Spiegelbol, spiegelbol aan het plafond, zo laat je hem stralen als de zon
Gepubliceerd op donderdag 25 april 2024
Het schijnt dat de spiegelbol zoals we die kennen, voor het eerst werd gebruikt aan het einde van de negentiende eeuw. Rond 1920 vond hij zijn weg naar de Berlijnse cabarets. Sindsdien is de ‘discobol’ niet meer weg te denken uit locaties waar regelmatig een dansje gewaagd wordt. Ondanks dat de lichttechniek steeds complexer wordt, valt het effect van deze eenvoudige bal bijna niet te evenaren met moderne technieken. Hoe maakt de spiegelbol nog altijd zo’n impact?
Simpel, maar effectief
Een spiegelbol is meestal een piepschuimen of holle kunststof bol waar honderden kleine spiegeltjes, meestal 5×5 mm of 10×10 mm, op zijn geplakt. Deze spiegeltjes zijn steeds per rij opgebouwd, van boven naar beneden, waardoor er een kenmerkend patroon ontstaat. De bol doet van zichzelf weinig: je hebt de aanlichting van een aparte lichtbron nodig. De lichtbundel van deze bron wordt vervolgens door de spiegeltjes weerkaatst. Dit geeft het effect van honderden kleine lichtpuntjes die je op muren, vloeren, plafonds en andere oppervlakken ziet. Die puntjes zijn al leuk, maar nog mooier is het als je de daadwerkelijke lichtstralen zichtbaar maakt door een beetje rook van een rookmachine te gebruiken.
Betaalbaar en nostalgisch
In de jaren ’90 en begin jaren ’00 was de discobol met pinspot (plus kleurenwiel met motor als je de luxe versie had) niet weg te denken uit menig tienerkamer, buurthuis, clubgebouw en lokale kroeg waar wel eens een feestje gevierd werd. Met de komst van betaalbare LED-discoverlichting werd de spiegelbol echter een beetje afgeserveerd, zoals dat vaak gaat met nieuwe hippe uitvindingen. Zo verkochten muziekliefhebbers massaal hun vinyl toen de cd op de markt kwam, maar nu komen ze erachter dat ze misschien iets te enthousiast waren. De spiegelbol is zo’n klassieker die vandaag de dag weer vaak gekozen wordt om zijn nostalgische effect. Ook is het een gewilde gast omdat het een behoorlijk eenvoudig en daarmee dus betaalbaar object is.
Aandacht voor aanlichten
De aanlichting van een spiegelbol vergt wat aandacht, als je het goed wilt doen. Ten eerste is de plaatsing van de bol belangrijk. Om rondom effect te hebben hang je de bol idealiter midden in de ruimte, waar je het effect wilt hebben. Kan dat niet, dan zou je de spiegelbol ook boven de DJ kunnen hangen. Vervolgens moet je nog bepalen welke lichtbronnen je er op wilt laten schijnen. Kies je voor één kleur, of misschien voor kleurwisselende lichtbronnen? Wat je ook kiest, houd vooral rekening met drie belangrijke factoren.
Factor #1. Precies raak
Een belangrijke factor is de projectiehoek van je lichtbron, ofwel hoe breed de lichtbundel is. Kies voor een toestel met een nauwe afstraling, zodat je makkelijk je spiegelbol kunt aanlichten zonder veel strooilicht te hebben achter de bol. Niet voldoende gebundeld licht schiet er namelijk voorbij en wordt op de muur geprojecteerd als een soort zonsverduistering. Hiervoor wordt daarom meestal een ‘pinspot’ gebruikt, kortom een toestel wat van zichzelf al een erg nauwe lichtbundel projecteert. Je kunt hier natuurlijk ook een ander apparaat voor gebruiken, zoals een beam-movinghead met nauwe afstraalbundel die je met zijn beweeglijkheid ook nog voor andere lichtshow-elementen zou kunnen inzetten.
