Tech talk: aansluitpanelen onder de loep

De helpdesk van Bax-shop.nl krijgt veel vragen. Over van alles. Je kunt het zo gek niet bedenken, of de vraag is al eens gesteld. En het antwoord gegeven, ook dat. Want die 19 inch racks die we verkopen, evenals die aansluitpanelen, chassisdelen, connectoren, blindplaten, ventilatieplaten, plateaus en al dat andere toebehoren, hoe kun je dat nu combineren?

Geschiedenis van het 19 inch rack
Laten we beginnen met een stukje historie. Het 19 inch rack bestaat uit een gestandaardiseerd frame, met een breedte van 482.6 mm om apparatuur in te bouwen door middel van ‘rackoren’. Het voordeel van deze standaard maat is dat alle 19 inch apparatuur in elk 19 inch rack in te bouwen is, mits het diep genoeg is.

De historie omtrent het 19 inch rack is wat vaag en niet 100% concreet. Maar wat we wel weten is dat het een standaard is die tot op de dag van vandaag gebruikt wordt in de entertainment-industrie, maar ook in ICT-vakgebieden. Denk maar eens aan serverracks. Dankzij die overeenkomst zien we vaak 19 inch ex-servers terug in de entertainment-industrie, die fungeren als licht- of lasercomputer. Ook zien we ze vaak in installatieracks terug als muziekcomputer omdat ze erg robuust zijn en het gewend zijn om intensief gebruikt te worden.

Volgens de industriestandaard is een 19 inch rack altijd 42 units hoog. Maar omdat zoiets voor de entertainment-industrie niet zo heel handig is, zijn er in de loop der jaren ook minder hoge varianten voor ontwikkeld, zoals 4 units, 12 units en 18 units.

Van links naar rechts: Penn Elcom 19 inch serverkast 42HE, Samson SRK 8 universeel rack 8 HE en DAP poeder coated 20HE installatie rack.

Hoogte en breedte nader bekeken
Het 19 inch fenomeen beperkt zich niet alleen maar tot de standaard breedte van 482.6 mm, maar ook de hoogte is nauwkeurig vastgesteld. Dit om er voor te zorgen dat alle 19 inch apparatuur gecombineerd kan worden en vervoerd (of gemonteerd) kan worden in een 19 inch behuizing.

De hoogte van 19 inch apparatuur en 19 inch racks wordt uitgedrukt in Units, ook wel afgekort met U. In Nederland zie je ook vaak de afkorting HE voorbijkomen, wat vrij vertaald Hoogte-Eenheden betekent. Beide termen worden door elkaar gebruikt, maar beschrijven precies hetzelfde. 1U is in theorie 44.45 mm hoog. Echter, apparatuur die 1 HE hoog is, zal nooit precies 44.45 mm hoog zijn. Dit omdat fabrikanten altijd een klein beetje speling overhouden, voor het monteren van rubberen voetjes en om te voorkomen dat behuizingen langs elkaar schuren bij het inbouwen en eventueel demonteren van een rack. Ook zul je merken door kleine afwijkingen tussen fabrikanten dat de breedte van de rackoren nooit helemaal 100% overeenkomt, maar alle 19 inch apparatuur past wel gewoon in een 19 inch rack of case.
Relatie met ons vakgebied
In ons vakgebied komen we de term 19 inch behoorlijk vaak tegen. Denk maar eens aan versterkers, dimmers voor verlichting, schakelpanelen, lichtsturingen, mengpanelen, CD-spelers, crossovers, processoren, voorversterkers, equalizers, het kan niet op! Al deze 19 inch rack-apparatuur kan ingebouwd worden in de 19 inch flightcases en racks die wij in het assortiment hebben.

We maken bewust het verschil tussen een rack en een flightcase. Dit omdat een flightcase speciaal bedoeld is voor mobiel gebruik (en dus een stukje robuuster is opgebouwd), terwijl een 19 inch rack voornamelijk bedoeld is voor vaste installatie.

Montage van 19 inch apparatuur
Het monteren van 19 inch apparatuur in een 19 inch rack of case is eigenlijk eenvoudig. Kort gezegd kunnen we twee verschillende soorten montageprofielen benoemen, namelijk het gestanste profiel (geschikt voor kooimoeren) en het zogenaamde glijprofiel (geschikt voor standaard zeskant-moeren). 19 inch rack-apparatuur kan met beide systemen gebruikt worden, aangezien het universeel is.

