 W speaker kan soms harder klinken dan een 1200 W luidspreker… Dit blog is er om jou uit de sprookjeswereld te helpen en je te vertellen hoe het echt zit met luidsprekers, versterkers en vermogen.

• Vermogen: aanbieden en opnemen
• Wat zegt 100 watt precies?
• Verschillen tussen fabrikanten
• Maar 5000 watt gaat toch wel harder dan 100?
• Waar moet ik dan wel op letten?
• Gevoeligheid in dB
• Maximale geluidsdruk (SPL)
• PMPO
• Hoe versterker en luidspreker matchen?
• Voorbeeld
• Wat(t) hebben we geleerd?
• Zie ook

Vermogen: aanbieden en opnemen

Allereerst is het belangrijk om te weten wat het verschil is tussen het aanbieden en opnemen van vermogen. Een versterker biedt het vermogen aan aan de luidspreker. Een speaker neemt het vermogen op en verwerkt dat vervolgens. Het gebruikt het vermogen om tot een signaal te komen dat uiteindelijk uitgestuurd wordt als geluid. Ondanks dat je twee verschillende soorten luidsprekers hebt – actieve speakers (met ingebouwde versterker) en passieve speakers – is het principe hetzelfde: het geluid wordt versterkt. Mensen zijn hier vaak niet van op de hoogte, maar het is de basis van dit verhaal!

Wat zegt 100 watt precies?

Omdat een luidspreker vermogen opneemt, is wattage dus niet iets wat hij heeft, maar wat hij ontvangt van een versterker. Laten we als voorbeeld een speaker met een specificatie van 100 watt nemen. Dit betekent heel kort door de bocht dat hij 100 W aankan, ofwel: dat hij die hoeveelheid watt kan verwerken. Wat minder kort door de bocht: het aantal watt geeft het vermogen weer waar een luidspreker onder bepaalde omstandigheden mee belast kan worden zonder kapot te gaan. Dit betekent dat een speaker van 100 watt in de praktijk vaak meer dan 100 watt verwerken.

Verschillen tussen fabrikanten

En dit laatste is nu net waar de ‘bottleneck’ zit. Elke fabrikant komt namelijk op een andere manier bij een bepaald aantal watt voor een luidspreker uit: ze hebben allemaal zo hun eigen manier om dit te berekenen. Omdat het dus vaak onduidelijk is hoe en vooral met welk signaal er gemeten is, werken verschillende speakers dus ook verschillend onder dezelfde omstandigheden, ondanks dat ze dezelfde specificaties in het aantal watt hebben. In de praktijk heb je dus niet zo veel aan gespecificeerde wattages; ze kunnen zelfs meer kwaad doen dan goed!

Maar 5000 watt gaat toch wel harder dan 100?

Gaat 5000 watt harder dan 100 watt? Het antwoord hierop is redelijk simpel: ja natuurlijk wel! Mensen maken vaak de vergelijking met een lamp: “een lamp van 100 watt brandt toch ook feller dan 10 watt?” Dat klopt, maar bij luidsprekers ligt die vergelijking toch net even wat anders en minder simpel. Het gespecificeerde vermogen van een luidspreker kan op zichzelf niet gebruikt worden om te bepalen hoe hard het geluid is. 5000 watt tegenover 100 watt bijvoorbeeld, is uiteraard een extreem verschil en dat zal gepaard gaan met ook sterke verschillen in de andere aspecten van de luidspreker, waardoor 5000 zeker harder gaat dan 100 watt. Liggen de vermogens wat dichter bij elkaar, bijvoorbeeld 1000 W tegenover 1200 W, dan zou het best kunnen zijn dat de speaker van 1000 W harder gaat, doordat de andere eigenschappen van de luidspreker beter zijn. Je zult dus ook naar andere specificaties moeten kijken en daarna pas een afweging moeten maken.

Waar moet ik dan wel op letten?

Om een beter te beeld te krijgen van hoe hard een luidspreker kan, dien je nog een aantal zaken erbij te halen.

Gevoeligheid in dB

Allereerst: gevoeligheid! De gevoeligheid (‘sensitivity’) van een speaker wordt uitgedrukt in dB, ofwel decibel. Gespecificeerd wordt meestal hoeveel dB een speaker produceert op één meter afstand en bij een vermogen van 1 watt. Meestal ligt dit getal ergens tussen de 84 en 92 dB en de aanname is: des te gevoeliger de speaker, des te minder vermogen is er nodig om harder te gaan. Zijn kleine speakers dan gemakkelijker aan te sturen? Nee, deze zijn juist vaak een stuk minder gevoelig dan grote luidsprekers. Dat komt omdat ze een groot deel van de gevoeligheid op moeten offeren om nog enigszins lagere tonen te kunnen produceren. Om lage klanken te kunnen maken, moet een speaker dus groot zijn, zodat de opoffering minder groot is en de speaker ‘gevoelig kan blijven’. Gevoelige luidsprekers zijn dus niet slechter, integendeel zelfs! Let op: in plaats van gevoeligheid wordt ook vaak de term rendement gebruikt; dit is hetzelfde principe maar dan iets anders geredeneerd.

