Reggae drummen – Ritmes, klanken en cues

Reggae drummen, hoe doe je dat? Reggae is een muziekstijl die – als het om de moeilijkheidsgraad gaat – door veel drummers (en andere muzikanten) onderschat wordt. Het spelen van een goede, authentieke reggae-groove op de drums is namelijk een stuk moeilijker dan je misschien denkt. Als er bijvoorbeeld tijdens jamsessies een reggae-nummer gespeeld wordt, merk ik regelmatig dat veel muzikanten eigenlijk niet goed weten wat ze precies moeten spelen, of wat hun rol is. In dit blog leg ik je een aantal van de belangrijkste reggae drumritmes uit en zal ik je tips geven over hoe je de gewenste sound krijgt.

• Reggae-drumritmes
• Ska/Rocksteady
• Basisritme voor ska en rocksteady
• One Drop
• One Drop-ritmes
• Rockers
• Rockers-ritme
• Steppers
• Steppers-ritme
• Hihat-variaties
• Belangrijk om te weten: cues
• Tips & tricks
• Zie ook

Reggae drumritmes

Reggae ritmes zijn relatief eenvoudig, maar ze worden wel heel strak gespeeld. Ze bestaan uit herhalende patronen waarbij kleine details en variaties de groove bepalen, en dat is waar de moeilijkheid in zit. Net als andere genres kun je reggae onderverdelen in allerlei subgenres en stijlen. Binnen deze stijlen zijn er oneindig veel ritmes en variaties te bedenken. De belangrijkste basisritmes die je kunt toepassen zijn:

• ska / rocksteady
• one drop
• rockers
• steppers

Reggae-muziek is naast jazz bij uitstek een stijl waar muzikanten écht naar elkaar moeten luisteren en op elkaar moeten reageren – anders klinkt het niet als geheel. Als reggae-drummer heb je een duidelijke taak: een strakke, herhalende groove spelen. Je belangrijkste ‘partner in crime’ is de bassist. Samen zijn jullie als ‘drum and bass’ een eenheid binnen de ritmesectie. In de ritmesectie zitten ook de gitarist en de toetsenist, en zij worden gezamenlijk ‘rhythm’ (of ‘riddim’) genoemd.

Ska / Rocksteady

Ska is ontstaan in Jamaica aan het eind van de jaren 50. Ska is een samensmelting van de Amerikaanse ‘rhythm and blues’ en Caribische stijlen zoals ‘mento’ en ‘calypso’. Ska heeft wat betreft instrumentatie ook heel duidelijke overeenkomsten met jazz (met name swing/bigband-stijl). Er zijn twee soorten ska: Jamaicaanse ska en iets later de Britse ‘2-tone’ ska (bijvoorbeeld een band als Madness). In dit blog houd ik het beperkt tot Jamaicaanse ska. Halverwege de jaren 60 ontstond een nieuwe stijl: rocksteady. Rocksteady is eigenlijk een langzamere variant van ska en wordt gezien als de voorloper van reggae. Het onderscheid tussen (Jamaicaanse) ska en rocksteady is niet altijd even makkelijk te maken. Als je goed gaat luisteren, hoor je dat er (vaak) een verschil is in de manier waarop gitaristen de ‘afterbeat’ spelen. Bij ska wordt de afterbeat met een upstroke gespeeld, gevolgd door een downstroke. Bij rocksteady is dat precies andersom. Soms hoor je dat orgelpartijen hier in meegaan. (Voorbeeld: bij ska speelt het orgel “kie-koe-kie | kie-koe-kie”. Bij rocksteady precies andersom: “koe-kie-koe | koe-kie-koe”.) Zoals ik eerder al vermeldde: het zit hem in de details!

Basisritme voor ska en rocksteady

Hieronder zie je twee maten van het basisritme dat je kunt gebruiken voor ska en rocksteady. Op de plekken waar accenten staan, kun je de hihat eventueel half-open spelen. Let op: de open nootjes in de partij staan voor rimclicks (dus geen open snaredrum hits).

