Geschiedenis van de drumcomputer
Gepubliceerd op woensdag 18 mei 2022
In de jaren 80 brak hij definitief door en nog altijd is hij actueel: de drummachine. Er verschijnen voortdurend nieuwe modellen en een aantal oude modellen wordt opnieuw uitgebracht, tegen scherpe prijzen. We nemen je mee in de interessante geschiedenis van de drumcomputer!
- Een drummachine uit de 13e eeuw
- De legendarische Roland drumcomputers
- Akai, Linn en de hiphop-oermachine
- Drumcomputer-software/plugins
- Nieuwe oude drumcomputers
- Interessante links
Een drummachine uit de 13e eeuw
Drummachine, drumcomputer… het zijn synoniemen voor hetzelfde. Voor de oorsprong van een drummachine moeten we een heel eind terug de geschiedenis in. In de dertiende eeuw (!) was er een uitvinder met de naam Ismail Al-Jazari die een soort systeem uitvond, gedreven door waterkracht, waarin houten stokken percussie-instrumenten bespeelden. Veel later was er de uitvinder Léon Theremin (inderdaad, bekend van…) die in de jaren 30 van de twintigste eeuw de Rhythmicon (of Polyrhythmophone) uitvond. Het werden museumstukken. Door de eeuwen heen was er dus de behoefte aan een automatische drummer. Het zou uiteindelijk de doorbraak van betaalbare computerchips worden waardoor de uiteindelijk drumcomputers ontstonden. De apparaten die men vandaag de dag bestempelt als drumcomputer komen uit de tijd van deze computerchips.
De legendarische Roland drumcomputers
Roland kwam in 1978 met de Compurhythm CR-78 op de proppen. Qua klank was dit apparaat een analoog beestje, best leuk om mee te werken, het is vintage, het heeft stijl. Maar bovenal: deze drumcomputer had een microprocessor aan boord, waardoor heel veel functies ineens een stuk makkelijker realiseerbaar werden.
Later, in de jaren 80, was er de grote doorbraak, en toch ook weer niet, met twee inmiddels befaamde ‘Rhythm Composers’ van Roland. Eerst verscheen de TR-808, iets later de TR-909. Beide machines waren commercieel bezien flops, hun aantallen zijn dan ook niet heel groot. Het geleidelijk aan betaalbaarder worden van samplers betekende dat drumklanken steeds realistischer konden zijn. Want alhoewel de bekkens in de 909 wel degelijk samples zijn, was de rest gewoon een verzameling analoge oscillatoren. En dan is het niet meer dan logisch dat de 808 en de 909 het niet gingen redden tegenover de samplers met hun natuurlijke drumgeluiden. Het decennium erna bleken deze Rolands echter populaire EDM-monsters te zijn die tweedehands voor astronomische bedragen werden verkocht. De erfenis van de 808 en de 909 (Roland heeft overigens ook nog andere drumcomputers gemaakt) is dat we vandaag de de dag spreken over de x0x-methode als het om sequencing gaat: zestien steps naast elkaar die je aan en uit kunt zetten, zestien 16e noten van een vierkwartsmaat.
TR-808: zwoel
De 808 is een volledig analoge machine, dus alle drumklanken zijn synthetisch. De klank van dit apparaat heeft vooral naam gemaakt in de wat zwoelere genres, denk aan liedjes als Chris DeBurgh – Lady In Red. In de jaren 90 verscheen de Sound Canvas (een General MIDI klankmodule), en de klanken van de 808 zaten daar ook in. Bedenk wel dat dat samples waren die – om alles te laten passen in het geheugen – wel wat gereduceerd waren in kwaliteit. Bezitters van een echte 808 zullen stellen dat de echte 808 heel veel beter klinkt dan de benaderingen die we in de jaren 90 hoorden.
TR 909: dance-bak
De 909 is de echte dance-bak van Roland. De bekkens waren samples, de rest bestond uit analoge oscillatoren. In principe zorgen de samples voor natuurlijke drumgeluiden, maar qua klank zijn ze toch wel ‘crunchy’ en min of meer exclusief terrein voor de TR909. Een bekend popliedje met een 909 is Madonna – Vogue, kort daarna werd het ineens een gewilde dance-machine die gretig werd ingezet in de vele soorten House die ontstonden. De magie zit vooral in de kick en de snare, die zijn gewoon precies goed. Ze vallen lekker in de mix, en ze kunnen de groove dragen als geen ander. Vanzelfsprekend schoten de prijzen van deze tweedehands ‘geflopte’ 909’s omhoog als een vuurpijl. Het blijft natuurlijk subjectief, maar vele gebruikers beschouwen de TR-909 als de beste drumcomputer!
