Drumvellen: hoe creëer ik mijn ideale drumgeluid?

Heb je onze Keuzehulp Drumvellen gelezen, maar wil je meer weten? Dan is het blog van deze week de perfecte volgende stap. Ik ga je alles vertellen over de invloed die drumvellen hebben op de klank van je drumstel. Dit is belangrijke informatie wanneer je toe bent aan het creëren van je eigen, ideale drumgeluid. Natuurlijk komt het neer op veel uitproberen, maar met de kennis in dit blog zoek je alvast in de juiste richting!

Ontwikkeling van het drumvel

Runderen, geiten en zelfs hagedissen – ze moesten het vroeger allemaal ontgelden. Het grote nadeel van dierenhuiden is de gevoeligheid voor vocht en temperatuur. Spelen in een warme, vochtige ruimte of een optreden in de buitenlucht: het kon funest zijn voor de klank. Daarom was de drumwereld enorm blij toen er in de jaren 50 van de vorige eeuw een alternatief kwam. Mylar, een soort polyester, bleek zeer geschikt te zijn voor het maken van drumvellen en bovendien ongevoelig voor weersomstandigheden (vandaar de naam Weather King!). Later kwam er nog een andere soort bij: kevlar. Beide materialen werden ontwikkeld door DuPont, een Amerikaans bedrijf dat onder andere verantwoordelijk is voor de komst van nylon, teflon en neopreen. Mylar en kevlar vellen kunnen prima gecombineerd worden binnen een set en zelfs op 1 trommel. Bijvoorbeeld een mylar resonantievel met een kevlar slagvel. De meeste drumvellen van een drumstel zijn overigens gemaakt van mylar.

Verschillende soorten drumvellen

In dit blog wil ik focussen op drumvellen voor akoestische drumstellen. (Gaasvellen voor elektronische drums en percussie-vellen voor bijvoorbeeld djembe’s, conga’s en bongo’s komen wellicht in een volgend blog aan bod.) Trommels van een akoestisch drumstel hebben over het algemeen twee vellen: een slagvel en een resonantievel. Beide soorten hebben een andere functie, waarover later meer. Er zijn enkellaags en dubbellaags vellen. Deze kunnen zowel clear (transparant) of coated zijn. Dat zijn dus al zes afwegingen die je moet maken, en dan heb je ook nog rekening te houden met de dikte van de vellen. De dikte van drumvellen wordt aangegeven in ‘mil’ – een mil is één duizendste inch. Er zijn vellen die specifiek voor snaredrum of toms gemaakt zijn, maar tenzij specifiek anders vermeld staat, zijn ze over het algemeen prima uitwisselbaar.

Mylar en Kevlar

Mylar is een zeer stevig materiaal dat gebruikt wordt voor bijvoorbeeld isolatie, verpakkingen en zelfs in de ruimtevaart! Mylar-drumvellen kunnen enkellaags of dubbellaags zijn en hebben in de basis een ongekleurde klank. Daarmee wil ik zeggen dat mylar vellen ‘eerlijk’ klinken – ze werken samen met het hout van de ketel om een natuurlijke klank te krijgen die het best bij de trommel past. Kevlar wordt toegepast in bijvoorbeeld kogelvrije vesten en is wat stugger dan mylar. Omdat een kevlar vel minder resoneert, blijft de stemming stabieler. Met deze vellen hoor je vooral het vel en in mindere mate het hout van de ketel. Een bekende toepassing van kevlar drumvellen is bij marching drums. Hier is het de populairste keuze omdat het, net als de speciale marching snaredrums zelf, zeer hoge spanningen kan weerstaan.

Slagvel en resonantievel

Het bovenste vel van de trommel heet het slagvel. Slagvellen kunnen clear, coated, enkellaags of dubbellaags zijn. Het slagvel is verantwoordelijk voor de attack en de tone. Als je op het slagvel slaat, gaat het vel resoneren waardoor de lucht binnenin de ketel in beweging komt. Afhankelijk van hoe intensief je de vellen gebruikt, is het verstandig ze met enige regelmaat te vervangen. Het onderste vel is het resonantievel (‘reso-vel’). Het resonantievel zorgt ervoor dat de lucht in de ketel terug richting het slagvel gaat waardoor de ketel beter resoneert. Met name op toms en floortoms is de invloed van het resonantievel duidelijk te horen. Probeer je toms maar eens een andere klank te geven door alleen het onderste vel te stemmen – je zult zien dat dit vaak meer effect heeft dan je denkt. Resonantievellen slijten minder dan slagvellen, maar vergeet ze niet af en toe te vervangen. In het volgende filmpje kun je de relatie tussen slag- en reso-vel duidelijk in slow motion zien.

Enkellaags drumvellen

De meest gebruikte drumvellen zijn enkellaags vellen. Vaak denk je dan aan transparante vellen, maar enkellaags vellen kunnen ook een coating hebben. De bekendste enkellaags vellen zijn waarschijnlijk de Remo Ambassador drumvellen. Deze drumvellen zijn muzikaal zeer breed inzetbaar en een feest om mee te werken voor iedere geluidsman. Enkellaags vellen hebben vaak een dikte tussen de 5 en 10 mil, al zijn er een aantal uitzonderingen. Hoe dunner het vel, hoe helderder de klank. Een dun vel heeft daarbij minder sustain, maar wel meer zingende boventonen dan een dik vel. Enkellaags vellen kunnen daardoor wat lastiger te stemmen zijn als je weinig ervaring hebt.