Maximale geluidsdruk (SPL)

Ook de maximale geluidsdruk kan een goede rol spelen in het zien van hoe hard een luidspreker gaat. De geluidsdruk wordt uitgedrukt in SPL, oftewel ‘ Sound Pressure Level’. Hiermee laat de fabrikant werkelijk de maximale geluidsdruk weten die de luidspreker kan produceren voordat hij kapot zal gaan. Helaas blijkt in de praktijk dat de zogenaamde ‘dB(SPL)’ vaak niet opgenomen wordt in de specificaties van een product.

PMPO

Dan hebben we ook nog het zogenaamde PMPO: ‘peak maximum power output’. Deze term klinkt vooral gewoon stoer en is meer theoretisch dan dat het in de praktijk echt iets zegt. Het is de power die een speaker een paar milliseconden kan hanteren voordat er iets onherstelbaar beschadigt raakt. Daar heb je natuurlijk helemaal niets aan, want dat wil je niet uitproberen!

Hoe versterker en luidspreker matchen?

Nu we weten dat het aantal watt stiekem niet zo veel zegt over hoe hard een speaker gaat, kunnen we ook gelijk het grootste misverstand omtrent versterkers de wereld uit helpen! Veel mensen denken dat je bij een speaker van 100 watt geen versterker van 200 watt kunt gebruiken omdat hij te veel vermogen zou hebben en op die manier de luidspreker zal slopen of ‘opblazen’. Echter, niets is minder waar! Je kunt namelijk beter een versterker hebben met te veel vermogen dan te weinig. Maar hoe zit dat dan?

Voorbeeld

In ons voorbeeld van een speaker met 100 watt, denken veel mensen dat ze op veilig spelen door een versterker te nemen die maar 50 watt kan aanbieden. Maar, de 50 watt betekent dat de versterker slechts tot 50 watt kan aanbieden zonder dat het geluid gaat vervormen. Wanneer je over dit punt heen gaat, noemen we dit ‘clippen’. Dit punt ligt alleen al een stuk eerder dan de meeste mensen denken en is funest voor je speakers. Als je versterker te klein is voor de luidspreker, dan gaat hij namelijk boven zijn eigen vermogen werken en zal het geluid dusdanig vervormen dat het uiteindelijk de speakers zal opblazen. Als eerste zal waarschijnlijk de ‘tweeter’ eraan gaan. De vervorming vind namelijk vooral plaats in de hoge tonen en dat zorgt ervoor dat de spreekspoel oververhit raakt. Maar als je heel erg je best doet, kunnen de andere speakers ook gewoon een enkeltje schroothoop krijgen.

Meer informatie over het matchen van speakers en versterker, vind je in ons blog over passieve en actieve speakers!

Wat(t) hebben we geleerd?

In dit blog hebben we geleerd dat ondanks dat het aantal watt niet geheel onbelangrijk is bij een luidspreker, het toch vaak nietszeggend is. Het zegt namelijk niks over hoe hard een luidspreker kan en in hoeverre hij past bij het uitgangsvermogen van een versterker. Het zegt tevens niets over de geluidskwaliteit van de luidspreker, alsmede de werkelijke levensduur. Wel is het nuttige informatie wanneer je een geschikte versterker zoekt bij je speakers (of andersom): deze kan het beste ’te veel’ vermogen hebben. Maar om een goed beeld te krijgen van hoe hard een speaker kan, dien je naar meer te kijken dan wattage alleen. Kijk in de specificaties van de luidspreker naar de termen gevoeligheid en SPL.

Hopelijk kun je nu een keuze maken die gebaseerd is op hoe het echt zit en niet op fabeltjes! Vragen of opmerkingen? Laat hieronder een reactie achter.

Zie ook

» Het verschil tussen passieve en actieve speakers
» Hoe kan ik mijn microfoon aansluiten op een speaker?
» Hoe moet ik speakers aansluiten op mijn geluidsapparatuur?
» Van 2 luidsprekers naar volwaardige PA-speakerset
» Hoe stem ik mixer, speakers en versterker op elkaar af?
» Brom, en hoe ik het voorkom

» Wat is de beste vloermonitor voor mij?
» Wat is de beste mobiele accu-speaker voor mij?
» Wat zijn de beste speakers voor mij?
» Wat zijn de beste DJ-speakers voor mij?
» Wat is de beste Bluetooth-speaker voor mij?
» Wat is de beste versterker voor mij?
» Wat zijn de beste audiokabels voor mij?

» PA-startersets
» Speakersets
» Actieve fullrange-speakers
» Passieve fullrange-speakers
» Subwoofers
» Versterkers
» Alle speakers & accessoires
» Alle PA-producten

100 volt-systemen – de basis uitgelegd Speakers en versterkers: het verschil tussen 2, 4, 8 en 16 ohm Van 2 luidsprekers naar volwaardige PA-speakerset Hoe stem ik mixer, speakers en versterker op elkaar af? Voor iedere gelegenheid een speakerset met de QSC K.2 Series! Het verschil tussen passieve en actieve speakers