Basgitaar-techniek voor beginners
Gepubliceerd op donderdag 20 januari 2022
In dit artikel leren we de basis van het basgitaar spelen. De bas heeft in vergelijking met de gitaar duidelijk een heel eigen speeltechniek. We beginnen met de juiste houding, zowel zittend als staand. Daarna volgt de rechterhand-techniek: we leren spelen met wijs- en middelvinger, maar kijken ook naar basgitaar spelen met plectrum. Erg belangrijk bij het bassen is het dempen van de ongebruikte snaren, zodat je geen rommelig geluid krijgt. Tot slot behandelen we de linkerhand-techniek. Je zet de duim achter de hals en geeft elk van de andere vingers een eigen vakje. Ook hier leren we het afdempen van snaren. Dempen is namelijk een samenspel tussen linker- en rechterhand!
- #1. Houding bij basgitaar spelen
- Zittend spelen (aanbevolen voor de beginner)
- Basgitaar op het linkerbeen?
- Staand spelen
- Pijn bij het basgitaar spelen?
- #2. Rechterhand-techniek basgitaar
- ‘Plukken’
- Demptechniek rechterhand
- Maar is dit wel de enige echte juiste demptechniek??
- Duim ergens anders op laten rusten?
- Basgitaar spelen met plectrum?
- #3. Linkerhand-techniek basgitaar
- Elke vinger een vakje
- Demptechniek linkerhand
- Zie ook
#1. Houding bij basgitaar spelen
Zittend spelen (aanbevolen voor de beginner)
We raden aan om eerst zittend te spelen. Dat is in het begin beter voor een gezonde houding.
- Ga met rechte rug zitten op een stoel zonder armleuningen of een kruk.
- Zet de klankkast/body op je rechter bovenbeen. Zorg dat de bas goed op zijn plek blijft. Je kunt dit doen door bijvoorbeeld je bovenbeen goed horizontaal te zetten. Zet in elk geval je voet plat op de vloer en let op dat er geen spanning in je been is.
- Houd de hals vast met je linkerhand. Zorg dat de hals een beetje schuin omhoog wijst. De bas moet stabiel op je been staan en mag dus niet naar beneden zakken als je de hals loslaat. Kortom, gebruik je linkerhand niet om de hals te dragen. Voel je toch nog spanning aan je linkerpols, houd de hals dan nog iets hoger.
- Plaats de duim van je linkerhand plat op de achterkant van de hals, ongeveer tegenover je middelvinger. Laat je andere vingers zachtjes op de snaren rusten. Krul niet je duim om de hals heen. Straks meer over dat alles (inclusief foto’s)!
- Houd de body/klankkast losjes op zijn plek, dus niet gaan klemmen met elleboog en arm.
- Draai de body/klankkast niet naar je toe om de snaren beter te kunnen zien. Wel mag je ontspannen naar je linkerhand kijken om de grepen te kunnen zien. Maar ga niet over de bas heen hangen. Blijf je rug recht houden en pas op voor een te kromme nek.
- Tot slot: controleer nog eens of je volledig ontspannen zit.
De meeste bassisten zetten de basgitaar op hun rechterbeen als ze zittend spelen.
Basgitaar op het linkerbeen?
Een meer klassieke houding is met de basgitaar op het linkerbeen. De bas rust daarbij ook een beetje tegen de binnenkant van het rechterbeen. Deze houding voorkomt dat je over je instrument heen gaat buigen. Ook is het makkelijker om de hals schuin omhoog te houden. Probeer het zeker eens uit! Gebruik eventueel een voetenbankje als verhoging voor je linkerbeen. Let op dat beide benen ontspannen blijven.
Alternatieve techniek bij zittend spelen: de basgitaar tegen het linkerbeen.
Staand spelen
Hoewel het goed is om zittend te beginnen, moet je ook niet te lang wachten met staand spelen. Anders kan de overgang van zittend naar staand nogal groot zijn.
