De zanger: het kwetsbaarste bandlid
Gepubliceerd op dinsdag 6 oktober 2020
Binnen een band heeft de zanger(es) de kwetsbaarste positie. Niet alleen omdat hij of zij de frontman of -vrouw is, maar ook doordat de stem een kwetsbaar instrument is, die geen volumeknop heeft die naar believen kan worden opgedraaid. Als band moet je daar rekening mee houden. Steun daarom je zanger en maak iedereen blij!
- Alles meegemaakt
- Blikvanger
- Artiest of muzikant
- Contact zoeken
- Monitoring
- Niet in paniek raken
- Wees een heer
- Zie ook
Alles meegemaakt
“Ik herinner me een optreden waarin ik iets helemaal verkeerd deed in een liedje. Meteen roept de toetsenist keihard ‘nee, nee, nee!’ naar me, ten overstaan van de rest van de band en het publiek. Wat voelde ik me toen klein en in de steek gelaten.” Esther Hart is een door de wol geverfde zangeres, met een uitgebreide cv. Ze begon in een schoolbandje, deed de zangopleiding aan het conservatorium, zong tien jaar in een professionele coverband, ging in 2003 voor Nederland naar het songfestival, is docent aan het conservatorium in Enschede, is zangcoach van onder andere Marco Borsato, Edwin Evers en Nielson en doet zelf nog steeds veel live- en studiowerk. “Ik heb een mooie combinatie van coachen en zelf optreden.” En ze is getrouwd met Aram Kersbergen, bassist van Ilse DeLange. “Als zangeres heb ik misschien wel zo’n beetje alles meegemaakt wat je in het vak kunt meemaken. Lege zalen, noem maar op. Dat incident met die toetsenist die me op het podium corrigeerde, is lang geleden, maar ik kan het me nog levendig voor de geest halen. Als zanger ben je de kwetsbaarste op het podium. Het is belangrijk dat een band daar rekening mee houdt.”
Blikvanger
Meerdere zaken maken een zanger kwetsbaar. “Dat begint al met het feit dat je vooraan staat op het podium en daarmee de blikvanger van de band bent. Alles wat je goed en fout doet, ziet of hoort het publiek. In het publiek hebben weinig mensen door dat een bassist een foutje maakt. Dat geldt niet voor de zanger. Daar komt bij dat de zanger de enige in de band is die teksten heeft en daarmee iets wil overdragen. Dat is een groot verschil met de instrumentalisten.” Dat het publiek een duidelijke mening heeft over de zanger, daar weet Esther alles van. “Tijdens een van mijn optredens zag ik duidelijk dat een paar mensen vooraan het steeds over me hadden. Ik werd er ongemakkelijk van. In de pauze ben ik op ze afgestapt en heb er wat van gezegd. Ze schrokken, maar het hielp wel.” Wat ook vaak van de zanger wordt verwacht, is dat hij of zij het publiek bedankt voor het applaus, een praatje tussendoor houdt en de nummers aankondigt. “Dat is nog niet zo gemakkelijk, maar ik heb het in de loop der jaren geleerd. Geef je zanger ruimte en tijd om dat te leren. En geef vanuit de band ook ideeën voor dit belangrijke onderdeel van een optreden. Creëer voor je zanger een veilige plek om zich te ontwikkelen tot een echte frontman of frontvrouw. De muzikanten om mij heen hebben dat ook gedaan en daar ben ik blij om. Zo kun je experimenteren en ontdekken wat wel en wat niet werkt.”
Artiest of muzikant
Uiteraard moet de goede samenwerking tussen band en zanger van beide kanten komen, dus ook van de zanger. “Wees als zanger niet alleen een artiest, maar vooral ook een muzikant”, adviseert Esther. “Hang dus niet de hooghartige artiest uit die vindt dat de muzikanten ten dienste staan van jou. En naar wie je zomaar van alles kunt roepen over hoe ze muziek moeten maken. Ik weet dat dit gebeurt en het is niet goed. Ik doe wel eens achtergrondzang en er zijn artiesten die niet eens achterom kijken om te zien wie voor hun muzikale ondersteuning zorgen.” Neem als zanger je medemuzikanten serieus en zorg ook dat je muzikale basiskennis hebt, aldus Esther. “Spreek hun taal, zodat je met de instrumentalisten kunt communiceren over de muziek. Je hoeft niet alle akkoorden precies te kennen, maar ken in ieder geval de terminologie die bij de vorm van een nummer hoort. Dat maakt je als zanger ook minder kwetsbaar.” Een belangrijk muzikaal gegeven voor zang is de toonsoort. “Voor een zanger is het belangrijk dat een liedje prettig in zijn of haar stembereik valt”, legt Esther uit. “Dat steekt zelfs op een halve toon, zodat je bijvoorbeeld net onder je stembreuk kunt blijven zingen. Natuurlijk moet je wel je grenzen opzoeken, dat maakt het interessant. Maar steeds de grens over gaan kan stemschade veroorzaken. Dat kan dus betekenen dat je een cover niet in zijn originele toonsoort speelt. Soms lastig voor de instrumentalisten, maar vaak kan het niet anders.” Voor de zanger betekent dit dat hij in staat moet zijn om zijn eigen toonsoort te bepalen. “Ken je eigen instrument, dat geldt ook voor zangers. Kun je het niet zelf, vraag dan bijvoorbeeld de toetsenist om dat samen te doen.”
