Heb je als vocalist wel eens de spanning gevoeld tussen zingen vanuit perfecte techniek en zingen vanuit je beleving en gevoel, met het risico op een uitglijder? Gastblogger en gospelzangeres Heleen Spreeuwers neemt je mee in dit duivelse dilemma. Ze vertelt hoe prestatiedruk en perfectionisme tijdens het zingen je plezier in muziek maken kunnen bederven en hoe je de moed vindt om als zanger je eigen verhaal te vertellen.

Perfect zingen of juist doorleefd? Een duivels dilemma

YEBBA

Heb je wel eens de live-opname gehoord van My Mind van Yebba? Ik denk dat ik deze track minstens 25 keer heb opgezocht op YouTube. De eerste keer dat ik hem hoorde had ik kippenvel over m’n hele lijf. Yebba haalt in dit lied met heel haar wezen uit naar de man die haar verliet voor een ander. De woede en wanhoop klinken door in elke doorleefde noot. Meer mensen bleken kippenvel te krijgen, want het nummer werd inmiddels meer dan 20 miljoen keer bekeken en na dit optreden kreeg ze een plekje bij Ed Sheerans label Gingerbread Man.

Niet per se perfect

Ik durf wel te zeggen dat de zangers en zangeressen die de meeste indruk maken, recht in het hart raken en tranen in de ogen bezorgen, niet per se perfect zingen. De vocalisten die mensen laten meevoelen in hun wanhoop, hun verliefdheid, hun woede of hun passie hebben regelmatig kleine uitschieters, rauwe randjes en rafelige eindjes. En ook in het geval van Yebba kwam ik – hoe onbegrijpelijk ook – op YouTube uitgebreide commentaren tegen van zangdocenten die het hele nummer seconde voor seconde doornamen en aanwezen waar Yebba ‘technisch gezien’ steken zou laten vallen. Hier gebruikte ze haar stem verkeerd. Hier had ze een te abrupte overgang van borst- naar kopstem, bla bla bla.

Rauwe randjes

Hoe komt het dan toch dat we dat ongepolijste zo waarderen? Ik denk dat dat komt doordat we muziek willen VOELEN. Omdat het verhalen vertelt. Over het leven. En het leven is niet perfect en gepolijst. Het is rauw. En als je een zangeres met een rauwe stem hoort uithalen over haar scheiding, of de dood van haar kind, of het herstellen van een depressie, en je hebt zelf zoiets meegemaakt, dan biedt het troost. Je voelt je minder alleen. Iemand geeft niet alleen taal aan je gevoel, door de tekst, maar ook beleving aan je gevoel – door HOE het wordt gezongen. Rauwe randjes doen recht aan de rauwe randjes van het leven.

Risico nemen

Als zangeres (en perfectionist) vind ik dit nog steeds een van de moeilijkste dilemma’s als ik optreed of nieuwe muziek opneem – en eerlijk: het is een work in progress. Telkens weer rijst de vraag: ga ik voor perfectie, gepolijste muziek, gemakkelijk in het gehoor? Of ga ik voor beleving, zingen met gevoel en vertel ik mijn verhaal, met het risico dat ik ‘fouten’ maak? Dat laatste is een stuk kwetsbaarder, om twee redenen. De eerste reden is natuurlijk het risico op fouten maken. Wie maakt nou graag fouten? Maar de tweede reden gaat wat dieper, namelijk dat het van mij als zangeres en songwriter vraagt om de rauwe randjes van mijn eigen verhaal te ownen én te delen met m’n toehoorder. En voor beide is moed voor nodig.

Perfect zingen of juist doorleefd? Een duivels dilemma

Laat perfectie los

Je zou misschien denken: ga voor zowel perfect als beleving, wat doe je moeilijk. Maar mijn ervaring is: zeker als je neigt naar perfectionisme en ‘in je hoofd zitten’ tijdens het zingen, dan gaan beide niet goed samen. Het streven naar perfecte technische beheersing van een lied staat dan echt de beleving ervan in de weg. Je zal één van beide moeten loslaten, afhankelijk van wat je wil.

Techniek is altijd een middel, nooit het doel

Oké, even een sidenote voor wie nu denkt: dus techniek maakt niet uit? Tuurlijk wel. Stembeheersing en techniek zijn essentieel om toon te kunnen houden, om je adem te controleren. Gebruikmaken van je middenrif, een open keel, ontspannen schouders en een stevige ‘core’, het hele rijtje. Techniek heb je nodig óm muzikaal te kunnen zeggen wat je wil zeggen. Maar… het is altijd een middel, nooit een doel. En na meer dan acht jaar zanglessen realiseerde ik me dat de focus op ‘op de goede manier zingen’ me vaker beperkte dan hielp tijdens het zingen. Er is dus een moment waarop de technische kant zich tegen je kan keren.