- Gebruik een gitaarband (‘strap’): Zorg dat de gitaarband goed om de strap buttons zit! Het zou erg vervelend zijn als de bas losschiet en op de grond valt. Veel bassisten kiezen voor extra zekerheid en gebruiken ‘strap locks’ of een gitaarband met geïntegreerde strap locks. Geen zin in installatie? Gebruik dan ‘strap blocks’ (met een b).
- Stel de lengte van de gitaarband in (als dit mogelijk is). Een goede methode: ga zitten zoals we hierboven hebben uitgelegd. Maak nu de gitaarband zó kort dat de bas nét boven je bovenbeen zweeft. Daarna kun je gaan staan. Houd je rug recht!
- Ga je spanning in je handen voelen, dan hangt de band te laag. Zet hem wat hoger, pauzeer even en ga weer verder.
» Gitaarbanden
» Strap locks
» Gitaarbanden met geïntegreerde straplocks
» Strap blocks
Staand basgitaar spelen.
Pijn bij het basgitaar spelen?
Voel je pijn tijdens het basgitaar spelen, las dan even een pauze in en loop alle instructies hierboven nog een keer langs. Doe je alles goed, maar blijft de pijn aanhouden? Stop dan enkele dagen met spelen. Als het alsnog aanhoudt, neem dan contact op met je huisarts of bezoek eens een fysiotherapeut of cesartherapeut. Verder: om al deze ellende te voorkomen, kun je het beste op zijn minst enkele lessen volgen bij een professioneel basgitaardocent. Deze kan je dan een goede houding aanleren, wat de basis is van alles!
#2. Rechterhand-techniek basgitaar
‘Plukken’
De meest gebruikte techniek is:
- De duim laten rusten op het middelste element (zo licht mogelijk!) Dit is de beginpositie waar we straks meer over vertellen.
- De snaren ‘plukken’ met wijsvinger en middelvinger. Dus de eerste toon van een baslijn met de wijsvinger, de volgende toon met de middelvinger, de toon daarna weer met de wijsvinger enzovoort. Erg belangrijk: maak geen klauw om lekker stevig te kunnen plukken. Het is namelijk niet nodig om de snaren hard omhoog te trekken. Het is geen akoestische contrabas, dus laat je volumeknop het werk doen wat betreft het geluidsniveau. Gewoon licht de snaar in beweging brengen. Alleen als de klankkleur te flauw is, kun je proberen iets harder te plukken.
Laat je duim zo licht mogelijk op het (middelste) element rusten. Wijsvinger en middelvinger plukken heel licht langs de snaren; maak geen klauw.
Demptechniek rechterhand
Het is bij de basgitaar extra belangrijk om andere snaren niet per ongeluk mee te laten trillen. De tonen van een bas zijn namelijk erg laag en als meerdere snaren tegelijk trillen, klinkt dat rommelig. Demp daarom altijd de snaren die je niet gebruikt. Hier heb je vaak beide handen voor nodig. Het duurt even voor je het onder de knie hebt, maar dan heb je straks wel een mooi ‘clean’ geluid. Belangrijk: oefen de techniek voor linkerhand en rechterhand apart. We beginnen met de demptechniek van de rechterhand.
Met deze demptechniek blijven de vingers steeds in precies dezelfde positie, zoals je ziet. Je beweegt simpelweg je hand recht naar beneden. Zorg ervoor dat je duim tegen de snaren ligt.
E-snaar
- Bespeel je de E-snaar, zet dan je duim heel licht op het middelste element, zoals we daarnet zeiden. Het gaat erom dat je op deze manier een vaste plaats hebt voor je vingers. Het is dus niet nodig om op het element te hangen of te duwen. Want denk eraan: meer kracht op je duim = minder kracht beschikbaar voor de andere vingers.
- Er hoeft niet gedempt te worden als je de E-snaar bespeelt, want dat doet de linkerhand al (straks meer daarover).