Contact zoeken
Hoe kunnen muzikanten rekening houden met de kwetsbaarheid van de zanger? “Het begint ermee dat je daar als muzikant bewust van bent”, vindt Esther. “Dat je het niet gewoon en vanzelfsprekend vindt wat de zanger allemaal doet. Zoek op het podium contact met elkaar. Dat is leuk voor het publiek en het komt het gezamenlijk muziek maken ten goede. Kom los van je instrument en maak samen lol op het podium.” Esther laat op internet een foto zien van een optreden van Ilse DeLange, met Esther’s man Aram op bas. Het samen muziek maken spat er vanaf. Niet alleen om menselijke redenen is het goed om op het podium contact met elkaar te zoeken, ook om muzikale redenen. Vergissen is menselijk en dat geldt ook voor instrumentalisten en zangers. “Een zanger kan te vroeg of te laat inzetten. Of een refrein gaan zingen terwijl er eigenlijk een gitaarsolo had moeten komen. In dat geval: volg de zanger, dus gewoon meegaan. Probeer het zo samen op te lossen. Het publiek heeft het meestal niet eens door. Dat gebeurt wel als je elkaar probeert te corrigeren op het podium. Val elkaar niet af en wees solidair met elkaar. En als het met de eerste inzet al fout gaat? Excuseer je naar het publiek en begin gewoon opnieuw, Ilse DeLange doet dat ook. Dus ook op dat niveau gebeurt het.” Overigens kunnen muzikanten de zanger helpen door aanwijzingen te geven, de zogeheten cues. Een kort knikje, elkaar even aankijken of een beweging met je instrument kan voldoende zijn, bijvoorbeeld om aan te geven dat de solo ten einde loopt en de zanger het weer over kan nemen.
Monitoring
Goede monitoring is van wezenlijk belang voor iedere muzikant, zeker voor de zanger. “De zanger moet zichzelf goed kunnen horen om goed en zuiver te kunnen zingen. Tegenwoordig zing ik vrijwel altijd met in-ear monitoring. Het is van belang dat je daarop de juiste balans hebt tussen zang en de andere instrumenten. Het vergt tijd om dat te leren. Voor een zanger is het belangrijk de drums, bas en toetsen goed te horen. En natuurlijk zichzelf. Maar zet de zang niet te hard, anders durf je niet meer te zingen.” De balans wordt gemaakt tijdens de soundcheck. “Muzikanten komen nogal eens in de verleiding om tijdens het optreden harder te gaan spelen dan tijdens de soundcheck, vaak uit enthousiasme”, weet Esther. “Maar daar doe je de zanger geen plezier mee.” Een zanger kan variëren in volume, maar dat werkt anders dan met de volumeknop van een instrument of versterker. “Het volume van een zanger is duidelijk begrensd. Je kunt niet harder zingen dan je kan. Het zal vaak genoeg gebeuren dat een zanger de band vraagt om zachter te spelen, zeker in een oefenruimte. Denk dan niet: wat een zeurpiet. Een zanger die te hard zingt, krijgt stemschade en daar is niemand bij gebaat.” Over oefenen gesproken: “Je kunt een zanger niet vragen om vaak achter elkaar hetzelfde liedje te doen. Dat is voor een zanger niet te doen.”
Niet in paniek raken
‘Steun de zanger’ geldt niet alleen voor muzikanten, maar ook voor geluidsmensen. “Ik heb meerdere keren meegemaakt dat ik geen geluid had of dat het veel te hard was, omdat de geluidsman niet oplette. En als het dan niet lukt om dat snel duidelijk te maken, zit er niets anders op dan niet in paniek te raken.” Dat laatste moet je op het podium natuurlijk altijd zien te voorkomen. “Gaat er iets mis? Stoer blijven kijken of lach erbij. Dan kan het nooit helemaal misgaan”, aldus Esther. “Een mislukt einde kun je deels goed maken door luid ‘dankjewel’ te roepen in de microfoon. Als zangeres heb ik in al die jaren live natuurlijk best veel fouten en foutjes gemaakt. Maar doordat ik ben omgeven door professionele muzikanten, worden die foutjes vaak goed opgevangen en heeft bijna niemand het door.”
Wees een heer
Ben je een mannenband en heb je een zangeres? Gun haar dan privacy tijdens het omkleden en stuiter niet zomaar haar kleedkamer binnen. En maak al helemaal geen opmerkingen als je onverhoeds toch in die kleedkamer staat. Laat haar ook niet in haar eentje als laatste het pand verlaten, zeker niet in de duistere uurtjes.
Zie ook
» Microfoons en accessoires
» Zangboeken
» Vocal effects
» Speakers
» Zanger & repetitie – Hoe kom je boven het bandgeluid uit?
» Monitoring op het podium – Hoe en wanneer (niet)?
» Microfoon schoonmaken – Waarom en hoe
» Live-geluidstechnicus en band – Do’s en don’ts voor goede samenwerking
» Hoe zorg je goed voor je stem?
» Auditie-tips voor zangers – Voorbereiding is alles!
» Zingen met emotie: hoe doe je dat?
» Tekstbeleving: onmisbaar voor een overtuigende zang-performance
» Zang-effecten – Probeer eens galm, compressie en meer!
» Zoek je oerkreet (en houd je stem heel)
» Songteksten uit je hoofd leren – Zo onthoud je liedjes
Nog geen reactie...