Factor #2. Het juiste aantal
De tweede factor gaat om aanlichting vanuit diverse hoeken. Hang je de spiegelbol in het midden van de zaal, dan wordt deze idealiter vanuit vier posities rondom de bol belicht. Dan weet je zeker dat je overal effect hebt. Hang je de bol boven een DJ, dan kun je er voor kiezen om dit ook te doen, of juist twee posities in een soort V-vorm te pakken ten opzichte van de bol. Dan weet je vrij zeker dat de reflectie goed naar je publiek gepresenteerd wordt. Een enkele lichtbron pal voor de spiegelbol plaatsen geeft een wat rommelig effect, omdat een deel van de stralen dan door de lichtbron zelf gereflecteerd wordt en de voorbijkomende stralen niet meer consistent zijn.
Factor #3. Genoeg kracht?
De derde belangrijke factor is een stuk lichtopbrengst vs. resultaat. Op de slaapkamer van een jonge DJ maakt de lichtopbrengst niet zoveel uit en zul je het waarschijnlijk zelf donker maken om een leuk effect te krijgen. Ga je echter aan de gang in grote zalen en is de afstand van lichtbron tot spiegelbol al aardig groot, dan heb je wel wat kracht nodig om uiteindelijk ook het effect goed zichtbaar te krijgen. Zeker als je het combineert met nog andere types (disco)verlichting! Wat voor jouw doeleinde nodig is, is per situatie en omgeving anders natuurlijk. Een donkere club vergt een heel ander type toestel qua sterkte dan een sfeervolle danszaal waar al veel omgevingslicht aanwezig is en het spiegelbol-effect echt door het licht heen moet ‘prikken’.
Draaien is ideaal
Om de spiegelbol te laten draaien (wat het mooiste en meest dynamische effect geeft) heb je een spiegelbolmotor nodig. De spiegelbolmotor is meestal een vrij eenvoudig apparaat, bestaande uit een behuizing, een aandrijving en een soort lager die de last draagt. Je kunt soms kiezen uit rotatiesnelheden, wat meestal in RPM wordt uitgedrukt. RPM staat voor Rotaties Per Minuut. Welke motor en snelheid voor jouw doel geschikt zijn, ligt aan de basis-snelheid, de grootte van je bol en het gewenste effect. Hoe groter de bol en hoe groter de initiële rotatiesnelheid, hoe sneller de bol lijkt te draaien namelijk. De meest voorkomende snelheden zijn 1 en 3 rotaties per minuut, waarbij 1 RPM meestal voor grote spiegelbollen gebruikt wordt.
Ketting en safety
Omdat het montagepunt van de motor vaak op een andere hoogte zit dan de gewenste positie van de bol, kun je met een geschikte ketting wat lengte tussen motor en bol creëren. Zorg ervoor dat deze met de juiste hulpmiddelen gemonteerd wordt, doorgaans karabijnhaken met schroefsluiting. Bij grote bollen (en de motoren daarvoor) is vaak ook een voorziening voor een tweede montagepunt, waar je een tweede ketting of safety-kabel aan kunt monteren. Hierdoor kun je altijd terugvallen op de secundaire voorziening mocht om welke reden dan ook de eerste voorziening falen. Nog één laatste ding: zorg voor voldoende hoogteverschil tussen je publiek en de spiegelbol, indien de opstelling dat natuurlijk toelaat. Zo worden de gereflecteerde stralen goed verdeeld en hebben je gasten er niet zoveel last van.
Zie ook
» Spiegelbollen
» Pinspots
» Spiegelbolmotoren
» Safetys
» Alle Verlichting & Decoratie
» Band zonder lichttechnicus? Zo communiceer je je lichtwensen
» Sfeer creëren met licht – Kies de juiste verlichting voor je trouwfeest
» Decor-ontwerp voor concerten – 4 tips van een professional
» Verlichting voor een feestje – Do’s en don’ts
» Rookmachine: gevaarlijk of niet?
» Podium-verlichting: help mij kiezen!
» De ideale DJ verlichting-setup
» Wat is het verschil tussen DMX- en XLR-kabels?
» Waarom je gaffa en geen duct tape gebruikt
» Lichtophanging: Wat heb je nodig en wanneer?
Rick is in 2007 als 17-jarige part-time copywriter bij Bax Music begonnen en is nu productontwikkelaar eigen merken. Zijn expertise ligt in de licht- en geluidssector, evenals DJ-gear en wat studio-apparatuur.
Nog geen reactie...