A-snaar
- Bespeel je de A-snaar, dan zet je de duim op de E-snaar. We zeggen het nog een keer: héél licht erop zetten, hij mag bijna zweven.
- Doordat je duim tegen de E-snaar komt, wordt deze gedempt en zal hij niet per ongeluk mee gaan trillen.
D-snaar
- Bij het bespelen van de D-snaar zet je je duim op de A-snaar.
- Laat hierbij de zijkant van je duim tegen de E-snaar rusten. Op die manier demp je twee snaren tegelijk: de A-snaar wordt gedempt doordat je deze als steunpunt gebruikt en de E-snaar wordt gedempt doordat de zijkant van de duim hier tegenaan ligt.
G-snaar
- Nu zet je de duim op de D-snaar.
- Dit werkt weer hetzelfde als hiervoor, maar nu rust de zijkant van je duim tegen de E én A-snaar.
5-snarige bas
De 5-snarige basgitaar heeft dezelfde techniek als de 4-snarige bas. Het verschil is dat je begint op de B-snaar en dat je op het laatst drie snaren moet afdempen met de zijkant van je duim.
Maar is dit wel de enige echte juiste demptechniek??
Als je gaat googelen, kom je erachter dat er verschillende basgitaar-demptechnieken voor de rechterhand bestaan. Welke de echte of de juiste is, kunnen we helaas niet zeggen. Er zijn genoeg bassisten die fantastisch bas spelen met de ene techniek, maar ook genoeg bassisten die het geweldig goed doen met de andere. We hebben de techniek gekozen waarbij je a) altijd een steunpunt hebt voor de duim en b) je vingers steeds in precies dezelfde positie staan. Bij deze techniek maakt het dus niet uit op welke snaar je speelt: de afstand tussen snaar, duim en middel- en wijsvinger blijft steeds even groot. Op die manier kunnen je spieren steeds exact dezelfde beweging maken en dat is wel zo efficiënt.
Duim ergens anders op laten rusten?
Je las hierboven dat het goed is om te beginnen met de duim op het middelste element. Maar merk je dat een wat scherper geluid beter past bij de muziek die je speelt? Zet je duim dan op het brug-element (dus de pickup die het dichtste bij de brug zit). Voor een iets vollere klank plaats je de duim op het uiteinde van de toets. Wil je je duim op een plek zetten waar geen steun zit? Overweeg dan eens om een duimsteun te (laten) installeren.
Basgitaar spelen met plectrum?
In dit artikel kiezen we ervoor om de vingertechniek aan te leren in plaats van spelen met een plectrum (‘pick’). De vingertechniek wordt namelijk het meest gebruikt en levert het meest standaard geluid op. Toch is de plectrumtechniek ook prima bruikbaar. Het geeft een wat puntiger geluid, wat goed past bij bijvoorbeeld rock en metal. Verder vinden beginnende bassisten het vaak makkelijker om snel te spelen als ze een plectrum gebruiken. Maar uiteindelijk kun je met je vingers even snel leren spelen. Hieronder zie je op de linker foto hoe je het plectrum vasthoudt. Belangrijk is dat je het plectrum op en neer beweegt over de snaar en de beweging soepel vanuit je pols maakt: alsof je een lucifer uitslaat. Zie ons blog over spelen met een plectrum voor meer informatie. Je moet nu wel op een andere manier dempen. Op de rechter foto zie je dat de zijkant van de rechterhand tegen de snaren ligt om ze te dempen. Let op: je moet natuurlijk niet de snaar dempen waarop je speelt (tenzij je een gedempte klank wil maken als effect). We bevelen een standaard plectrum aan van het materiaal delrex in de dikte ‘heavy’. Maar je kan ook eens een gemengd setje proberen om te kijken wat je prettig vindt spelen.
» Met plectrum spelen: hier leer je hoe!
