Hoe neem ik een piano op?

Ben je singer-songwriter, toetsenist in een band, componist of geluidstechnicus? Dan wil je vroeg of laat misschien het geluid van een echte akoestische piano opnemen. Dus niet de vooraf opgenomen klanken van bijvoorbeeld een Steinway of Yamaha C7 sample library – hoe mooi dit ook klinkt – maar je eigen, unieke sound. Hoe pak je het opnemen van een piano aan? En wat voor microfoons heb je nodig om die piano-opnames te maken? Waar zet je ze neer? Een hele klus, maar het onderstaande blog lezen is al het halve werk.

Opmerking vooraf: We gaan het hebben over het opnemen van een piano, niet over de versterking ervan op een podium. Je krijgt in dat laatste geval namelijk te maken met zaken als rondzingen, wat weer voer is voor een ander blog!

Microfoons voor piano-opnames

Voor het opnemen van piano’s worden over het algemeen condensatormicrofoons gebruikt. Piano’s zijn namelijk enorm dynamisch en hebben een heel groot frequentiebereik. Dynamische microfoons zijn in beide opzichten te beperkt en bovendien kleuren ze het geluid behoorlijk. Ze zijn daarom minder geschikt voor deze toepassing. Het is ook belangrijk dat je microfoon een goede ‘off axis-respons’ heeft. Dat betekent dat ook de geluiden die de microfoon van opzij bereiken ongekleurd worden geregistreerd. Dit is belangrijk omdat piano’s grote instrumenten zijn die over de volle breedte geluid projecteren. Kleinmembraan-condensatormicrofoons presteren over het algemeen beter op dit gebied dan grootmembraan-condensatormicrofoons. Toch worden grootmembraan-modellen ook regelmatig gebruikt, dus je hoeft niet meteen nieuwe microfoons te kopen. De klank is minder direct en minder neutraal, wat prettig kan zijn.

Piano in stereo opnemen?

Voor het opnemen van een piano wordt meestal een stereopaar microfoons gebruikt. Niet alleen omdat stereo spannender klinkt dan mono, maar ook omdat de tonen gelijkmatiger worden geregistreerd. Als je slechts één microfoon in het midden boven de snaren hangt, heb je kans dat de heel hoge en heel lage tonen veel zachter worden opgenomen dan de middelste tonen. Stereo-opstellingen die zich goed lenen voor het opnemen van piano’s zijn X/Y en A/B. Bij een X/Y-opstelling zet je twee microfoons met de capsules tegen elkaar aan onder een hoek van 90 graden. Dit is de eenvoudigste en meest veilige opstelling. De spreiding is aanzienlijk groter dan met één microfoon. En omdat de capsules tegen elkaar aan staan, hoef je niet bang te zijn voor faseproblemen. Met een A/B-opstelling zet je de microfoons verder uit elkaar en kun je de spreiding nog verder vergroten. Omnidirectionele microfoons (klein– of grootmembraan) komen bij A/B-opstellingen goed van pas. Met deze richtingskarakteristiek heb je een meer natuurlijke off axis-respons dan met een cardioïde patroon en je loopt ook minder het risico dat je een gat in je stereobeeld krijgt. Bij X/Y zou het geluid echter mono worden als je omnidirectioneel gebruikt, dus dan zijn cardioïde microfoons (klein of groot) de juiste keus.

Piano-opnames voor pop en rock

Het maakt enorm uit waar je de microfoons op richt. Bij zowel staande piano’s als bij vleugels is het belangrijk dat je de klep open zet. Anders krijg je een heel dof geluid. Bij sommige piano’s kun je de klep er zelfs helemaal afhalen. Hoe dichter je de microfoons bij de hamers plaatst, hoe beter je de aanslag hoort. Hoe meer je de microfoons naar het midden van de snaren schuift, hoe voller het geluid wordt. Let erop dat je de microfoons niet te dicht bij de snaren zet, want dan worden sommige snaren veel harder opgepikt dan andere. 30 centimeter is een mooi uitgangspunt.

Microfoon-opstelling voor klassieke pianomuziek

Als je op zoek bent naar een wat meer klassiek georiënteerd geluid, dan kun je de microfoons ook wat hoger zetten of zelfs enkele meters buiten de piano. Zo lijkt het meer alsof je naar een concert luistert. Vanuit de pianist gezien, projecteert een vleugel naar rechts. Dat komt door de klep. Dat is ook precies de plek waar je de microfoons het beste neer kunt zetten. Bij een staande piano kun je de microfoons het beste achter de pianist zetten. Je kunt experimenteren met de hoogte van de microfoons, zolang de microfoons de snaren maar kunnen ‘zien’.

Heb jij nog goede tips & tricks voor het opnemen van een akoestische piano? Deel ze hieronder!

Zie ook

> Kleinmembraan-condensatormicrofoons
> Grootmembraan-condensatormicrofoons
> Externe audio interfaces

> Piano: geschiedenis, techniek & meer!
> Blog: Microfoonopstellingen bij stereo-opnames
> Blog: Hoe neem je met minimale middelen een goede demo op?
> Blog: Drums opnemen

> Dynamische instrumentmicrofoons
> Piano sample libraries
> Midi-keyboards
> Digitale piano’s

Stefan | Bax Music

Stefan werkt sinds 2015 bij Bax Music. In zijn vrije tijd is hij regelmatig in de weer met allerlei studio-apparatuur zoals microfoons, compressors en equalizers. En als hij aan het werk is trouwens ook. Verder is hij ook vaak op het podium te vinden, maar dan als drummer.