One Drop

De ‘one drop’ is een echt ‘roots reggae’-ritme dat wereldwijd vooral bekend is geworden door Carlton Barrett – drummer van Bob Marley & The Wailers. Je hoort deze beat in nummers als Three Little Birds, No Woman No Cry, Get Up, Stand Up, Waiting In Vain, Stir It Up en I Shot The Sheriff. De one drop lijkt heel erg op het rocksteady-ritme, alleen voelt het anders aan. Bij ska en rocksteady zit de ‘backbeat’ op tel 2 en 4, zoals bij vrijwel alle popmuziek eigenlijk het geval is (één-TWEE-drie-VIER). Bij de one drop zit het belangrijkste accent echter op de derde tel (één-twee-DRIE-vier). De derde tel wordt gespeeld door de bassdrum en geaccentueerd met een rimclick (stok liggend op de rand van de snare). Tel 2 en tel 4 worden geaccentueerd door de gitaar en piano (ook wel ‘skank’ of ‘afterbeat’ genoemd) . Op de eerste tel van iedere maat zit helemaal geen accent en dat verklaart ook de naam one drop: ‘the one has been dropped’. Naast het verschil in telling en tempo is ook de invloed van Afrikaanse ritmes veel groter geworden. Er wordt bijvoorbeeld veel meer percussie gebruikt. Let op het gebruik van rimclicks op de hoog gestemde snaredrum – de snare wordt meestal alleen tijdens fills en variaties ‘open’ bespeeld, alsof het een timbale is. Crashes worden niet vaak gebruikt.

One Drop-ritmes

One drop in de meest eenvoudige vorm:

One drop met achtsten-hihat:

Rockers

We zitten qua tijdslijn inmiddels in de jaren 80 en de invloed van rockmuziek werd almaar groter. Niet alleen muzikaal, maar ook wat betreft de plekken waar reggae-bands konden optreden. Alles mocht ruiger en harder – meer ‘rock’. Het rockers-ritme kun je op verschillende manieren uitleggen en voelen. Je kunt het vergelijken met een rock ballad-ritme, alleen dan dubbel zo snel geteld (geteld, dus niet gespeeld!). De bassdrum speel je op tel 1 en eventueel ook op tel 3. De snaredrum speel je op tel 3 en in plaats van een rimclick speel je hier gewoon een open snare, eventueel zelfs een rimshot. Op de hihat speel je achtsten. (In een rock ballad-ritme zouden dat zestienden op de hihat zijn en zou de snaredrum op tel 2 en 4 komen, de bassdrum op tel 1 en 3.)

“Waarom die andere manier van tellen, het blijft toch hetzelfde ritme?”

Dat is voor dit blog een beetje ingewikkeld om uit te leggen. Vergelijk het met waarom je een bepaalde toon soms een F# (Fis) noemt, en soms een Gb (Ges). Het blijft dezelfde toon, maar met een andere functie. Het is onder andere sterk afhankelijk van de baslijn en de muzikale regels (frases). De rockers-beat wordt overigens ook veel in hiphop gebruikt. Een echte meester in dit ritme is Sly Dunbar van het bekende producers-duo Sly & Robbie.

Rockers-ritme

Je kunt deze beat ook als volgt tellen/voelen (‘half-time’):

Steppers

Om nog meer ‘drive’ te geven aan de muziek, is er de zogenaamde ‘steppers-beat’. Met je handen doe je feitelijk niets anders dan wat je in een one drop-ritme zou spelen. Het verschil zit hem in de bassdrum. In plaats van alleen op de derde tel, speel je hem nu op iedere tel. Je krijgt daardoor een enorm stuwend ritme. Je kunt de snaredrum bespelen hoe je wilt, met een rimclick of open. Ook kun je de toms meer betrekken in het basisritme dat je speelt. Bekende nummers met dit ritme zijn onder andere Bob Marley’s Jamming en Exodus. Nog een goed voorbeeld is het nummer African Postman van Burning Spear.

Steppers-ritme

Hihat-variaties

De hihat is een van de belangrijkste onderdelen van het drumstel waarmee je het tempo en de groove aangeeft. De hihat is ook waar je de meeste variaties op zult spelen. In de uitgeschreven voorbeelden in dit blog heb ik voor het gemak de hihat in achtste-noten uitgeschreven, met een ‘rechte’ timing. Je kunt dezelfde partij ook in swing (shuffle) spelen. Hieronder zie je een aantal veelgebruikte hihat-patronen die je kunt gebruiken. Meestal speel je een licht accent op tel 2 en 4.

Variatie 1

Variatie 2 (swing)

Variatie 3

Variatie 4

Opmerking: variaties 3 en 4 zijn minder geschikt voor ska en rocksteady. Je kunt ze wel goed toepassen in de overige ritmes (one drop, rockers, steppers).