Een 19 inch gestanst profiel bevat al vierkante gaten, die zorgvuldig verspreid zijn over het profiel. In deze gaten worden zogenaamde kooimoeren gemonteerd. Dit zijn vierkante moeren met twee speciale lipjes die door het profiel heen gestoken moeten worden. Vervolgens wordt uw rack-apparatuur er voor geplaatst, draait u de bout aan en zetten de lipjes zichzelf vast. Groot voordeel is dat u zo alleen rackware hoeft te plaatsen op plekken waar u het nodig heeft en het geheel ook niet kan gaan rammelen (ook als u het apparaat demonteert en de kooimoer laat zitten).

Een volledige collectie met gestanst profiel op maat (van 2 HE tot 20 HE) hebben we van Penn Elcom. Ook veel kant en klare cases van bijvoorbeeld Road Ready zijn al voorzien van gestanst rackprofiel.

Een 19 inch glijprofiel wordt vooral gebruikt bij budget-cases en bevat een soort U-vormige constructie, waarbij twee kleine lipjes aan de bovenkant van het profiel aanwezig zijn. Door middel van een uitsparing worden zeskantige moeren in het profiel geschoven. Die positioneert u op de plek waar u uw 19 inch apparatuur wilt monteren en vervolgens draait u het geheel aan met de boutjes. Het voordeel van dit profiel in combinatie met de zeskantbouten is dat de bouten niet kunnen ronddraaien, zodat u alles goed vast kunt zetten. Het voordeel van glijprofiel is dat eventueel licht afwijkende apparatuur makkelijk passend te krijgen is, een klein nadeel kan zijn dat er kleine gleuven ontstaan.

Los glijprofiel hebben we van DAP Audio in het assortiment, maar veel af-fabriek cases (zoals Accu-Case flightcases) zijn hier ook al mee uitgerust.

TIP: Bij veel flightcases wordt al genoeg rackware meegeleverd. Ook verkopen we extra rackware los, maar kijk goed welke rackware u precies nodig heeft. Bij rackware worden vaak plastic of rubberen ringetjes meegeleverd. Deze worden tussen de bout en uw 19 inch rack-apparatuur geplaatst, om te voorkomen dat u uw apparatuur beschadigd raakt door frictie bij het aandraaien van de boutjes. Heeft u die niet? Geen probleem, want we verkopen die ook gewoon los!

Indelen van een 19 inch rack of flightcase
Bedenk voordat u een flightcase aanschaft goed of alles dat u wenst te monteren er wel in past. Het is namelijk beter om een iets grotere case te nemen, dan heeft u altijd een klein beetje ruimte over om in de toekomst nog een 1 of 2 HE product te monteren. Tot die tijd kunt u een blindplaat of ventilatieplaat monteren, die het gat netjes dicht.

Bedenk daarnaast goed welke apparatuur u waar wenst te monteren. Als voorbeeld, bij het samenstellen van een versterkerrack is het beter om de meest zware versterkers helemaal onderin te monteren, vanwege het zwaartepunt en zodat de voetjes van de versterker op de bodem kunnen rusten. Wanneer u een versterker halverwege monteert komt het zwaartepunt hoger te liggen waardoor hij sneller kan kantelen als u over een putje of obstakel zoals bekabeling rijdt. Ook is het mogelijk dat het frontpaneel van uw versterker of andere zware apparatuur afbreekt wanneer hij niet ondersteund gemonteerd wordt en flinke schokken te verduren krijgt. Houd daar dus goed rekening mee!

Daarom worden in versterkerracks de meest zware versterkers onderin geplaatst. Daar boven komt vaak een aansluitpaneel, waar verschillende connectoren aanwezig zijn zodat u direct kunt inprikken, zonder bij de achterkant van uw versterkers te hoeven komen. Daar weer boven wordt vaak randapparatuur geplaatst, zoals een equalizer, processor of crossover. Dit biedt voordelen, onder andere omdat u minder hoeft te bukken als u een instelling wilt wijzigen. Maar ook omdat u makkelijker bij de knoppen kunt indien de kabels onder uw randapparatuur lopen en niet er voor. Aangezien de gains van uw versterkers niet tot nauwelijks versteld hoeven te worden tijdens een klus, is het dus niet erg dat kabels voor uw versterkers lopen. Sommigen kiezen er toch voor om de aansluitpanelen helemaal onderaan te plaatsen, maar plaatsen dan een ondersteunende houten balk of metalen strip die de versterkers halverwege de case ondersteunt.

