Met de uitvinding van de elektrische gitaar en de gitaarversterker in de jaren 50 werd het fenomeen ‘distortion’ gepromoveerd van ongewenst bijverschijnsel tot muzikale verrijking. Genres als rock, punk en metal hadden niet bestaan als de muzikanten alleen maar ‘clean’ hadden gespeeld. En in elektronische genres als EDM en hiphop is het gebruik van deze geluidsvervorming inmiddels tot kunst verheven. Dit betekent natuurlijk niet dat dit effect altijd gewenst is. In dit blog bespreek ik de diverse soorten distortion.

Distortion van geluid: goed of niet?

Wat is distortion?

Met ‘distortion’ – de vertaling van dit woord is ‘vervorming’ – bedoel ik het effect dat je krijgt wanneer je geluidsapparatuur (of een softwarematige imitatie hiervan) – al dan niet opzettelijk – te hard zet (‘overstuurt’). In de meeste gevallen gaat het hier om ‘harmonische vervorming’: als je analoge apparatuur overstuurt, ontstaan er boventonen, in het Engels ‘harmonics’ genoemd. Als voorbeeld neem ik een sinustoon van 100 Hz. Ik kies een sinus om het eenvoudig te houden; je hebt dan namelijk een zeer simpele klank zonder boventonen. Als ik deze toon vrij stevig een buizenversterker (ook wel ’tube amplifier’) instuur, zul je zien dat er op 200 Hz een tweede toon bijkomt (afbeelding 1). Die boventoon is precies het dubbele van de 100 Hz die we hebben gekozen, wat een octaaf wordt genoemd in de muziek. Overigens produceren muziekinstrumenten – waaronder ook de menselijke stem – al van zichzelf een hele reeks boventonen. Zou je dit soort natuurlijke geluiden door een buizenversterker halen, dan krijg je dus een nog veel complexer en rijker klinkend resultaat dan bij een sinustoon!

Afbeelding 1:

Distortion van geluid - Even

Harmonische vervorming

Buizen, audio tape, transistors en transformatoren hebben allemaal hun eigen karakter. Dit komt doordat ze ieder in een andere verhouding boventonen produceren als ze worden overstuurd. Elk apparaat zal dus op zijn eigen manier bepaalde boventonen benadrukken. Buizen en transformatoren produceren over het algemeen ‘even’ harmonische vervorming. Als we verder gaan op het voorbeeld van hierboven, krijg je op een 100 Hz grondtoon de volgende even boventonen: 200 Hz, 400 Hz, 600 Hz enzovoort (zie afbeelding 1). Even harmonische vervorming benadrukt toevallig de boventonen die al aanwezig zijn in de muziek en klinkt daardoor over het algemeen vriendelijk en warm. Audio tape en transistors produceren echter ‘oneven’ boventonen. Bij een 100 Hz grondtoon krijg je dus de volgende reeks: 300 Hz, 500 Hz, 700 Hz enzovoort (zie afbeelding 2). Dit heeft een veel agressievere klank en werkt goed als je het karakter van een instrument of mix meer naar voren wilt halen.

Afbeelding 2:

Distortion van geluid - Oneven

Digitale distortion

De distortion die je krijgt als je digitale apparatuur overstuurt, is zelden bruikbaar voor muziek. Dit type distortion ontstaat niet geleidelijk, zoals in de meeste analoge apparatuur, en is niet gerelateerd aan het oorspronkelijke geluid. Het gaat hier dus niet om harmonische vervorming. Zodra de maximale capaciteit van een digitaal apparaat is bereikt, worden de pieken van het signaal zonder pardon afgekapt. Het resultaat is steevast geknars en gekraak.

Clean: hoepel op met je distortion

Hoe leuk het ook is om apparatuur flink in het rood te jagen, soms vraagt een instrument of productie om een heel cleane sound. In de klassieke muziek is distortion bijvoorbeeld not-done. Als je een cleane sound zoekt, is het belangrijk dat je apparatuur gebruikt die is ontworpen om zo min mogelijk te kleuren. Condensatormicrofoons met een ‘transformerless’ ontwerp zijn hier bijvoorbeeld een goede keus. Zorg ook dat je heel terughoudend bent met de geluidsniveaus, zowel tijdens de opnames als tijdens het mixen.

Geluidsvoorbeelden

Wat zijn jouw favoriete distortion tools? Hoe zet je ze in? Laat hieronder een bericht achter in de comments!

» Brom, en hoe ik het voorkom
» Mixen & masteren van muziek – Leer het hier!
» Opnames maken – Alles over recording
» 5 manieren om je mix harder te laten klinken
» Wat is een equalizer en waarom gebruik je hem?
» Sample rate en bit-diepte: Wat betekenen ze voor je geluidskwaliteit?
» Compressors, wat zijn het en hoe gebruik je ze?
» Loudness War: hoe hard is hard genoeg?
» Wat je moet weten over geluid en akoestiek
» Gitaareffecten: Distortion, Fuzz of Overdrive?
» Wat is het beste overdrive- of distortion-pedaal voor mij?
» Bax-buizenblog | Versterkerbuizen

» Gitaar-buizenversterkers
» Overdrive & Distortion-pedalen
» Studio & Recording-producten

Waarom je gaffa en geen duct tape gebruiktWaarom je gaffa en geen duct tape gebruikt Sample rate en bit-diepte: Wat betekenen ze voor je geluidskwaliteit? Wat is re-amping en hoe werkt het? Opnemen en mixen met hardware-effectenDigitaal mixen combineren met hardware-effecten – Dat werkt zo Uitbreiden van je interface: meer in- en uitgangen mogelijk? Hoe hard moet ik geluid opnemen?Hoe hard moet ik geluid opnemen?
Geen reactie

Nog geen reactie...

Laat een reactie achter