Twee gitaristen in een band – Wie doet wat?

Twee gitaristen in één band: soms bij toeval zo ontstaan, soms een bewuste keuze. Hoe het ook is gekomen, in hun samenspel zullen de beide gitaristen altijd bewuste keuzes moeten maken. Er zijn verschillende manieren waarop twee gitaristen kunnen samenspelen. Mogelijkheden genoeg!

Wishbone Ash (2015)

• Rolverdeling
• Transparantie
• Dubbelen
• Tegenmelodie
• Riffs
• Improviseren
• Goed om te weten
•     Studio, live en de tributeband
•     Tweestemmig in je eentje
•     Dual leads door de jaren heen
• Zie ook

Rolverdeling

Een muur van geluid neerzetten is misschien wel de meest voor de hand liggende optie als je twee gitaristen in je band hebt. Maar dat leent zich niet voor alle muziekstijlen. Als je een transparante sound wilt maken met je band, moet je het anders aanpakken. Er zijn behoorlijk wat bands met twee gitaristen. “Soms is dat een bewuste keuze geweest, maar vaak ook niet”, zegt Joop Wallerbosch, gitarist en gitaardocent. “Veel bands zijn gaandeweg ontstaan en op een zeker moment kan er een tweede gitarist bij zijn gekomen, omdat die weer één van de bandleden kent of anderszins. Of je hebt naast de gitarist een zanger die ook gitaar speelt. Wat je ook wel ziet, is dat één gitarist slag speelt en de andere gitarist de versieringen daaromheen en de intro’s en solo’s voor zijn rekening neemt. Dan heb je dus een duidelijke rolverdeling.” Onderschat trouwens het slaggitaar spelen niet, merkt Joop op. “Goed en strak slaggitaar spelen is moeilijk. En het is de basis van een nummer. Eigenlijk zou je dat door de betere gitarist moeten laten doen.”

Transparantie

“Ik houd zelf van transparantie in de muziek”, zegt Joop. “Het risico met twee gitaren is dat dit ten koste gaat van de transparantie. Maar als je het goed aanpakt, kan je muziek transparant blijven en voegt de tweede gitaar echt iets toe.” Dat laatste is volgens Joop wel een voorwaarde om met twee gitaristen te spelen. “Alles wat je doet, moet er toe doen. De tweede gitaar moet iets toevoegen. En je moet het technisch en ritmisch goed uitvoeren, anders wordt het rommelig en ondoorzichtig.” Er zijn verschillende manieren waarop twee gitaren in een band kunnen samenspelen. “Bijvoorbeeld de tweestemmige gitaarsolo, de zogeheten dual-lead. Beide gitaren spelen dan ritmisch dezelfde partij, maar ieder een eigen toon, passend in de harmonie. Sommige ‘klassieke’ popbands hebben daar hun handelsmerk van gemaakt, zoals The Allman Brothers, Wishbone Ash en Thin Lizzy.” Mooie voorbeeld is Jessica van The Allman Brothers, dat helemaal tweestemmig wordt gespeeld. Overigens ook bekend als de begintune van tv-programma Top Gear. Een ander duidelijk voorbeeld is het intro van Throw Down The Sword van Wishbone Ash. “Je kunt tweestemmig gitaar spelen vergelijken met tweestemmig zingen”, legt Joop uit. “Dus bijvoorbeeld in tertsen of sexten. Je kunt dit niet improviserend doen, de beide partijen moeten helemaal zijn uitgedacht. Het is dus tot in detail gecomponeerde muziek. En het vergt een strakke timing tussen beide gitaristen om het goed te laten klinken. Veel oefenen dus.”

Dubbelen

Een andere methode is het zogeheten dubbelen. “De tweede gitarist speelt dan exact of deels hetzelfde als de eerste gitarist. In de stereomix kun je de ene gitarist op het linker kanaal zetten en de andere gitarist op het rechter kanaal. Dat geeft een breed, ruimtelijk effect en wordt in de hardrock/metal nog wel eens gedaan, bijvoorbeeld door Metallica. Het moet natuurlijk strak worden gespeeld. Maar doordat het nooit helemaal exact gelijk is, klinkt het breder. Beide gitaristen moeten van goede huize komen, wil je dit goed laten klinken.” In het dubbelen zijn meerdere varianten denkbaar. “Bijvoorbeeld: de eerste gitarist speelt de akkoorden als powerchords (alleen grondtoon en kwint), de tweede gitarist speelt ze als drieklanken. De powerchords worden dan laag op de hals gespeeld, met een stevige, dikke distortion. En de drieklanken in een hogere positie, met een wat minder heavy sound. Door deze combinatie krijg je een breed geluid.” De rol van de tweede gitarist is dan te vergelijken met de rol van een toetsenist, die doorgaans ook tonen toevoegt aan het akkoord en een andere sound heeft. “Deze manier van spelen leent zich voor veel muziekstijlen”, aldus Joop. “Je kunt er dan ook nog voor kiezen om de ene gitarist ritmisch te laten spelen en de andere gitarist lange akkoorden. Daarmee maak je een tapijt aan gitaargeluid.”

