Piano-akkoorden spelen? Dit is de basis!

Hoe moet je piano-akkoorden spelen? Hier vind je de basis! Leer hoe je akkoordsymbolen omzet naar de toetsen van bijvoorbeeld piano, keyboard of orgel. Handig als je liedjes wilt spelen uit een songbook. De smaak te pakken? Lees onze andere blogs, pak er een pianoboek, keyboardboek of muziektheorieboek bij, of volg eens online piano/keyboard-les.

• Wat is een akkoord?
• Het pianoklavier
• Een akkoord spelen
• Bastoon
• Vingerzetting
• Van het ene naar het andere akkoord gaan
• Akkoorden-overzicht
•     Eenvoudig overzicht
•     Uitgebreid overzicht
• Zie ook

Wat is een akkoord?

Een akkoord bestaat uit drie of meer verschillende tonen die tegelijk klinken. Het ‘normale’ C-akkoord (C ‘majeur’) bestaat uit de tonen C, E en G. Onderaan dit blog staat een overzicht met de samenstelling van de meest gebruikte akkoorden. Wil je begrijpen waarom akkoorden zo in elkaar zitten? De theorie vind je in ons Akkoordtheorie-blog. Niet nodig, wel handig!

Het pianoklavier

Bovenaan zie je een afbeelding van een klavier. Kijk je heel goed, dan zie je slechts twaalf verschillende tonen. De rest van de toetsen is alleen maar herhaling van diezelfde tonen. De toon ‘C’ bijvoorbeeld, komt steeds opnieuw terug. Al deze C’s klinken min of meer hetzelfde; de één is gewoon hoger dan de ander. Denk maar aan een man en een kind die hetzelfde liedje zingen. Ze zingen precies dezelfde melodie, maar dan op een andere toonhoogte (in een ander ‘octaaf’ om precies te zijn).

Enkele opmerkingen:

• De zwarte toetsen in het voorbeeld hebben gek genoeg dubbele namen. Ben je benieuwd naar de reden, lees dan het Akkoordtheorie-blog.
• Voor sommigen zijn al die toetsen een onoverzichtelijke brei. Concentreer je dan op de zwarte toetsen. Je ziet dat dit groepjes van twee en drie zijn. De toon C bijvoorbeeld, is steeds de witte toets vlak voor een zwart groepje van twee. Een ander hulpmiddel is het gebruik van toetsen-stickers.

Een akkoord spelen

Laten we een C-akkoord spelen. Zoals gezegd, bestaat het uit C, E en G. Op de afbeelding hieronder zie je weer hetzelfde klavier. Alle C’s, E’s en G’s zijn gemarkeerd met een stip. Speel nu tegelijk een willekeurige C, E én G op je piano of ander toetsinstrument. Het mogen zelfs meerdere C’s, meerdere E’s en meerdere G’s zijn! Zolang er maar minimaal één C, één E en één G aanwezig zijn.

Luister naar het eerste akkoord van Let it Be van de Beatles op het moment dat de zang begint. Dit is een C-akkoord. Welke C’s, E’s en G’s je ook meespeelt, het zal altijd goed samen klinken met de muziek.

De beste klank

Je mag dus spelen wat je wilt! Maar… je krijgt meestal het best klinkende resultaat door slechts één C, één E en één G te spelen die ‘naast elkaar’ liggen. Zelfs professionele toetsenisten doen dit graag. Stel, je begint met de C. Pak de eerstvolgende E en dan de eerstvolgende G. Zie de afbeelding hieronder voor een voorbeeld.

Andere volgordes kunnen ook. Als de C, E en G maar steeds naast elkaar liggen. Meer voorbeelden:

Opmerkingen:

• Let er op dat je een akkoord niet te laag op het klavier speelt, want dan wordt de klank al gauw donker en rommelig.
• Bovenstaande volgordes (CEG, EGC en GCE) – ze worden ‘inversies‘ genoemd – kun je natuurlijk ook hoger of lager op het klavier spelen dan we in de voorbeelden doen.

Bastoon

Alles wat hierboven beschreven is, speel je vaak alleen met je rechterhand. Je linkerhand is dus nog vrij. Het is vrij normaal om daarmee de bastoon te spelen. Dus: minimaal drie tonen met je rechterhand plus één bastoon met de linkerhand. Deze combinatie geeft een heel ‘complete’ klank aan het akkoord.

Hoe speel je de bastoon? De bastoon is altijd de laagste (dus de meest linkse) toon van alle tonen die je speelt. Bij een C-akkoord speel je meestal de C als bastoon (de C noemen we de ‘grondtoon’ van het C-akkoord). Zie het voorbeeld hieronder. Het mag ook een andere C op het klavier zijn, als het maar de laagste (meest linkse) toon is.

In een akkoordenschema staat soms ook C/G. Dit betekent: het C-akkoord spelen met de G-toon als bastoon. Zie de afbeelding hieronder. Dit wordt altijd speciaal vermeld in akkoordenschema’s, omdat het akkoord hierdoor duidelijk een andere ‘kleur’ krijgt!