TIP: Uw rack-apparatuur goed kunnen zien in het donker? Monteer een flexibele LED-strip naast uw 19 inch rackprofiel, of monteer een racklight met zwanenhals-lampjes!

Het aansluitpaneel
Het aansluitpaneel van een flightcase kunt u helemaal naar wens samenstellen en biedt behoorlijk wat gemak. Vooral bij DJ-flightcases, versterkerracks en dimmer-racks worden aansluitpanelen vaak gebruikt. Aansluitpanelen zorgen er voor dat u een rij connectoren kunt plaatsen waar u direct uw kabels op kunt aansluiten. U hoeft dan nooit in de flightcase zelf te zijn om kabels direct op uw apparatuur aan te sluiten.

Maar hoe wordt zo’n aansluitpaneel nu samengesteld? Inventariseer voor uzelf goed welke apparatuur er intern op elkaar wordt aangesloten en inventariseer ook goed welke kabels er in- en uitgaand zijn. Die moeten namelijk in het connectorpaneel komen!

Voor verschillende connectoren zijn verschillende aansluitpanelen beschikbaar. De meest bekende varianten zijn de D-size aansluitpanelen en de 230V WCD aansluitpanelen.

Laten we beginnen met de meest eenvoudige, de 230V WCD aansluitpanelen. Hier kunnen WCD schucko’s (Schutzkontakt, betekent stopcontact) in gemonteerd worden, zodat u eventuele extra apparatuur altijd kunt aansluiten op de stroomvoorziening van uw flightcase, zonder stekkerblokjes te hoeven gebruiken.

De D-size aansluitpanelen zijn een geval apart. D-size aansluitpanelen zijn net als normale 19 inch apparatuur 19 inch te bouwen, hebben een bepaalde HoogteEenheid (HE), maar tellen er nog een bepaald kenmerk bij. D-size is dat kenmerk en is een standaard voor de montage van pro audio connectoren (wat uiteraard ook geleid heeft tot 230V- en video-varianten).

Een D-size connector heeft een hoogte van ongeveer 31.2 mm, een breedte van 26.2 mm en een rond gat van ongeveer 25 mm voor het connectorgedeelte. Linksboven en rechtsonder zijn twee montagepunten aanwezig, geschikt voor popnagels of een M3 bout + moer.

TIP: Je kunt er bij veel D-size connectoren voor kiezen om een connector aan de voor- of aan de achterkant van het aansluitpaneel te monteren. Velen kiezen voor montage aan de achterkant omdat het wat netter oogt, maar montage aan de voorkant is uiteraard ook mogelijk.
TIP: D-size connectoren zijn vaak zowel met een zwarte als zilveren (nikkel) afwerking beschikbaar.
TIP: Wanneer u besluit om de chassisdelen met een moer en bout te bevestigen, gebruik dan borgmoeren. Dit voorkomt dat de chassisdelen na verloop van tijd los komen en beginnen te rammelen. Neutrik heeft ook handige MFD montageplaatjes met M3 gaten, voorzien van schroefdraad, geschikt voor alle D-size chassisdelen.
TIP: Controleer altijd of de connector die je aan de andere kant van de kabel gebruikt (RCA, jack, XLR) wel door het D-size gat past, als het chassis aan de voorkant van het paneel gemonteerd moet worden. Dit gaat voornamelijk op voor Speakon en Powercon. Indien niet het geval, moet de connector aan de andere zijde pas later gesoldeerd/verbonden worden om te voorkomen dat u de kabel met connector niet meer door het gat heen krijgt. Vooral bij Speakon en Powercon is het verstandig hier goed op te letten.

D-size, 230V en 19 inch
Er zijn in het Bax-shop.nl assortiment verschillende D-size connectorpanelen in 19 inch formaat. Tel dus goed uit hoeveel D-size connectoren er gemonteerd moeten worden en pak altijd een paneel met een paar gaten extra, voor eventuele uitbreiding in de toekomst. Maak optioneel ook aansluitingen voor zaken die u in eerste instantie niet vaak gebruikt, maar wat wel handig kan zijn. Bijvoorbeeld een tweede master-uitgang, of een RCA-uitgang terwijl u ook XLR gebruikt. D-size gaten die u niet gebruikt, kunnen netjes worden afgedekt met een blindplaatje. Dat ziet er ten eerste netjes uit, maar houdt ook stof tegen.

D-size connectorpanelen, evenals de 230V chassisdelen, zijn in verschillende hoeveelheden en maten verkrijgbaar. Voor D-size connectoren zijn platen van 1 tot 3 HE verkrijgbaar, met 6 tot 24 D-size gaten. Voor de Schuko’s geldt dat een 2 of 3 HE paneel met 6 tot 8 connectoren vrij gangbaar is.