Dubbellaags drumvellen

Dubbellaags vellen bestaan, zoals je kunt raden, uit twee laagjes. Uitzonderingen daargelaten, hebben beide laagjes dezelfde dikte – meestal zo’n 7 mil. De totale dikte van een dubbellaags vel is dus gemiddeld zo’n 14 mil. Vaak zit er tussen de beide laagjes een heel klein laagje olie – en daar komt de door drummers veelgebruikte term ‘olievellen’ dan ook vandaan. Dubbellaags vellen hebben meer attack en een warmere, diepere klank met minder sustain dan enkellaags vellen. Ze zijn bovendien wat duurzamer waardoor ze voor de hardere stijlen ideaal zijn. Belangrijk om te weten bij het installeren van dit soort vellen, is dat veel dubbellaags vellen van Remo een lijmlaagje hebben dat ‘gekraakt’ moet worden. Dit doet je door het vel op de ketel te zetten en de spanschroeven vingervast aan te draaien. Vervolgens geef je het vel een soort hartmassage. Hierbij hoor je veel gekraak – zeker de eerste keer is dit een beetje eng omdat je denkt dat het vel kapot gaat. Dit is echter nodig om de lijm te breken, zodat het vel zich goed naar de ketel kan zetten. Je kunt dit eventueel ook met een föhn doen, maar wees daar wel voorzichtig mee.

Clear en coated drumvellen

De afwerking van een drumvel is van grote invloed op de klank die het zal gaan geven. Een clear drumvel geeft een heldere klank en in vergelijking met een coated vel zal een clear drumvel meer resoneren en een betere attack hebben. Coated vellen hebben vanwege de coating meer massa en dat betekent dat ze minder vrij kunnen bewegen. De coating fungeert als een soort demping. Daardoor hebben coated vellen vaak een wat meer gefocuste klank met minder boventonen. Er zijn verschillende soorten coatings, waaronder gladde en ruwe coatings, maar ook coatings die in het vel zelf verwerkt zitten. Een bekend voorbeeld hiervan zijn de Smooth White drumvellen. Hoe ruwer de coating, hoe meer demping en hoe warmer de klank wordt.

Demping

Sommige vellen hebben een intern dempingssysteem dat de sterkste boventonen al wegneemt. Deze vellen zijn vaak wat makkelijker te stemmen dan vellen die helemaal geen enkele vorm van demping bevatten. Sommige tom- en snaredrumvellen hebben aan de binnenkant een smalle, transparante tweede ring lopen. Dit zie je ook vaak bij bassdrumvellen. Bekend zijn ook de vellen met een ‘dot’. Deze zit in het midden van het vel en kan aan de onderkant van het vel zitten of aan de bovenkant. Naast dat het de boventonen wegneemt en de tone wat meer gefocust laat klinken zorgt een dot ook voor extra stevigheid van het vel. Vanwege de extra massa resoneert het vel minder sterk. Ook zijn er vellen die langs de rand heel kleine gaatjes hebben. Ook dit vermindert de boventonen aanzienlijk. Naast deze interne manieren van een vel dempen, kun je ook gebruik maken van dempringen, demperpads of in het geval van je bassdrum ook stickers. Gebruik liever geen duct tape of andere huis-tuin-en-keuken-oplossingen.

Spelen met brushes

Als je gaat spelen met brushes, is het belangrijk dat je coated vellen gebruikt. Om een mooi geluid te krijgen hebben de brushes, als je ze over het vel veegt, namelijk weerstand nodig – en een glad, clear vel geeft bijzonder weinig weerstand. Een ruw coated vel is het meest geschikt, maar een helemaal nieuw en ongebruikt vel is een ramp als je er een rustige ballad op wilt spelen. Je hebt dan weinig controle over volume en je kunt niet subtiel spelen. Een goed ingespeeld vel waarbij de coating enigszins versleten is, is voor brushes ideaal, zowel op snaredrum als op toms. Let op dat externe dempringen niet prettig zijn als je met brushes speelt. Als je een vel met dot wilt gebruiken, kies dan voor een dot aan de onderkant van het vel. Een dot aan de bovenkant van het vel zal je brushes beschadigen en het bijzonder lastig maken om dynamisch te kunnen spelen.

Remo vs. Evans

Een belangrijk verschil tussen beide marktleiders is de coating. Over het algemeen genomen zou je kunnen zeggen dat Remo een wat traditionelere filosofie heeft en Evans wat meer inzet op moderne technieken. Vellen van Remo slijten misschien iets sneller, maar ze hebben wel meer klank en ze ‘kleuren’ het natuurlijke geluid van de ketel minder sterk als Evans vellen. De vellen van Evans zijn over het algemeen wat makkelijker te stemmen, maar ze hebben een minder uitgesproken, unieke klank. De coating van Evans vellen slijt bijna niet en dat kan fijn zijn – tenzij je met brushes speelt (zie de alinea hierboven).

Tot slot

Het is aan te raden om een aantal verschillende soorten vellen uit te proberen en vooral ook veel te experimenteren met verschillende stemmingen. De combinatie van het juiste drumvel met de juiste stemming is namelijk de sleutel tot het vinden van jouw ideale drumgeluid! Meer informatie over het stemmen van je drumstel en hoe dat precies werkt kun je vinden in het blog ‘Hoe stem ik mijn drumstel’.

Zie ook

> Drumvellen
> Dempingsmateriaal
> Materiaal voor stil drummen
> Drumgereedschap
> Wat is het beste drumvel voor mij?
> Hoe stem ik mijn drumstel?
> 5 tips voor drummen zonder geluidsoverlast
» Drumpartijen bedenken: hoe kun je dat zelf doen?