Zingen is de kwetsbaarste manier van muziek maken. Daar zijn de meesten het wel over eens. Die kwetsbaarheid maakt de zangstem het instrument bij uitstek om emotie over te brengen. Maar wat is emotie bij zingen precies? En hoe breng je die over? Het sleutelwoord is verbinding.

Zingen met emotie: hoe doe je dat?

Veiligheid

“Als je het over zingen en emotie hebt, dan is veiligheid een eerste voorwaarde“, zegt zangeres en zangdocent Sabine Brachthäuser. “Sterker nog, je veilig voelen is altijd een voorwaarde om je stem goed te laten functioneren. Om meerdere redenen. Als we bang zijn, krijgen we een hoge ademhaling en ontstaat er een behoefte om te slikken. De keel gaat als het ware dicht zitten en het strottenhoofd gaat omhoog. Dit alles maakt zingen heel lastig.” Naast dit lichamelijke aspect is er ook nog een psychische kant: “Om lekker te kunnen zingen, is het nodig dat je er lol in hebt. Dat lukt natuurlijk alleen als je je veilig voelt.” Zelfs aan dat laatste zit nog weer een technische kant. Als je lol hebt, ontspant je lichaam zich en gaat je keel open, wat het zingen ten goede komt. “Vanuit dit gegeven is er ook een oefening ontwikkeld. Die gaat als volgt. Eerst lach je heel hard. Dan stop je daarmee, maar je lacht als het ware in stilte verder. Je voelt dan dat je je zogeheten valse stembanden openzet.”

Juiste mindset

Kortom, om goed te kunnen zingen, heb je de juiste mindset nodig: je veilig voelen. “Als je in je eentje zingt, lukt dat vaak nog wel”, zegt Sabine. “Maar als je zangdocent erbij is, wordt het al anders. Daar ligt ook een taak van de zangdocent: die moet die veiligheid creëren. Een volgende stap is thuis zingen voor je familie. En als ultieme uitdaging: zingen op het podium voor publiek.” Bij dat laatste kan het gevreesde fenomeen podiumvrees om de hoek komen kijken. Maar daar is iets aan te doen, aldus Sabine. “Daar zijn technische handvatten voor. Op dat vlak vind ik dat mindfulness veel te bieden heeft. Met mindfulness kun je jezelf trainen om ‘in het hier en nu’ te zijn en een situatie te accepteren zoals hij is. Mindfulness is niet zweverig. Het is een wetenschappelijk onderbouwde methode voor stressreductie. Je kunt er overal in het land cursussen in volgen. De moeite waard als je als zanger of muzikant last hebt van podiumvrees. Ik werk er veel mee, als zangeres én als zangdocent.” Je ademhaling is je thuisbasis, stelt Sabine. “En dat geldt in de zang absoluut. Een goed gereguleerde ademhaling is de basis van een goede stemproductie. Hier ligt weer een link met mindfulness, waarbij ook de focus op ademhaling ligt. Als mijn leerlingen – jong of oud – opgefokt binnenkomen, doe ik eerst een mindfulness-oefening. Het werkt altijd, je ziet de aandacht naar binnen gaan. Mindfulness brengt je naar het hier en nu. En zingen is niets anders dan dat.”

Puur

“Zingen gaat het lekkerst als je heel dicht bij jezelf kunt blijven. Lukt dat niet, dan ben je aan het ‘coveren’. En wordt het moeilijker om met zingen emotie over te brengen”, aldus Sabine. Hoe breng je als zanger emotie over? Volgens Sabine is het goed om eerst de rollen om te draaien: door vanuit jezelf als toehoorder te denken. “Wanneer vind jij een zanger goed? Als je door die zanger geraakt wordt. Weet je nog wanneer jij zelf door een zanger werd geraakt en waardoor dat kwam? Vrijwel altijd is dat het geval als de zanger de emotie zelf ook ervaart. En dit puur en authentiek overbrengt op het publiek.” Je kunt een zanger ook goed vinden omdat hij of zij gewoon goed zingt, technisch gezien. Maar het overbrengen van emotie is een ander verhaal.