Soorten D-size connectoren
D-size connectoren zijn er in verschrikkelijk veel soorten en maten. Ook zijn er van bepaalde connectoren verschillende varianten, bijvoorbeeld met rechte of haakse soldeer-terminals, of reeds voorbereide PCB-contacten voor montage op een printplaat. Van de meeste varianten zijn uiteraard male en female versies te verkrijgen. De meeste connectoren zijn verkrijgbaar in een zwarte of zilveren (nickel) uitvoering.

Een lijstje met de meest belangrijke en bekende connectoren:
– XLR 3p (Neutrik NC3FD-LX en NC3MD-LX)
– XLR 5p (Neutrik NC5MD-LX en NC5FD-LX)
– 6.35 mm jack, mono en stereo (Neutrik NJ3-FP-6C)
– 5-pins DIN (Procab VCD20)
– SpeakON 2- en 4-pins (Neutrik vergrendelbare stroomconnector NL4MP)
– PowerCON grijs, output (Neutrik vergrendelbare stroomconnector NA3CMPB)
– PowerCON blauw, input (Neutrik vergrendelbare stroomconnector NAC3MPA)
– PowerCON True1
– RCA (Neutrik NF2D serie)
– BNC (Neutrik NBB75)
– USB (Neutrik NA USB-W)
– FireWire (Neutrik NA 1394-6-W)
– HDMI (Neutrik NA-HDMI)
– D-Sub 9 (Switchcraft EHDB9FF)
– Ethernet (Neutrik EtherCON)

Er zijn nog meer (bijzondere) exemplaren in de omloop, maar hiermee hebben we de meest voorkomende chassisdelen benoemd.

Gebruik bij het solderen van uw kabels aan de chassisdelen altijd krimpkousjes, om er voor te zorgen dat soldeerverbindingen niet bloot komen te liggen. In onze webshop is een handige verzamelbox met verschillende groottes te vinden. Knip een stuk af op voldoende grootte, schuif deze over de kabel voordat u hem soldeert aan de connector en na het solderen schuift u hem over de blootliggende contactpunten. Gebruik een verfbrandertje (of andere hittebron) op afstand en u zult zien dat deze kousjes strak om de verbinding getrokken worden. Wisselt de inhoud van uw case regelmatig? Dan is het ook mogelijk om een flexibele plastic cover te gebruiken, zoals de Neutrik SCDR. Die past op de meeste D-size chassisdelen (XLR, Powercon)met rechte contacten. Ook het uiteinde van deze cover is flexibel, dus geschikt voor dikkere kabels waardoor hij ook voor Speakon te gebruiken is. Schuift hij er toch niet goed overheen? Haal dan een stukje van het uiteinde af met een stanley-mesje.

Bekabeling binnen in de case
Goed, u heeft de aansluitingen voor uw signaalkabels helemaal op orde. Maar wat doet u met de stroomvoorziening van uw apparatuur? Nu u toch met aansluitpanelen werkt is het net zo mooi om ook dat helemaal D-size uit te voeren. Dat scheelt immers ruimte. En dat kan, als u gebruik maakt van Powercon in- en uitgangen. Maar u gaat natuurlijk geen 6 Powercon-aansluitingen op uw rack maken als u 6 apparaten van spanning moet voorzien. Hoe lossen we dat op?

Er zijn verschillende mogelijkheden.
1. 19 inch 230V stroomverdeler (Vaak hebben deze ook nog een voltage-meter of andere snufjes aan boord)
2. 230V contactdoos monteren

Voor mogelijkheid 1 hebben we verschillende producten in de aanbieding, van een uitgebreide Omnitronic RLD 8 met ingebouwde pop-up racklights met dimfunctie en een voltage-meter, tot een simpel maar praktisch JB Systems Power Center PC-8/G MKII, met afzonderlijke schakelaars voor elk apparaat dat u aansluit. Handig als u met meerdere versterkers werkt, waarbij u ze niet gelijktijdig wenst in te schakelen vanwege piekbelastingen.

Voor mogelijkheid 2 kunt u aan de slag met een van onze kant-en-klare stekkerdozen die u met een beetje handigheid kunt ombouwen zodat hij aangesloten kan worden op uw blauwe Powercon chassisdeel (dus, als stroom-ontvangend geheel). Ook hier geldt weer, liever te veel aansluitingen dan te weinig, dus neem er eentje met voldoende aansluitingen! De stekkerdozen van Brennenstuhl worden hier veelal voor gebruikt. Bevestig deze wel goed in uw case met een gelijmde en/of schroefverbindingen, of eventueel popnagels, zodat deze tijdens transport niet kan bewegen.