Belangrijk om te weten: cues

Reggae is een muziekvorm waarin – met name tijdens live-concerten – veel geïmproviseerd wordt. De zanger of bandleider maakt gebruik van bepaalde cues (signalen/tekens), zodat iedereen weet wat er gaat gebeuren. Veel van deze cues zijn standaard, elke zanger gebruikt ze. Het is daarom belangrijk om een aantal van deze cues te (her)kennen. Als de zanger bijvoorbeeld ‘drum and bass’ roept, dan weten de drummer en bassist “nu is het onze beurt”. De gitarist en toetsenist stoppen met spelen en alleen de drums en bass spelen verder. Dit wordt ook wel als ‘dubwise’ omgeschreven, al geeft die omschrijving de gitarist en toetsenist ook de optie om te gaan spelen met echo’s en delays en allerlei space-effecten. Andersom kan het natuurlijk ook – als de zanger iets wil vertellen tegen het publiek en wat rust in de tent wil, dan kan hij ‘riddim’ roepen. Dan gaan alleen de gitaar en toetsen door, op de ‘afterbeat’ (ook wel ‘skank’ of ‘riddim’-partij genoemd). Het spontaan afwisselen tussen deze twee helften van de ritmesectie is iets wat je ontzettend vaak ziet gebeuren. Wat ook heel gebruikelijk is bij concerten, is dat een intro meerdere keren gespeeld wordt. Dit is ontstaan uit de ‘soundsystem’-cultuur op Jamaica, waarbij DJ’s de goedlopende hit-singles meerdere keren opstartten om zo het publiek te lokken en enthousiast te maken. Als een zanger dit wil, wordt er ‘wheel’, ‘pull up’ of ‘rewind’ geroepen – een referentie naar het terugdraaien van de vinyl-plaat. Nog een belangrijke cue die je moet onthouden is ‘mix’. Op dat moment gaat de band in z’n geheel naar vooraf bepaalde ritmische accenten die iedereen op dezelfde manier speelt. Vaak is dit een standaard patroon. Wees dus altijd alert op de zanger! Een voorbeeld van een veel gebruikt mix-ritme zie je hieronder:

Tips & tricks

Om authentiek te klinken, kun je je aan wat basisregels houden. Onthoud wel dat muziek altijd in ontwikkeling is en dat je heus niet gearresteerd zult worden als je het op je eigen manier doet. Hieronder een aantal punten waar je rekening mee kunt houden.