Tegenmelodie

De Canadese band Simple Plan kiest voor een bijzondere benadering van het spelen met twee gitaren. “Bijvoorbeeld in het nummer Ordinary Life. De eerste gitarist speelt power chords, de tweede gitarist speelt een tegenmelodie in octaven: een toon en tegelijk een toon een octaaf hoger. Deze melodie in octaven loopt langs de grote of kleine terts van het akkoord, afhankelijk of het een majeur of mineur akkoord is. Daardoor ontstaat een complex geheel, dat goed klinkt. Het spelen van een dergelijke tegenmelodie kan ook bij gewoon gespeelde akkoorden (drie- of vierklanken), dus niet alleen bij powerchords.” Spelen beide gitaristen akkoorden, dan is het goed om in verschillende liggingen te spelen. Hiervoor is het handig om te weten dat een akkoord naast de basisgreep nog vier andere liggingen heeft. Ieder akkoord kan dus in vijf liggingen (grepen) worden gespeeld, volgens het zogeheten CAGED-systeem. Dit doe je door de greep op te schuiven op de hals en barré toe te passen. De moeite waard om je daar eens in te verdiepen.

Riffs

Veel nummers in onder meer de funk en rock zijn gebaseerd op een bepaalde riff. Bassist en gitarist spelen de riff, de tweede gitarist kan er dan (net als een toetsenist) de onderliggende akkoorden bij spelen. Andersom kan ook: de akkoorden vormen de basis en de tweede gitarist speelt daar overheen een melodie of bijvoorbeeld gebroken akkoorden (arpeggio’s), eventueel iets hoger dan de basisligging van het akkoord. “Daarmee kun je experimenteren, want er zijn veel mogelijkheden”, aldus Joop. Het volgende hoor je nog wel eens in de funk: de ene gitarist speelt een lekker slagje op de hoogste drie snaren, de andere gitarist speelt daar tussendoor één of twee noten steeds op één snaar. Een mooi voorbeeld hiervan is The Boss van James Brown. Ook bij nummers van Steely Dan hoor je het vaak, bijvoorbeeld in Peg. Een soortgelijk voorbeeld, maar dan in de rock, hoor je in de riff van Always On The Run van Lenny Kravitz. De eerste gitaar speelt een heavy riff, de tweede gitaar speelt een compleet andere tegenpartij. Daardoor ontstaat een swingend, herkenbaar geheel. Ook dit is een gecomponeerde partij, geen improvisatie. In een ander nummer van Lenny Kravitz, Are You Gonna Go My Way, komt de tweede gitaar er tijdens het intro een octaaf hoger in, wat een bijzonder effect geeft. Dit zijn allemaal voorbeelden van complementaire (aanvullende) partijen, zoals je ook veel hoort op de oude platen van gitarist Jeff Beck. Bijvoorbeeld op klassieke albums als Blow By Blow en Wired.

Improviseren

Deze partijen van de tweede gitarist zijn allemaal gecomponeerde, van tevoren uitgedachte partijen. “Voor het spelen met twee gitaren is dat vaak noodzakelijk”, zegt Joop. “Maar natuurlijk is geïmproviseerd spelen met twee gitaren ook mogelijk. Voorwaarde is wel dat je heel goed naar elkaar luistert, dus niet alleen gefocust bent op je eigen partij. Ook moet je goed op elkaar zijn ingespeeld.” Maar dat laatste geldt ook als je gecomponeerde partijen speelt. “Bij veel bands is het hebben van twee gitaristen min of meer door toeval gekomen”, zegt Joop. “Maar eigenlijk moet het een bewuste keuze zijn. Als band moet je goed nadenken wat je wilt en wat je wilt neerzetten. Heb je een tweede gitarist, dan moet je voorkomen dat die het vijfde wiel aan de wagen wordt. Dat heeft ook met respect te maken, zowel in muzikaal als menselijk opzicht. Als je iets doet in de muziek, dan moet het er echt toe doen.”

Zie ook

» Gitaar en toetsen in een band – Kunnen ze vriendjes worden?
» Goede muzikant worden? Dan moet je hier aan werken
» Muziek-blessures – 8 manieren om ze te voorkomen
» Soleren over akkoordenschema’s
» Gitaarakkoorden: CAGED Majeur
» Gitaartabs leren lezen

» Gitaarboeken
» Gitaren & accessoires

Mondharmonica in de Soul & Funk – 10 songs Gitaar en toetsen in een band – Kunnen ze vriendjes worden? Little Feat – Geschiedenis van een cult-band Hoe begin ik een band? Hoe je YouTube gebruikt om een betere gitarist te worden 5 redenen waarom beginnende gitaristen stoppen met spelen