Aan de slag

Je bent zo ver als zanger dat je je voldoende veilig voelt om vrijuit voor publiek te zingen. Kortom, aan die eerste voorwaarde kun je voldoen. Dan komt stap twee: emotie overbrengen met je zang. Hoe ga je te werk? Sabine legt uit: “Stel, je wilt aan de slag met een nieuwe song. Als zanger wil je geraakt worden door het verhaal, dus door de tekst. Ga daarom niet meteen zingen, maar lees eerst de tekst en verdiep je in die tekst. Dat is niet altijd even boeiend, maar wel noodzakelijk. Als ik dat zelf doe, komen er altijd beelden bij die tekst naar boven. Als een soort film. Dat is mijn manier om verbinding te maken met de tekst. Misschien dat het voor jou ook zo werkt of op een andere manier. Hoe dan ook, zorg ervoor dat je je goed verbindt met wat je zingt.” Maar stel dat die tekst ver van je af staat? Dat hij over dingen gaat die geen betrekking hebben op jouw eigen leven? “Er zijn altijd wel aanknopingspunten te vinden”, stelt Sabine. “Of misschien zit die verbinding wel in iets wat heel erg tegengesteld is aan jouw eigen leven. Ook dat is een aanknopingspunt. Ga ernaar op zoek, dat is de uitdaging. Heb je de verbinding gemaakt, dan ben je klaar voor de volgende stap.”

De melodie

Die volgende stap is je verdiepen in de melodie. “Doe dat zonder de tekst erbij te halen”, adviseert Sabine. “Heb je de melodie op bladmuziek en kun je die goed lezen, begin dan daarmee. Of speel de melodie op een instrument. Lukt dat niet, zoek dan een instrumentale versie van het nummer. Die zijn vaak wel te vinden, bijvoorbeeld op YouTube. Maak je eerst de melodie eigen, zonder de tekst. Zing maar dada, didi of wat je wilt.” Je bent hiermee nog in een analytische fase, we hebben het nog niet over emotie. “Naast het leren van de melodie zonder tekst, is het zinvol om je muzikaal in de song te verdiepen. Word je op bepaalde plekken geraakt door de muziek? Wat gebeurt er op dat moment in de begeleiding? Worden er bijzondere akkoorden gespeeld? Maakt de melodie ergens een spannende sprong?”

Verbinding

Kortom, als je goed aan de slag wil met een nummer, komt het op geduld en zelfbeheersing aan. Eerst alleen de tekst, dan alleen de melodie en de harmonieën. “Sla je dat allemaal over, dan mis je een heel stuk”, vindt Sabine. “Besef dat er ook over de tekst is nagedacht. Waardeer het werk van de componist en de tekstdichter. Iemand heeft de moeite genomen om een tekst te schrijven waarmee hij of zij iets wil overbrengen. En ook nog eens tekst die zo goed mogelijk op de melodie valt. Of andersom: iemand heeft muziek bedacht voor een bestaand gedicht. Vaak gaat het bedenken van muziek en tekst ook tegelijkertijd. Het één heeft het ander nodig. Realiseer je je dit, dan ben je goed op weg om straks met gevoel en inleving te zingen. Maak verbinding tussen jou en het nummer, maar ook tussen tekst en muziek. Dan ontstaat als het ware een symbiose die je helpt bij het overbrengen van emotie.” Hiermee verlaat je de analytische fase en breng je alles bij elkaar. “Alles draait om verbinding”, benadrukt Sabine. “Daarom heb ik ook dit op mijn website gezet: ‘Mijn publiek raken met een muzikaal verhaal, dit is mijn passie als zangeres. Me verbinden met een song en mijn beleving delen met het publiek.’” “Met zingen een emotie overbrengen, is dus niet puur een emotionele aangelegenheid”, zegt Sabine samenvattend. “Er zit ook een technische kant aan, die aan te leren is. Dat begint met leren je veilig te voelen als je zingt. Ga je aan de slag met een nieuw nummer, doe dat dan eerst op het analytische vlak. Maak dan verbinding met het lied, breng alles bij elkaar en geniet!”

https://youtu.be/oXe57uRRlPk?t=186

Goed om te weten

Weg met dat papiertje

Zingen met een blad of een iPad voor je neus is uit den boze, meent Sabine. “Als je de tekst niet uit je hoofd zingt, wordt het lastig om emotie over te brengen. Op het moment dat je leest, is vooral je analytische hersenhelft actief. Dat gaat ten koste van de andere hersenhelft, die zich met creatie en gevoel bezighoudt. Zing je uit je hoofd, dan zit je vooral in die laatste hersenhelft. Je kunt dan gevoel in je zang leggen en je ervaart meer plezier.” Sabine ziet dit ook in de praktijk. “Als een leerling zingt vanaf een tekst, is dat al gauw wat saai. Zodra het papier weggaat, gaat er een wereld van geloofwaardigheid en gevoelens open. Zonder tekst zingen is gewoon een kwestie van durven. En stampen om die tekst erin te krijgen. Die inspanning moet je er voor over hebben. Met de tekst voor je neus ben je vooral aan het reproduceren.”

