Catchy songs schrijven – Dat doe je met een ‘hook’

Een van de moeilijkste aspecten van catchy songs schrijven, is het verzinnen van een hook. Dit is het pakkende, herkenbare en terugkerende muzikale deel van het nummer. De hook geeft kleur aan een liedje. Het kan je song uniek en succesvol maken. Violist en singersongwriter Femke Ravensbergen van ‘Bird in a Glasshouse’ zat middenin het schrijfproces voor haar EP en kon wel input gebruiken om haar nummers ‘pakkender’ te maken. Phaedra Kwant hielp haar aan inspiratie en kennis om de mooiste ‘hook’ te creëren.

• Vak apart
• Fingerpicking op viool
• Een goede melodielijn
• Meer groove en variatie
• Uit de comfortzone
• Dynamischer

Vak apart

Muziek schrijven is een vak apart. Talent alleen is niet genoeg, want kennis van muziektheorie is bijna onontbeerlijk om het beste uit je eigen nummers te halen. Een nummer heeft structuur, opbouw, melodielijnen, akkoorden, tekst, ritme en muzikale arrangementen. Elk onderdeel is bepalend, maar kan er ook uitgelicht worden en op een voetstuk gezet worden, waardoor het boven alles uitstijgt en bijna zichtbaar, kleurrijk en tastbaar wordt. Dit is het gezicht van een nummer. Het onderdeel dat iedereen herkent als de eigenheid van het nummer noemt men de ‘hook’. Nagenoeg alle hits hebben een ‘hook’ en geen hitgevoelig nummer kan zonder. Voor elke songwriter is het creëren van een ‘hook’ bijna een eerst levensbehoefte. Violist en singersongwriter Femke Ravensbergen van ‘Bird in a Glasshouse’ vormt daarop geen uitzondering. Ze heeft een natuurlijke leergierigheid, die past bij haar ambitie om songs te schrijven vol beleving en sfeer. Dat doet ze nagenoeg helemaal alleen; met haar viool en loopstation. Het resultaat is verrassend en verfrissend. Bovendien heeft Femke een prachtige zangstem; helder, zuiver en met een randje dat herinneringen oproept aan Amy Winehouse. Haar grote muzikale voorbeeld is Fink, maar ook Portishead, Massive Attack, Andrew Bird en de Nederlandse Awkward I. Het is niet vreemd dat haar muziek door deze muzikale voorbeelden is beïnvloed.

Fingerpicking op viool

Femke werkt op dit moment aan haar EP, boordevol sfeervolle muziek. Een sessie met Phaedra komt precies op tijd. De bassiste van onder meer McChicks en haar eigen band ‘Phaedra’ is zelf een begenadigd, ervaren muziekschrijfster. Ze geeft ook les in songwriting. Femke laat even op haar iPad een eigen nummer horen, ‘Traveller Star, dat al in een vergevorderd productiestadium is. Het is heerlijk nummer en wordt per ‘loop’ opgebouwd, waarbij ze met haar viool ook fingerpicked, strummed en de klankkast als ritmesectie gebruikt. Haar stem en melodie zweven heerlijk over de ‘loops’ heen. Dat vindt Phaedra ook: “Dit klinkt wel tof. Grappig, het doet mij een beetje denken aan Parijs en Amélie.” Hoe goed haar muziek ook klinkt en tevens een tip van de sluier van haar talent laat zien, Femke beseft dat ze alle professionele ondersteuning nodig heeft om het beste uit haar nummers te halen. Ze wil leren om voor elk nummer een ‘hook’ te creëren. Een uitdagende klus vindt ook Phaedra Kwant, want Femke bouwt haar nummers op met ‘loops’ en dat vraagt om hele andere benadering dan de traditionele manier van schrijven. Femke pakt haar viool en sluit deze aan op haar loopstation. Ze wil graag het nummer ‘A Garden For The Painter’ spelen. Dit is een van de nummers voor haar nieuwe EP. Het nummer begint rustig met een tokkel op haar viool. Daarover komt weer een ander tokkel en nog een ritme op de klankkast. Ze gebruikt de viool nu meer als een gitaar. Phaedra luistert en zegt dan: “Ik vermoed dat je al improviserend je nummer schrijft.” Femke knikt: „Heel vaak op de fiets, maar dit nummer heb ik in opdracht geschreven, waarbij de tekst het uitgangspunt was.” Phaedra: “Als ik studenten voor een songwriting sessie krijg, vertel ik hen altijd dat ik de ambachtelijke manier van muziek schrijven hanteer. Ik kijk vanuit melodie en harmonie. Wat ik van je hoor, is onwijs mooi. Harmonisch is het echter beperkt. Wat op zich niet erg is, maar we kunnen kijken wat we er mee kunnen doen door de ritmische, harmonische en melodische structuur anders in te vullen.”