» Plectrums: standaard vorm, delrex, heavy
» Gemengde plectrumsetjes
#3. Linkerhand-techniek basgitaar
Elke vinger een vakje
Wat je nu gaat leren, is de basishouding van je linkerhand. Het is belangrijk om te onthouden dat elke vinger zijn eigen vakje heeft. Dit kan zeker niet altijd, maar het is wel een goed startpunt. Houd ook je vingers dichtbij de snaren (zonder ze aan te raken). Dan kun je ze direct gebruiken wanneer je ze nodig hebt.
De tonen van een basgitaar (de B-snaar is alleen voor 5-snarige basgitaren). Klik op de afbeelding om de volledige toets (‘fretboard’) te zien. Opmerking: we hebben de tonen een beetje vereenvoudigd, voor de leesbaarheid. Alle tonen met een ♭-symbool (een ‘mol’) hebben eigenlijk een dubbele naam: de noot D♭ bijvoorbeeld, kan ook de C♯ zijn, afhankelijk van de context. Zie voor meer informatie onze blogs over noten lezen. Niet nodig, wel handig.
Je eerste toon spelen
- Zoals gezegd aan het begin van het artikel: zet de duim van je linkerhand op de achterkant van de hals. Zet hem ‘tegenover’ de plaats waar je middelvinger straks staat.
- Laat de vingers van je linkerhand vlak boven de snaren zweven. Zorg ervoor dat iedere vinger een eigen ‘vakje’ heeft. Raak de snaren nog niet aan.
- Druk nu met het topje van je wijsvinger de E-snaar in, vlak voor de vijfde fret.
- Pluk aan de snaar met de wijsvinger van je rechterhand. Je hoort nu de toon ‘A’. In de afbeelding hierboven vind je de namen van alle tonen.
Zet je duim ontspannen tegen de hals, ongeveer tegenover je middelvinger (zie linker foto). Hoewel sommige bassisten hun duim om de hals krullen, raden we dit af (zie rechter foto). Dit maakt het namelijk moeilijker om een soepele linkerhand-techniek te ontwikkelen. Bovendien is het lastiger om op deze manier een ‘clean’ geluid te maken, ofwel een klank zonder bijgeluiden zoals geratel.
Als oefening zetten we de wijsvinger voor de vijfde fret van de E-snaar. Je speelt dan de toon A. De andere vingers zweven elk boven hun eigen vakje.
Controle
Controleer of de snaar goed, lang doorklinkt. Klinkt de snaar gedempt of ratelt deze?
- Misschien moet je de snaar iets harder indrukken (niet té hard). Vuistregel: gebruik niet meer kracht dan nodig is om een goede klank te bereiken.
- Of misschien raak je de snaar per ongeluk aan met een van je andere vingers.
- Het kan ook dat je vinger te ver van de fret of te dichtbij de fret zit. Experimenteer een beetje met de afstand tot je de beste klank hebt.
Hetzelfde met de andere vingers
- Laat nu je wijsvinger los en laat hem op de snaar rusten (niet indrukken).
- Druk met je middelvinger de E-snaar in, vlak voor de zesde fret. Je doet nu weer hetzelfde als daarnet. Ringvinger en pink zweven boven de snaar.
- Doe tot slot hetzelfde met je ringvinger (derde fret) en daarna je pink (vierde fret), maar dan bij de zevende en achtste fret.
- Herhaal nu al deze stappen op de A-snaar. Doe daarna hetzelfde op de D-snaar en de G-snaar.
- Ga net zo lang door tot je op elke snaar vloeiend vier goed klinkende tonen achter elkaar kunt spelen.
Voorbeeld: druk je de snaar in met je middelvinger, laat dan je wijsvinger rustig op de snaar liggen (niet indrukken dus). Ringvinger en pink zweven boven de toets, zodat je de snaar niet per ongeluk afdempt.