Lachen en wenen helpen

Stel, je bent zenuwachtig voor een optreden en je vreest dat je keel dicht glipt tijdens het zingen. Zijn er dan hulpmiddelen om de situatie te redden? Die zijn er wel. Probeer eens een poos ‘van binnen’ te lachen, met een soort van binnenpretje. Je keel wordt weer wijder en je krijgt bovendien als vanzelf een blijer gevoel. Een manier om emotie in je zang te brengen, is ‘zingen met een cry’. Oftewel ‘wenend zingen’. Dat is aan te leren. Je voegt ermee een lepeltje jus toe aan je spreekstem, waardoor je sound wat ronder en zoeter wordt. Er zijn best veel zangers en zangeressen die dat doen. Het is geen echte emotie, maar het kan een middel zijn om ‘erin te komen’.

Je eigen emoties de baas

Het kan gebeuren dat je je zo verbonden voelt met een lied en de emoties die daarbij horen, dat die emotie jou zelf grijpt tijdens het zingen. Dat is nog helemaal niet zo uitzonderlijk. Bovendien, verreweg de meeste liedjes gaan over liefde en verdriet, dus zo gek is dat niet. Of het komt door de omstandigheden, bijvoorbeeld als je zingt op een begrafenis of voor mensen met wie je een speciale band hebt. Als je dat thuis in je eentje overkomt, is het nog tot daar aan toe. Maar in het openbaar, en zeker op het podium, wil je dat graag voorkomen. Het is nog een hele kunst om emotie over te brengen en tegelijk je eigen emoties te beheersen. Ook voor deze situaties vindt Sabine mindfulness een uitstekend instrument. “Je leert daarmee emoties te accepteren zoals ze er op dat moment zijn. Dan worden ze vanzelf minder bepalend.” Als zanger kun je ook geëmotioneerd raken als ineens iets lukt waarvan je altijd gedacht had dat je het niet kon of waar je al heel lang hard aan werkt. “Ik maak het tijdens de lessen wel eens mee”, zegt Sabine. “Zingen is nu eenmaal confronterend. Wat doe je op zo’n moment als zanger? Laat het je overkomen, zing er doorheen en als het lukt, breng het in je sound.”

De kwetsbaarste muzikant

Het is goed om te beseffen dat de zanger de kwetsbaarste muzikant van de band is. “Zingen is nu eenmaal een kwetsbare aangelegenheid”, weet Sabine. “Zingen doe je met je hele lichaam en ook alleen maar met je lichaam. Als je een slechte dag hebt of je hebt last van de omstandigheden, uit zich dat altijd. Een instrumentalist kan ook een slechte dag hebben, maar zijn instrument heeft dat nooit. Als je een pianotoets aanslaat, heb je altijd een toon. Maar zo werkt dat bij de stem niet.”

Zie ook

» Perfect zingen of juist doorleefd? Een duivels dilemma
» Zoek je oerkreet (en houd je stem heel)
» De juiste houding bij het zingen
» Jazz zingen: timing, frasering en improvisatie
» Stemproblemen bij zangers – Hoe deze ontstaan
» Stembreuk: wel of geen probleem?
» Zangtechniek – Leer alles over zingen
» Zingen met effecten: growlen, grunten, distortion, krijsen, kraken, ruisen…

» Microfoons en accessoires
» Zangboeken
» Vocal effects
» Speakers

De juiste houding bij het zingenDe juiste houding bij het zingen Dictie, uitspraak en articulatie - Zangers kunnen niet zonder!Dictie, uitspraak en articulatie – Zangers kunnen niet zonder! Tekstbeleving: onmisbaar voor een overtuigende zang-performanceTekstbeleving: onmisbaar voor een overtuigende zang-performance Vloeiend zingen door dynamische ademsteun en blendingVloeiend zingen door dynamische ademsteun en blending Fluitregister, boventoonzang en diplofonie – Kun je dat leren? Top 5 des conseils pour prendre soin de sa voix chantée5 simpele manieren om je zangstem gezond te houden
Reactie plaatsen is hier niet mogelijk...