Een goede melodielijn

“Als je een hitgevoelig nummer wil schrijven, iets wat echt blijft hangen, zul je een ‘hook’ moeten verzinnen”, geeft de bandcoach en bassiste aan. Femke vraagt hoe ze dit bij ‘A Garden For The Painter’ moet doen. Phaedra: “Een goed uitgangspunt om een ‘hook’ te verzinnen, is een goede melodielijn. Bij dit nummer blijft de melodie niet hangen. Dan moet je kijken wat je met de melodie kunt doen om deze sterker te maken. Bijvoorbeeld een toon iets langer aanhouden of een zinnetje eruit laten springen. Een zin kan namelijk ook een ‘hook’ zijn. Denk maar aan ‘Watskeburt’ van de Jeugd van Tegenwoordig. Een sterke melodie werkt heel goed.” “Moet een ‘hook’ een los gedeelte van het nummer zijn, kan het ook integraal onderdeel van het nummer zijn of mag het bijvoorbeeld een mooi riffje of ritme zijn?”, vraagt Femke. “Een ‘hook’ is iets wat uit het liedje springt.”, legt Phaedra uit. “Dat is wat men onthoudt en het nummer herkenbaar maakt. In feite kan het overal in zitten: In een melodie, tekst, arrangement of productie. Heel slim is het om meteen het intro catchy te maken.” De muziek die Femke schrijft, is echter opgebouwd uit laagjes, die vooral veel sfeer creëren. Om op de traditionele manier muziek te schrijven of ‘hooks’ te verzinnen, moet Femke het sfeervolle loslaten en wellicht meer met de vorm en structuur van het nummer bezig zijn. Femke: “Door die laagjes zit er weinig progressie in het nummer. Ik heb wel een couplet, refrein en een bridge, maar de producer wil dat ik die structuur loslaat en meer vanuit het gevoel schrijf.” „Natuurlijk schrijf ik ook vanuit mijn gevoel”, reageert Phaedra. “Maar dat doe ik gestructureerd. Ik speel elke dag mijn eerste ideetjes uit en al deze ideeën verzamel ik. Als ik tijdens het schrijven vast kom te zitten, kan mijn kennis van harmonie, structuur en theorie oplossingen bieden. Wat dat betreft is liedjes schrijven ook gewoon een ambacht.”

Meer groove en variatie

Femke is de afgelopen periode vooral bezig geweest om met ‘loops’ haar nummers op te bouwen. Daardoor klinkt hier en daar wat saai en Phaedra vertelt haar dat mensen hierdoor kunnen afhaken. Femke: “Daarom wil ik ook een ‘hook’ in de muziek maken.” Femke heeft al geëxperimenteerd met verschillende instrumenten, zoals gitaar, toetsen en percussie, maar een goede ‘hook’ vinden lukt nog niet. “Misschien moet je het in de verrassing zoeken”, stelt Phaedra voor. Volgens haar moet de verrassing juist in het dynamisch maken van de muziek zitten: “Ik schrijf altijd op de piano en vanuit de ‘groove’. Dat zou jij ook kunnen doen. Dan wordt de ‘groove’ jouw ‘hook’. “Dan moet je bewust met het ritme bezig zijn.” Femke geeft aan dat dit voor haar een interessante gedachte is en ze wil hier graag wat mee doen in het nummer ‘A Garden for The Painter.’ Ze pakt haar viool en tokkelt het eerste loopje. Het is een straightfoward en eenvoudig loopje. Phaedra stopt haar even: “Je zou dat loopje spannender kunnen maken. Meer variatie. Bijvoorbeeld een tel rust. Spanning zit vaak juist in de stilte.” Phaedra speelt het loopje op de piano om te laten horen wat ze bedoelt. Hoewel de tonen hetzelfde blijven, verandert ze de ‘groove’ door rust en toonlengte net iets anders te spelen. Het loopje klinkt meteen spannender en leuker. Soms moet je iets toevoegen aan goede ingrediënten om de smaak van die ingrediënten naar boven te halen. Dat is precies wat Phaedra doet. Ineens blijkt het loopje wel een fijne en catchy melodie te hebben door er iets van strijd tussen de tonen en de spanning door de stilte in te gooien. Lange noten afgewisseld met rust of een ghost note (ritmische noot). “Het is interessant om de loops herkenbaarder en boeiender te maken”, zegt Phaedra. Het is gaaf om te zien hoe ze dit nummer aanpast en er iets pakkends van weet te maken. Songwriting gaat vaak over de kleine details om een nummer beter te maken.