Opmerkingen:

• In een akkoordenschema kan natuurlijk ook C/E staan. Dan speel je de E als laagste toon.
• Speel je bijvoorbeeld in een C-akkoord de C als laagste toon, dan klinkt het akkoord ‘af’ en ‘klaar’. Gebruik je een andere bastoon, dan zal het akkoord minder afgerond klinken. Een liedjesschrijver of componist doet dit bewust.

Vollere klank? Speel dubbele bassen!

Wil je de akkoorden voller laten klinken? Speel dan dubbele bassen. Wat betekent dit? Stel dat je het C-akkoord speelt. Met je rechterhand speel je het akkoord zoals je dat gewend bent. Maar met je linkerhand speel je nu niet één C, maar twee C’s tegelijk. Met je pink pak je de lage C en met je duim de andere. Zie het voorbeeld hieronder.

Vingerzetting

Vingerzetting betekent: welke vinger op welke toets. Het doel is om de vingers niet onnodig ver te strekken.

Bij de C E G-volgorde is de vingerzetting als volgt: duim, middelvinger, pink. Dit voelt heel natuurlijk aan. Er is geen reden om het anders te doen! Trouwens, als je goed kijkt, zie je dat onder elk van je vijf vingers nu een witte toets zit. Je hebt daarmee meteen de basishouding voor het pianospelen te pakken.

Opmerkingen:

• Vingerzetting voor de volgorde E G C is: duim, wijsvinger, pink.
• En voor G C E is het: duim, middelvinger, pink.

Van het ene naar het andere akkoord gaan

Stel, het akkoordenschema zegt dat je eerst een C-akkoord moet spelen en daarna een G-akkoord (in Let it Be is dit het geval).

Laten we weer beginnen met de volgorde C E G in de rechterhand (en C in de bas). Dit hoeft niet, maar het is wel zo makkelijk voor nu. Hieronder nogmaals de afbeelding:

Vanaf hier gaan we naar het G-akkoord. Het G-akkoord bestaat uit de tonen G, B en D, met G als bastoon. Kies nu een G, B en D die zo dicht mogelijk liggen bij het C-akkoord dat we hierboven zien! Hieronder zie je hoe het moet.

De pink van je rechterhand kan gewoon op de G blijven liggen en je andere twee vingers hoeven maar een kleine beweging naar links te maken! Kortom, 1) je beweegt je hand/vingers niet onnodig en 2) de overgang tussen de akkoorden klinkt op deze manier heel vloeiend en natuurlijk.

Opmerkingen:

• Blijf denken aan de vingerzetting. Het volgende is het meest relaxte:
  • C E G : duim, middelvinger, pink
  • B D G: duim, wijsvinger, pink
• En de vingerzetting voor de bastonen? In ons voorbeeld is het volgende aan te bevelen:
  • Bastoon C: pink
  • naar bastoon G: duim

Zelf begeleidingen maken

Makkelijk om mee te beginnen

De meeste liedjes kun je tellen in vieren: 1, 2, 3, 4, 1, 2, 3, 4. Speel in deze oefening op elke tel een akkoord. De bastoon speel je elke twee tellen. Als voorbeeld gebruiken we weer de akkoorden C en G.

Sustainpedaal gebruiken

De begeleidingen kun je mooi vloeiend laten klinken met je sustainpedaal. Hoe gebruik je het pedaal?

Dus:

• Indrukken: meteen ná het akkoord.
• Loslaten: vlák voor het nieuwe akkoord.
• Oefen hier goed op, zodat de verschillende akkoorden niet door elkaar heen gaan klinken.

Geen sustainpedaal? Bekijk ons aanbod sustainpedalen. Controleer wel of je instrument een aansluiting heeft voor zo’n sustainpedaal (of ‘damper’).

Gebroken akkoorden (arpeggio’s)

Gebroken betekent dat je het akkoord in stukjes speelt. Bij de meeste liedjes kun je per tel twee tonen achter elkaar spelen. Je merkt vanzelf of dit gaat. Hieronder twee voorbeelden. Maar je mag ook creatief zijn en je eigen volgordes van tonen bedenken!

Je kunt ook de twee hoogste tonen van het akkoord tegelijk spelen en daarna de laagste toon:

Bij sommige liedjes moet je drie tonen per tel spelen. Bekende voorbeelden: We Are the Champions, House of the Rising Sun en Nothing Else Matters. Hieronder zie je een voorbeeld. Ook hier mag je weer creatief zijn en andere arpeggio’s verzinnen!

Akkoorden-overzicht

Voor de meest gebruikte akkoorden worden hieronder de tonen/toetsen aangegeven. Er zijn twee overzichten. Het eerste is een eenvoudig overzicht om mee te beginnen. Het tweede bevat vrijwel alle akkoorden om popliedjes mee te spelen! Je leest eronder hoe je de overzichten gebruikt.

Eenvoudig overzicht

(klik om te vergroten)

Hoe werkt het?