Akai, Linn en de hiphop-oermachine
Een bekende ontwikkelaar in de jaren 80 was Roger Linn, die met de Linndrum een van de bekendste sets vintage drumklanken heeft uitgevonden. Het werd dé klank van Italo Disco, voor dat genre is de Linndrum werkelijk de beste drumcomputer. De machines hadden jammer genoeg wat bugs in de onderliggende code. Het bedrijf zou daardoor uiteindelijk op de fles gaan, waarna Roger Linn ging werken met Akai – dat was een goede zet.
Linn kon bij Akai z’n ideale drumcomputer ontwerpen, waarbij Akai de productie op zich zou nemen: de MPC60. Naast de eerder genoemde x0x-methode is de MPC-interface ook verworden tot een invoermethode die nog steeds populair is. De MPC-methode omvat aanslaggevoelige pads, gerangschikt in een tweedimensionaal grid, bijvoorbeeld 4×4. Met die pads kun je dan zelf drumpartijen inspelen. De pads gedragen zich dus als klaviertoetsen met een andere vorm. De MPC60 had natuurlijk heel veel extra functies, het was namelijk ook een sampler! De hedendaagse groovebox is vaak een doorontwikkeling op de MPC60. Met de MPC60 kon je immers samplen, dus de geproduceerde klank was niet beperkt tot drumklanken. Akai Pro heeft nog steeds de MPC op de menukaart staan, hetzelfde idee als weleer, maar dan in feite een complete DAW in een hands-on machine.
Drumcomputer-software/plugins
Het kan natuurlijk niet uitblijven; met software kun je alles, dus in de loop der jaren gingen programmeurs de methodiek van de drumcomputers nadoen. Nog steeds zie je dat de x0x-methode en de MPC-methode worden gebruikt in plug-ins. Enerzijds omdat er nu eenmaal een hang naar het verleden is, en ontwikkelaars graag inhaken op alles dat vintage is. Anderzijds, tja, ook omdat het zich heeft bewezen; het werkt, dit is hoe mensen graag drums programmeren. Probeer het zelf eens, met de vele softwarepakketten die je kunt verkrijgen waarmee je drums kunt produceren.
Nieuwe oude drumcomputers
Het verleden laat je niet met rust. Al vele jaren zijn fabrikanten bezig om oude synthesizers en drumcomputers opnieuw te fabriceren. Soms doen de oorspronkelijke fabrikanten dat, zoals Roland. Maar steeds vaker zie je andere fabrikanten die dat doen, en waarschijnlijk is er geen fabrikant te vinden die dat zo fanatiek doet als Behringer. Heel veel legendarische synthesizers en drumcomputers worden door Behringer opnieuw geproduceerd in een Behringerjasje dat toch ook sterk lijkt op het oorspronkelijke jasje. De prijs is steeds opvallend scherp, en dat maakt dat juist ook starters eindelijk kunnen spelen met synths en drumcomputers waar ze anders nooit aan hadden kunnen komen. Die starters zijn dan ook zeer content met deze ontwikkeling. De puristen denken er het hunne van, maar dat is verder geen nieuws – dat heb je bij alle muziekinstrumenten. Purist of niet, één ding moet niet vergeten worden: de oude drumcomputers zijn inmiddels decennia oud, die kunnen inmiddels reparaties nodig hebben terwijl vervangende componenten niet of nauwelijks vindbaar zijn. Bovendien zijn de recreaties wél voorzien van MIDI (DIN en/of USB), dus dat integreert veel beter in de moderne studio. Simpel gezegd: er is helemaal niets mis met idee en het resultaat van deze recreaties!
Zie ook
» Drumcomputers
» Samplers
» Grooveboxen
» Synthesizers
» MIDI-controllers
» Drum-plugins
» DAW-software
» Elektronisch muziek produceren: in the box of lekker DAWless?
» De meest gesamplede liedjes ooit
» De analoge synthesizer revival
» Synthesizer: geschiedenis, soorten & tips
Maarten, sinds 2012 fulltime copywriter bij Bax Music, is journalist, muziektechnoloog en componist met credits in tv, film, games en theater. Hij geeft graag tekst en uitleg over alles wat muzikaal gebruikt kan worden.
Nog geen reactie...