Uit de comfortzone

Ze oefenen beiden nog het eerste loopje, zodat Femke een goede ‘loop’ op kan nemen. Voor hetgeen Phaedra van haar vraagt, moet Femke uit haar comfortzone kruipen. Dat is niet eenvoudig, maar ze doet haar uiterste best om het eerste loopje zo perfect mogelijk te spelen. Lastig maar niet onmogelijk. Als ze na een paar keer oefenen alle twee tevreden zijn en de ‘loop’ hebben opgenomen, wil Phaedra de tweede ‘loop’ aanpakken. “Met de eerste ‘groovy’ laag heb je meteen een ritmische ondergrond. Daardoor komt er ook meer ruimte in het nummer. Deze lijn is logischer en met de tweede lijn erbij wordt het harmonisch veel interessanter.” Femke: “Ik ben zo gewend om in melodie te denken en te weinig in ritme. Dat is een violistenhandicap.” Ze gaan oefenen met de tweede ‘loop’. Die moet juist tegen de groove van het eerste loopje in. Als ze samen de nieuwe noten van de loop hebben bepaald, begint Femke weer te spelen. Maar het valt haar behoorlijk tegen. In haar hoofd zitten de oude loopjes die ze zo vaak gespeeld heeft en nu moet ze ineens iets heel anders gaan doen. “Om dit soort dingetjes te leren, moet je een ritmisch figuurtje in je hoofd hebben”, adviseert Phaedra. “Het is goed om in blokjes te denken. ”Femke blijft hardnekkig oefenen, totdat ze het nieuwe loopje bijna feilloos kan spelen.

Dynamischer

Wat Phaedra probeert, is een ‘hook’ van verschillende laagjes te creëren door herkenbaarheid en harmonische spanning aan de ‘loops’ toe te voegen. De twee ‘loops’ klinken nu al dynamischer dan wat Femke zelf geschreven had. Phaedra wil nu de baslijn aanpakken en vraagt Femke om deze lijn samen met de eerste loop te spelen. De violiste raakt al snel in de war. Dit is voor haar helemaal anders. Phaedra pakt haar bas en speelt het voor. “Dat is meteen al best stoer en als je er nog wat kleine ritmische veranderingen tegenaan gooit, wordt het nog stoerder. Zeker als je de bas lekker dik neerzet.” De beide muzikanten spelen even samen, zodat Femke de baslijn onder de knie krijgt. Phaedra: “Als je hier nu een drum onder zet en crossritmes en andere maten creëert, krijg je ineens een totaal andere invulling van het nummer.” De aanpak om de verschillende ‘loops’ spannender te maken, niet zozeer door echte melodische veranderingen, maar door ritme, is geslaagd. Er zit veel meer dynamiek in het nummer en bovenal ook ruimte om er nog meer mee te doen. Voor Femke werkt de ritmische benadering verhelderend. “Dit is tof. Dat je met zo’n simpel gegeven, door het creëren van andere ritmes, zoveel meer uit de muziek kunt halen. Voor elk loopje geldt ‘less is more’ maar wel met ritme”, zegt Femke, die straks in de studio ongetwijfeld haar nummers anders gaat beluisteren en wellicht aan zal passen om deze een frisse ‘hook’ te geven. “Denk dus na over melodie en over het ritme als je een hook wilt verzinnen”, besluit Phaedra.

Zie ook

» De spanningsboog van een hitsong
» Toplining: scherpschutters in songwriting
» Hoe klink ik als… Queen?
» Hoe cover ik een liedje? Gebruik deze 3 tips!
» Liedjes verkopen! – Over labels, publishers en credits
» Wat is Buma/Stemra en waarom lid worden?
» Songwriter worden? Leer alles over liedjes schrijven
» Songwriter-advies: je demo opnemen in een studio
» Hoe schrijf je een persoonlijk lied voor een bruiloft?
» Songwriting-tips voor beginners
» Writer’s block? Tips voor songwriters

Hoe schrijf je een persoonlijk lied voor een bruiloft? 5 memorabele Leonard Cohen-covers (die niet Hallelujah zijn) Vorm van pop-liedjes – Leer over couplet, refrein, bridge en meer! 5 viooltips voor beginners De spanningsboog van een hitsong Hoe maak je goede liedjes als je geen professioneel muzikant bent?