TIP: Bij het afknippen van de Schuko-stekker van een stekkerdoos, is het verstandig om er een stuk kabel aan te laten zitten. Knip hem dus ongeveer halfverwege de kabel door. Die losse kabel kunt u verbinden aan een grijs Powercon chassisdeel (stroom-doorgevend) en de Schuko connector steekt u terug in de stekkerdoos. Zo maakt u een Powercon doorlus-systeem, zodat u meerdere racks met een Powercon kabel kunt voorzien van spanning!

Bij het aansluiten van laagvermogen-apparatuur die beschikt over vrij grote stroomadapters, is het raadzaam om de stroomadapters goed vast te snoeren, zodat ze niet tijdens transport of door trillingen los raken en u op locatie het service-deurtje dient te openen om de stroomadapter weer in te pluggen. Gebruik hier geen gaffa tape voor, want vanwege warmte-ontwikkeling in uw case en van de adapter zelf kan dit negatieve invloed hebben op de afvoer van warmte, waardoor uw stroomadapters oververhit kunnen raken! Maakt u gebruik van een contactdoos zoals bij mogelijkheid 2 aangegeven, dan kunt u door middel van de welbekende tie-wraps (in de volksmond uitgesproken als ‘ taaireps’) uw adapters netjes vastsnoeren.

TIP: Zorg er voor dat stroomkabels en signaalkabels zo veel mogelijk gescheiden worden. Zo is het raadzaam om bijvoorbeeld alle signaal-aansluitingen aan de linkerzijde te monteren en alle stroom-aansluitingen aan de rechterzijde. In uw case zelf zullen wel enige kabels door elkaar lopen, probeer deze zo veel mogelijk te kruisen en niet parallel te leggen. Groepen stroomkabel en signaalkabels kunt u natuurlijk wel bundelen.

Kabelmanagement en labeling
Iets werkt niet naar behoren. Wat nu? Allereerst raakt u niet in paniek, want u leert op dit moment in deze tutorial dat u alle kabels, connectoren en verbindingen het beste kunt labelen, zodat het opsporen van problemen eenvoudig geschiedt. Label dus al uw chassisdelen zodat u weet welke signalen er binnen kunnen komen en naar buiten kunnen gaan via welke connectoren, maar label ook alle kabels die uw flightcase doorkruisen tussen 2 apparaten, zodat u bepaalde kabels makkelijk kunt identificeren. Een middagje werk met een simpele labelwriter kan bij technische problemen en tijdsdruk aardig wat kopzorgen schelen!

Zorg er daarnaast ook voor dat alle overtollige kabel in uw case netjes opgerold wordt én vast komt te liggen. Maak niet te korte lussen om te voorkomen dat er kabelbreuken optreden. Houd daarnaast ook in de gaten dat u uw kabels niet te lang kiest als u uw rack gaat indelen. Een 5 meter XLR kabel tussen uw mixer en versterker, terwijl deze apparaten in dezelfde flightcase zitten, is niet praktisch en zorgt alleen maar voor extra gewicht.

Zorg er voor dat de opgerolde kabels goed vast komen te liggen. Dit is met name in verband met transport, waar door schokken en stoten uw kabels bewegen en door hun gewicht aan uw connectoren gaan trekken. Indien het geen vergrendelde connector is (zoals een goedkopere jack connector, een RCA of mini-jack), is het mogelijk dat ze losraken bij intensief gebruik. Daarom heeft Bax-shop.nl handige montageblokjes en zelfklevende kabelklemmen in het assortiment. Een kleine investering die voor een nette flightcase-inhoud zorgt!

Met bovenstaande tips en tricks moet het zeker lukken om uw eigen combi- of doubledoor-flightcase helemaal naar wens in te richten, met een optimaal ingedeeld aansluitpaneel om nog sneller te kunnen op- en afbouwen. Natuurlijk kunt u deze tips ook verwerken bij het maken van een aansluitpaneel voor een horeca-installatie, of voor het indelen van uw studioracks.

Ziet u het toch niet helemaal zitten, of heeft u geen tijd voor het maken van uw eigen panelen? Dan nemen we u het werk uit handen, want we hebben zelfs onze eigen inbouwservice!