Hoe zit dat bij jou?

Als je een hyperfocus hebt op technische perfectie merk je (of ik tenminste) dat aan de volgende dingen:

  1. Je gedachten gaan tijdens het zingen vaak naar alle ‘regels’ die je hebt geleerd. Bij moeilijke stukjes in een liedje maken je hersens overuren om dat éne trucje in te zetten om de noot er zo zuiver mogelijk uit te persen. (Weg gevoel. Weg beleving.)
  2. Onbewust ligt er daardoor veel prestatiedruk op het zingen, wat stress veroorzaakt, wat een minder mooi resultaat geeft, wat vervolgens weer stress veroorzaakt. Een vicieuze cirkel…
  3. En last but not least: je merkt dat je steeds minder kunt genieten van zingen, omdat het niet goed lukt je te ontspannen.

Geen quick fix, wel tips

Ik zou willen dat ik een magische formule had om je uit die vicieuze cirkel te trekken. Helaas, die heb ik niet. Maar ik heb wel een paar tips die in elk geval bij mij heel goed helpen.

  • Laat je inspireren door zangers en zangeressen die de moed hebben om de rauwe randjes van hun leven te delen in hun muziek en met hun stem. Wees kritisch op wie jouw voorbeeld mag zijn.
  • Zing/schrijf liedjes die matchen met wie jij bent en waar je voor staat. Durf je verhaal te delen. Zo wordt het gemakkelijk om te zingen vanuit dat verhaal, in plaats vanuit de performance die je wil neerzetten.
  • Als je zingt, probeer je dan minder te focussen op dat jíj iets goed moet doen, maar probeer je in te leven in de luisteraar die zich kan herkennen in jouw verhaal. Of dat nou een live publiek is of iemand op Spotify. Voor wie doe je het? Dat helpt jezelf onderdeel van een groter geheel te voelen.

Wees niet bang voor fouten, maar wel voor een gemiste kans een ander te raken met je verhaal.

Zie ook

» Microfoons en accessoires
» Zangboeken
» Vocal effects
» Speakers

» Zangtechniek – Leer alles over zingen
» 5 simpele manieren om je zangstem gezond te houden
» Microfoons: afstand, bereik en het proximity-effect – Zo zit dat
» Loop stations – Wat zijn dat? En wat kun je er (niet) mee?
» Zingen met emotie: hoe doe je dat?
» Zanger & repetitie – Hoe kom je boven het bandgeluid uit?
» Fluitregister, boventoonzang en diplofonie – Kun je dat leren?
» Tekstbeleving: onmisbaar voor een overtuigende zang-performance
» Jazz zingen: timing, frasering en improvisatie
» Stemproblemen bij zangers – Hoe deze ontstaan
» Zang-opnames mixen in 5 stappen

Gastblogger Heleen Spreeuwers (Helena Maria)
Heleen Spreeuwers – singer/songwriter Helena Maria – is als gospelzangeres steeds bezig haar éigen geluid te vinden, haar hart te volgen, in plaats van steeds bezig te zijn met wat ‘zou moeten’ of hoe anderen klinken. Ze is opgeleid als sociaal werker en gebruikt haar ervaring in muziek om als prestatiedrukcoach anderen hierin ook te coachen en te dealen met prestatiedruk. Want als je jezelf durft te zijn in de kunst die je maakt, geef je anderen de vrijheid hetzelfde te doen.

Zingen met emotie: hoe doe je dat?Zingen met emotie: hoe doe je dat? Tekstbeleving: onmisbaar voor een overtuigende zang-performanceTekstbeleving: onmisbaar voor een overtuigende zang-performance Zingen met en zonder compressieZingen met en zonder compressie Muziek instuderen - De kracht en het gevaar van herhalingMuziek instuderen – De kracht en het gevaar van herhaling Zingen met effecten: growlen, grunten, distortion, krijsen, kraken, ruisen...Zingen met effecten: growlen, grunten, distortion, krijsen, kraken, ruisen… Zangtechniek - Leer alles over zingenZangtechniek – Leer alles over zingen
1 reactie
  1. roumaissa schreef:
    26 november 2023 om 18:39

    ik vind zingen heel leuk dus wil ook zingen voor mensen

    Beantwoorden
Laat een reactie achter