Cello vs. Contrabas - Groot formaat, grote verschillen

Je hebt besloten om een groot, laag klinkend strijkinstrument te gaan bespelen en twijfelt tussen de cello en contrabas. Beide muziekinstrumenten zijn zó groot dat je ze op de grond moet zetten om te kunnen bespelen. En bij beide instrumenten voel je de diepe tonen door je lijf resoneren. Maar… ze worden verschillend gebruikt. Lees en luister.

Contrabas vs. cello – In het kort

De cello is met zijn 120 cm lengte een stuk groter dan de viool/altviool, maar kleiner dan de contrabas (182 cm).
Ook klinkt dit strijkinstrument lager dan de viool/altviool, maar minder laag dan de contrabas.
De contrabas wordt gewoonlijk staand / half staand bespeeld en de cello zittend.
De cello hoor je vooral in de klassieke muziek. De contrabas kom je veel tegen in zowel klassieke muziek als jazz.
De contrabas wordt hoofdzakelijk gebruikt voor begeleidende partijen, terwijl de cello ook vaak wordt ingezet als solo-instrument.

De cello

Luister hierboven naar een melodische solo-cellopartij uit John Willams’ soundtrack voor de film Seven Years in Tibet

De cello is een populair en elegant strijkinstrument. In de orkestbladmuziek wordt het instrument afgekort tot VC, wat staat voor violoncello. Dit is de officiële naam van het instrument, maar in de volksmond korten we dit instrument gewoon af tot cello. Het wordt bespeeld door een cellist. Net als de viola (altviool) en de viool heeft het instrument vier snaren. In dit geval zijn deze gestemd in gestemd in C-G-D’-A’, wat een octaaf lager is dan de altviool.

Waarom zou je een cello kopen?

De cello is een instrument waar je letterlijk en figuurlijk alle kanten mee op kunt. Het instrument kan redelijk laag komen: twee octaven onder de centrale C van de piano. Dat wil niet zeggen dat de cello veroordeeld is tot eentonige baspartijen. Integendeel, dit strijkinstrument is uitstekend geschikt voor solo-partijen. Niet zo hoog als een viool natuurlijk, maar wel met een behoorlijk bereik van laag naar hoog, waardoor een ongetraind oor hem soms zou kunnen verwarren met een viool. Wat cello’s goed doen, is een (viool)melodie overnemen in het middenregister, dus dezelfde melodie, maar dan lager. De klank die je dan hoort is opvallend rijk en vol. Cello’s zijn ook geschikt om een warme tegenmelodie te laten horen. Overigens, hoewel een cello, vanwege de 120 cm lengte, niet het handzame formaat van een viool of viola heeft, is hij nog aardig goed te transporteren, ook als je wat jonger bent. Hij is met zijn gewicht van zo’n 3 kilo ook minder zwaar dan hij eruitziet.

Luister hoe de cello in de soundtrack van Superman (1978) vanaf 1:01 min. de eerder gespeelde vioollijn overneemt:

Hoe diep klinkt de cello?

Een cello zal nooit zo diep klinken als een contrabas, ook al is het verschil ten opzichte van een contrabas maar een kleine sext. Als onderdeel van een jazz-combo zou een cello lang niet zo goed het ensemble kunnen dragen zoals een contrabas dat doet. Wél is een cello een prima bas-instrument in een strijkkwartet (twee violen, een viola en een cello). Maar zulke muziek zal ook wat wat minder ‘bass-heavy’ klinken. In een symfonieorkest staan ze dan ook niet achteraan bij de lager klinkende instrumenten. Als cellist in een symfonieorkest zit je vlakbij de dirigent, en ook vrijwel vooraan de halve cirkel van het orkest, terwijl de contrabassen achter de cello’s staan. Aangezien de focus vaak op een dirigent is gericht, zul je als cellist automatisch ook in-the-picture zijn. En ook door de melodische rol zal er een zekere focus op de cellosectie zijn, dus aandacht van het publiek krijg je meer. Je mag zelf bepalen of je dat een voordeel vindt.