• Majeur-akkoorden – Een majeur-akkoord wordt in songbooks geschreven met alleen maar een letter, bijvoorbeeld ‘C’. Maak bijvoorbeeld eens een C majeur-akkoord: zoek ‘C’ op aan de linkerkant. Speel nu alleen de tonen waar ‘maj’ in staat (C, E en G). De volgorde van de tonen maakt in principe niet uit, zoals je hebt geleerd.
• Mineur-akkoorden – Dit wordt in songbooks geschreven met een ‘m’, ‘min’ of ‘-‘, bijvoorbeeld Cm, Cmin of C-. In het overzicht gebruik je de ‘min’-vakjes. Het Cm-akkoord is dus de tonen C, Eb en G.
• Septiem-akkoorden – Bijvoorbeeld C7. Dit is een C majeur-akkoord + een septiemtoon, ofwel: C, E, G, Bb. Er is ook de mineur-variant: Cm7, dat is C, Eb, G, Bb.

Uitgebreid overzicht

(klik om te vergroten)

Hoe gebruik je het uitgebreide overzicht?

• C: wil je C majeur spelen? Zoek ‘C’ op en speel de toetsen die een ‘maj’-vakje hebben (C, E, G).
• Cm: C mineur? Speel de ‘min’-toetsen.
• Andere akkoorden – Op dezelfde manier kun je ook de volgende akkoorden spelen: sus2– en sus4-akkoorden (‘suspended’ akkoorden), verminderde akkoorden (‘dim‘, ook wel geschreven als °) en overmatige (‘+‘, soms genoteerd als ‘aug’ of #5).
• Toevoegingen – Wil je een akkoord spelen inclusief een toevoeging, zoals een kleine septiem (7), een grote septiem (maj7), een sext (6) of none (add9)? Deze tonen staan steeds in een rood vakje. Voorbeelden:
  • C7 = een C majeur-akkoord met een kleine septiem: C, E, G, Bb
  • Cmaj7 = C majeur-akkoord met een grote septiem: C, E, G, B
  • Cm7 = C mineur-akkoord met een kleine septiem: C, Eb, G, Bb
  • Cdim = C verminderd C, Eb, Gb
  • Cdim7 = C verminderd met een verminderde septiem (dim7): C, Eb, Gb, A
• Let op: in pop-songbooks worden add9-akkoorden vaak gewoon genoteerd als ‘9’. Maar… niet in de jazz. Daar betekent ‘9’ dat je een 7 én een 9 moet toevoegen aan het akkoord. Voorbeeld: C9 is dan C, E, G, Bb, D. Weet je niet zeker of je add9 of 9 moet spelen? Dan is het een kwestie van uitproberen wat het beste klinkt in het nummer dat je speelt…
• Lees het Akkoordtheorie-blog voor meer informatie over de theorie achter akkoorden. Ook interessant is ons artikel over het spelen op een toetsinstrument binnen een band.

Zie ook

» Pianoboeken
» Keyboardboeken
» Alle muziekboeken
» Metronomen
» Muziekinstrumenten
» Bladmuziekstandaards
» Algemene educatieve muziekboeken
» Muziekpapier
» Notatiesoftware

» Piano of keyboard leren spelen – Alles voor de toetsenist
» Pianoles & keyboardles – Waar moet ik beginnen?
» Toetsenist in een band – Dit komt erbij kijken
» Soleren over akkoordenschema’s
» Muziektheorie & Noten leren lezen: je vindt het hier!
» Klassiek piano voor beginners – 6 bekende composities
» De drie piano-pedalen, waar dienen deze voor?
» Piano spelen: juiste zithouding en houding van de handen
» Ukelele voor gitaristen: de 4 belangrijkste ukelele-akkoorden
» Akkoorden: theorie en akkoordsymbolen
» Noten leren lezen: ritme, tempo en maatsoort
» Noten leren lezen: mineur-toonladder en toonsoort
» Noten leren lezen: C majeur toonladder
» Gitaartabs leren lezen
» Hoe neem ik een piano op?
» Akoestische piano of digitale piano – Wat moet ik kiezen?
» Piano of keyboard leren spelen: ook voor volwassenen
» Wat is het verschil tussen een keyboard en een digitale piano?
» Wat is het verschil tussen een keyboard en een synthesizer?
» Help! Mijn MIDI keyboard maakt geen geluid!
» Wat is de beste digitale piano voor mij?
» Wat is het beste keyboard voor mij?
» Wat is het beste MIDI-keyboard voor mij?

Marnix | Bax Music

Marnix werkt sinds 2011 als copywriter bij Bax Music. Een typische all-rounder, maar met zijn ervaring op het gebied van onder meer toetsen, gitaar en zang, voelt hij zich in de categorie Muziekinstrumenten nog het meeste thuis.

Basgitaar-arpeggio’s leren spelen Akkoorden: theorie en akkoordsymbolen Bijzondere akkoorden: weinig gebruikt, wel handig! Verminderde, overmatige en septiem-akkoorden – Leer ze hier! Akkoordprogressies begrijpen – Trappen, leidtonen en spanning 9, 11 en 13-akkoorden – Zo zitten ze in elkaar