Demptechniek linkerhand
We hebben daarnet de demptechniek van de rechterhand besproken. Nu volgt de demptechniek voor de linkerhand (de ‘frethand’). Nu vraag je je misschien af: “Waarom is het niet genoeg om één hand te gebruiken voor het dempen?” In de afbeelding hieronder laten we dat zien. Stel, je speelt de A-snaar. Met de wijsvinger van je linkerhand kun je alleen de D- en G-snaar dempen. Want als je de wijsvinger op de E-snaar zou leggen, zou de A-snaar óók gedempt worden, terwijl we die juist willen laten klinken. Dus: je dempt D en de G met de linkerhand, en je gebruikt de rechterhand om de E te dempen.
Voorbeeld: speel je op de A-snaar? Dan demp je de E-snaar met de rechterhand (duim) en de D- en G-snaar met de linkerhand (wijsvinger).
Instructies voor dempen met linkerhand
- Speel je een toon op de E-snaar? Demp dan de andere drie snaren (A, D, G) door je wijsvinger er bovenop te laten liggen (dus niet indrukken). Hierdoor kunnen ze niet per ongeluk mee gaan klinken. Soms is je wijsvinger al in gebruik. Gebruik dan de top van je wijsvinger om de snaar in te drukken en laat de rest van je vinger op de andere snaren rusten.
- Speel je op de A-snaar? Leg dan je wijsvinger op de D en de G.
- Speel je op de D-snaar? Leg dan je wijsvinger op de G.
- Speel je op de G-snaar, dan hoef je niet te dempen met je linkerhand (maar wel met je rechterhand).
- Op een vijfsnarige basgitaar werkt het hetzelfde. Je moet dan natuurlijk wel één snaar extra dempen met je wijsvinger.
- Net als bij de demptechniek voor de rechterhand, geldt ook hier dat het tijd kost om het onder de knie te krijgen. Heb geduld, de aanhouder wint!
Demp met de linkerhand door je wijsvinger (heel licht) over de snaren heen te leggen. Dus als je de E-snaar bespeelt, ligt je wijsvinger altijd ontspannen over de A-snaar, D-snaar en G-snaar.
Bespeel je de A-snaar, dan rust je wijvinger op de D- en G-snaar (linker foto). Bespeel je de D-snaar, dan rust hij op de G-snaar (rechter foto). Bespeel je de G-snaar, dan hoef je niets af te dempen met je linkerhand (maar natuurlijk wel met je rechterhand).
Zie ook
» Wat is het beste stemapparaat voor mij?
» Wat is de beste basgitaar voor mij?
» Wat is de beste akoestische basgitaar voor mij?
» Wat is de beste gitaarband voor mij?
» Wat zijn de beste bassnaren voor mij?
» Basgitaar leren spelen – Alles voor de beginner
» Basgitaar afstellen voor beginners
» Fretboard schoonmaken – Hoe reinig ik de toets van mijn gitaar?
» Wat zijn de beste basgitaar-effecten voor mij?
» Strap buttons van je gitaar vervangen door strap locks – Hoe?
» Basgitaarles – Waar kan ik terecht?
» De basgitaar – Geschiedenis, technieken & tips
» Wat is de beste basgitaarversterker voor mij?
» Muziek-blessures – 8 manieren om ze te voorkomen
» Baslijnen maken – Handleiding voor de bassist
» De contrabas – Leer hem beter kennen
» Fretloze basgitaar: voor- en nadelen
» 4- of 5-snarige basgitaar – Welke is de beste keuze voor jou?
» Top 10 songs met een bijzonder bas-intro
» Hoe klink je als Robert Trujillo – speelstijl, gear en inspiratie
» De gitaarband-hoogte afstellen: speelcomfort of uitstraling?
» Gitaar of bas stemmen? Hier lees je hoe dat moet!
Marnix werkt sinds 2011 als copywriter bij Bax Music. Een typische all-rounder, maar met zijn ervaring op het gebied van onder meer toetsen, gitaar en zang, voelt hij zich in de categorie Muziekinstrumenten nog het meeste thuis.
Nog geen reactie...