• Reggae-drummers gebruiken zelden een ride-bekken. Ze gebruiken meestal twee of drie crashes en natuurlijk een hihat. Eventueel aangevuld met een splash, een cowbell of een woodblock.
• Het is voor een goede sound aan te raden om stokken te gebruiken die in ieder geval niet dunner zijn dan de standaard 5A-maat. 5A is een uitstekende maat en 5B is mogelijk nog iets prettiger. Met een dunne 7A- of 7B-stok heb je te weinig volume voor de o-zo-belangrijke rimclicks. De klank wordt nog beter als je de click speelt op het juiste punt van de stok, dus niet te ver naar achter en zeker niet te ver naar het middelpunt van de stok. Ook wil het nog wel eens helpen om niet ‘op’ maar ‘tussen’ twee spanschroeven te spelen.
• Stem je snaredrum hoog, zodat je een timbale-achtige klank krijgt. Of koop een timbale en gebruik die als side-snare! Als je naar Carlton Barrett (Bob Marley) luistert, hoor je duidelijk dat hij vaak de snarenmat niet gespannen heeft – dit deed hij om een kort, droog geluid te krijgen dat qua klankkleur beter matchte met de toms. Het droge en korte tom-geluid kreeg hij door de resonantievellen van de toms te verwijderen.
• Een misverstand onder drummers is dat je voor die hoge, felle reggae-sound een piccolo snare nodig hebt. In de hoogte zit je met een piccolo goed, maar je mist dan enorm veel body en volume. Uit een 14 x 6.5 of 14 x 8 inch snare kun je ook een onwijs goede hoge, felle klank toveren, mits je op de juiste manier stemt en goed nadenkt over de vellen en demping. Wel is het zo dat je bij steel, brass en de hardere houtsoorten het beste resultaat krijgt. Op veel Bob Marley-opnames hoor je Carlton Barrett op een Ludwig 402 snaredrum spelen, meestal een 14 x 6.5 inch. Dit is dezelfde snaredrum die John Bonham van Led Zeppelin gebruikte, en zeg nou zelf – dat klinkt toch heel anders?
• Als drummer in een reggaeband ben je negen van de tien keer verantwoordelijk voor het intro. Meestal geef je als drummer twee maten vooraf. De eerste maat tel je half-time voor de band af, de tweede maat speel je een intro-fill en vervolgens komt, als jouw fill tenminste duidelijk was, de hele trein op gang. Een meester in het spelen van intro fills is Carlton Barrett. Zoek op YouTube maar eens op zijn naam in combinatie met ‘intro fills’ (voorbeeld).
• In Westerse muziek is het gebruikelijk om een fill af te sluiten met een crash op de eerste tel. In reggae is de eerste tel ondergeschikt aan de derde tel, het is daarom beter om niet te vaak deze tel te benadrukken met een crash. Crashes worden spaarzaam gebruikt en tijdens een fill hoor je ze meestal op de vierde tel, of op de derde tel van de maat na de fill. Nog een verschil: in de meeste Westerse muziek speel je de bassdrum samen met een crash. In reggaemuziek speel je vaker de snaredrum samen met de crash.
• Zoek live-concerten op en luister goed naar wat de bekende reggae-drummers doen. Focus je bij voorkeur, zeker in het begin, op reggaebands die (oorspronkelijk) uit Jamaica komen. Je hoort dan de meest authentieke vorm van reggae. Bands met reggae-invloeden, zoals The Police, UB40 en Doe Maar, zijn hartstikke leuk en goed, maar je leert er een interpretatie van reggae mee spelen, en niet de stijl zelf. Het beste is om je informatie bij de bron te halen en vanuit daar zelf verder te kijken wat goed bij jouw persoonlijke stijl past.
• Weet je niet waar je moet beginnen? Bekijk dan de film Rockers (1978) maar eens en luister vooral goed naar de volgende drummers:
  • Lloyd Knibb (The Skatalites)
  • Carlton Barrett (Bob Marley & The Wailers)
  • Sly Dunbar (Mighty Diamonds, Beenie Man, Black Uhuru, Britney Spears, Chaka Demus & Pliers, Bunny Wailer, Culture, Don Carlos, Gregory Isaacs, Grace Jones, Dennis Brown, Ini Kamoze en vele anderen)
  • Angus ‘Drummie Zeb’ Gaye (Aswad)
  • Mikey ‘Boo’ Richards (Mighty Diamonds, Jimmy Cliff, Culture, Third World, Midnite)
  • Winston Grennan (Toots and the Maythals, The Heptones, Bob Marley, Jimmy Cliff)
  • Carlton ‘Santa’ Davis (Roots Radics, Peter Tosh, Jimmy Cliff, Burning Spear, Big Mountain, Black Uhuru, Ziggy Marley)
  • Leroy ‘Horsemouth’ Wallace (Burning Spear, Gladiators, Inner Circle)
  • Lincoln ‘Style’ Scott (Gregory Isaacs, Roots Radics, Israel Vibration, Sugar Minott, Bunny Wailer, Barrington Levy)
  • Wilburn ‘Squidly’ Cole (Barrington Levy, The Melody Makers, Ziggy Marley, Damian Marley, Stephen Marley, Lauryn Hill, Amy Winehouse)
  • George ‘Dusty’ Miller (Firehouse Crew)

Zie ook

» Drumpartijen bedenken: hoe kun je dat zelf doen?
» Drummen in bijzondere maatsoorten – Voorbeelden & oefeningen
» Geschiedenis van het drumstel
» Hoe moet je drumstokken vasthouden?
» Drummen met clicktrack: voordelen en nadelen
» Wat zijn de vier belangrijkste drum-rudiments?
» Wat zijn de vier belangrijkste drumritmes?
» Drumvellen: hoe creëer ik mijn ideale drumgeluid?
» Hoe klink je als een jazz-drummer?
» Drumnotatie 101: tips & tricks voor beginners
» Wat is de beste snaredrum voor mij?
» Wat zijn de beste drumstokken voor mij?
» Alle Drum & Percussie-producten

Wat zijn de vier belangrijkste drumritmes? Sneller drummen: zo lukt het! Wat zijn de vier belangrijkste drum-rudiments? 5 legendarische drumpartijen Drum fills voor de beginner Drummen in onregelmatige maatsoorten – Voorbeelden & oefeningen