Lees ook: De cello – Wat voor instrument is dit?

De contrabas

Hierboven hoor je de tokkelkunsten van Adam Ben Ezra

De contrabas is het laagste normale strijkinstrument (de monsterlijk grote octobas rekenen we dus even niet mee). Het ‘volle’ formaat is de 4/4, maar de iets kleinere 3/4-variant wordt meer gebruikt. Je ziet twee toepassingen van de contrabas: in het orkest (meestal bespeeld met strijkstok) en als onderdeel van een jazz-ensemble (meestal getokkeld). In de orkestpartituren wordt de contrabas afgekort tot DB, wat staat voor de Engelse benaming van de contrabas, namelijk de double bass (ook wel upright bass). De meeste contrabassen hebben vier snaren, gestemd in E-A-D’-G’, wat hetzelfde is als een gewone akoestische of elektrische basgitaar die je bijvoorbeeld in de popmuziek ziet. De vijfsnarige contrabas is minder gebruikelijk, maar is wel populairder dan vroeger. Bij zo’n model krijg je nog een extra lage B-snaar, die soms ook in C wordt gestemd.

In de vijfde symfonie van Beethoven wisselen eenvoudige en ingewikkelde contrabas-partijen elkaar af:

Waarom ga je een contrabas kopen?

Om te beginnen houd je van lage klanken en het neerleggen van een stevige basis voor de andere muziekinstrumenten. Er is wel een verschil tussen spelen in een symfonieorkest (of strijkorkest) en de bassist zijn van een jazz-combo. In een symfonieorkest ben je als een tandwiel en speel je niet al te uitbundig. Het orkest als geheel is het hoofdinstrument en de spelers weten dat hun bijdragen nuttig zijn, maar meestal niet ‘in your face’. In een groot orkest ben je één van de zestig strijkers. Dat kan precies een reden zijn waarom mensen in een orkest willen spelen: als je het fantastisch vindt om muziek te maken, maar niet in-the-picture hoeft te te staan. Een jazz-combo is haast het tegenovergestelde: met maar zo’n drie tot zes spelers ben je als contrabassist onmisbaar en opvallend, vooral als je complexe ‘walking bass’-patronen speelt en dus behoorlijk sturend bent voor hoe de muziek overkomt op het publiek. Ter vergelijking: de baspartijen in klassieke orkestmuziek zijn vaak wat eenvoudiger, omdat een walking bass in een grote concertzaal niet praktisch is: de galm maakt een akoestische soep van al die snelle noten.

Luister hieronder naar het Christian McBride Trio. Je merkt dat de contrabas onmisbaar is.

De contrabas is niet echt een melodie-instrument

De contrabas is bovenal een bas-instrument, terwijl de cello melodisch interessanter is, zowel solo als in een ensemble. Qua repertoire zul je als contrabassist dan ook bijna altijd beperkt zijn tot baspartijen, en zo gauw je complete muziek wilt horen, zul je deel van een groep moeten zijn. Ook goed om te weten is dat de contrabas een flinke knaap is. De 3/4 heeft met zijn 182 cm de lengte van een gemiddelde Nederlandse man. Een jong/klein persoon wordt dus geconfronteerd met een enorm instrument om te bespelen. Maar een nog groter probleem is het transport. De contrabas wordt zelfs nog groter als hij in een koffer zit. Zelfs als een volwassen persoon zo’n case bij zich heeft, ziet het er ontzagwekkend uit. Mooi instrument? Praktisch? Die oordelen laten we aan jou over.

Lees ook: De contrabas – Leer hem beter kennen

Zie ook

» Cello’s
» Contrabassen
» Alle snaarinstrumenten & accessoires

» De cello – Wat voor instrument is dit?
» De contrabas – Leer hem beter kennen
» Viool spelen – Alleen voor doorzetters?

Maarten | Bax Music

Maarten, sinds 2012 fulltime copywriter bij Bax Music, is journalist, muziektechnoloog en componist met credits in tv, film, games en theater. Hij geeft graag tekst en uitleg over alles wat muzikaal gebruikt kan worden.