Loudness War: hoe hard is hard genoeg?

Je hebt vast ooit wel eens een sprintje moeten trekken naar de volumeknop van je geluidsinstallatie omdat het ene nummer veel harder is dan de andere. Dit niveauverschil is vooral goed hoorbaar als je nummers van de laatste tien jaar vergelijkt met nummers van vijfentwintig jaar geleden of ouder. Dit komt doordat er al jaren een wapenwedloop gaande is waarin muziekproducenten elkaar proberen te overtreffen in luidheid. Deze wapenwedloop is inmiddels beter bekend als de Loudness War. De strijd heeft onlangs een interessante wending genomen. Meer daarover lees je hieronder.

Hard, harder, hardst

Begin jaren negentig ontdekten muziekproducenten dat compressors en limiters dankzij de komst van digitale audio veel verder gepusht konden worden dan voorheen mogelijk was met vinyl en tape. Door met een compressor of limiter de pieken af te kappen kan het RMS-niveau worden opgeschroefd terwijl de pieken netjes onder de 0 dB blijven. Het RMS niveau is een soort gemiddelde wat in tegenstelling tot het piekniveau redelijk overeenkomt met hoe luid we de muziek ervaren. Omdat op de radio nummers gelijk werden getrokken aan de hand van de luidste pieken, oftewel peak-normalisatie, werd het voor muziekproducenten interessant om die pieken een beetje te snoeien. Op die manier werd hun hit immers harder afgespeeld dan die van de concurrent. Maar de concurrent had precies het zelfde idee…De rest is geschiedenis.

Give peaks a chance

Je kunt natuurlijk moeilijk de hele muziekindustrie opleggen dat ze hun producties minder hard moeten afleveren, dat valt niet te handhaven. Daarom zijn platforms zoals Spotify, iTunes en YouTube met iets veel slimmers gekomen. Ze hanteren namelijk een zeer conservatief geluidsniveau als doel. Van alle nummers wordt het gemiddelde geluidsniveau over het hele nummer berekend. Als dit gemiddelde boven hun ideale geluidsniveau ligt wordt het nummer automatisch zachter gezet. In plaats van peak-normalisatie gebruiken ze dus loudness-normalisatie. Extreem comprimeren en limiten om de muziek harder te maken heeft dus geen zin meer.

In de praktijk

Sinds er loudness-normalisatie wordt toegepast door een aantal grote muziekaanbieders zijn er al meerdere artiesten geweest die hier op in spelen. Bekende voorbeelden zijn Get Lucky van Daft Punk en Uptown Funk van Mark Ronson en Bruno Mars. Beide nummers zijn een stuk zachter en dynamischer dan je in de regel tegenkomt in de Top 40 maar geen mens die hier over klaagt. Sterker nog: het waren allebei enorme hits en bij zowel consumenten als audio-professionals viel op hoe goed de nummers klonken.

Voor de gevorderden

Als je zelf je eigen muziek mixt en mastert zou dit wel eens een leerzaam experiment kunnen zijn: Open een van je eigen producties in je DAW en exporteer twee versies. Versie A met forse limiting. Mik hier op een gemiddeld level van ongeveer tussen de -8 en -5 dB RMS. Dit zijn geen vreemde cijfers in de hedendaagse popmuziek. Voor versie B mikken we op een gemiddeld level van ongeveer -14 dB RMS. Zorg ervoor dat de pieken het volledige dynamische bereik blijven gebruiken. Het kan dus zijn dat je de compressors in je mix flink moet terugschroeven. Open beide versies vervolgens in iTunes en zet in eerste instantie de soundcheck-functie in je preferences uit. Deze functie trekt alle muziek naar een gemiddeld niveau van ongeveer -16 db RMS. Zonder de soundcheck-functie zal versie A een stuk vetter lijken dan versie B omdat versie A veel harder uit je speakers komt. Door nu de soundcheck functie weer aan te zetten hef je dat verschil in volume op. Let eens op de drums en percussie. Let eens op de kick en op de bas. Welke versie vind je nu beter klinken?

Zie ook

» 5 manieren om je mix harder te laten klinken

Stefan | Bax Music

Stefan werkt sinds 2015 bij Bax Music. In zijn vrije tijd is hij regelmatig in de weer met allerlei studio-apparatuur zoals microfoons, compressors en equalizers. En als hij aan het werk is trouwens ook. Verder is hij ook vaak op het podium te vinden, maar dan als drummer.