Zang-opnames mixen in 5 stappen
Gepubliceerd op vrijdag 8 juni 2018
Zang is het uithangbord van je studio-productie. Het is zelfs het eerste waar deze op wordt beoordeeld. Bewust of onbewust. Je drums en synths kunnen nog zo vet klinken, als er iets niet klopt aan de zang, klinkt het geheel meteen amateuristisch. In dit blog lees en hoor je hoe je een productie naar een hoger plan tilt door extra aandacht te besteden aan het mixen van de zang-opnames in je DAW.
Geluidsfragmenten
Naar de volgende geluidsfragmenten zal ik verwijzen in dit blog:
#1 Voorbereiding: de equalizer
Een goede productie begint natuurlijk bij een goede opname. Toch zijn er een aantal problemen die je in veel zangopnames tegen zult komen. Fragment 1 is een voorbeeld van hoe veel ruwe zangopnames klinken. Wat meteen opvalt is dat er een flinke ophoping zit in het laag. Verderop in het proces kunnen compressors vrij extreem reageren op deze frequenties dus is het belangrijk dat we dit eerst oplossen. Hiervoor kun je een equalizer gebruiken. Met de ‘high pass-filter’ van deze eq kun je gerust alles onder de 80 Hz weghalen zonder dat dit nadelige gevolgen heeft voor je opname. Maak vervolgens met een ‘bell’ band een dip van een paar dB en sleep deze band door het gebied tussen de 100 en 300 Hz. Ga hierbij op zoek naar de plek waar de zang opener gaat klinken. Met een equalizer kun je de zang ook wat meer sprankeling geven en de verstaanbaarheid vergroten door het gebied rond 5 KHz iets te boosten. Het is alleen wel aan te raden om dit met een aparte equalizer te doen die na eventuele compressors komt in de signaalketen. Op die manier wordt de compressor niet opgejaagd door de toegevoegde hoge frequenties.
#2 SSSSSSSSSSSSSS!
Iets anders wat opvalt in fragment 1 zijn de overdreven harde ‘S’ klanken. Ook dit kun je het beste zo vroeg mogelijk in het proces oplossen. Je kunt deze frequenties natuurlijk opsporen met een equalizer en ze zachter zetten maar het gevaar is dan wel dat het veel te dof gaat klinken. Een ‘de-esser’ is een nettere oplossing. Een de-esser is niets anders dan een compressor die alleen reageert op hoge frequenties. Met andere woorden: telkens als een harde ‘S’ klank de door jou ingestelde ‘threshold’ overschrijdt wordt dat frequentiegebied heel even zachter gezet. Als er geen harde ‘S’ klanken zijn laat de de-esser het signaal met rust. In fragment 2 hoor je dat de stem dankzij de eq en de de-esser veel helderder klinkt en de ‘S’ klanken zijn teruggebracht naar normale proporties.
#3 Dynamiek van zang bedwingen
Zang is een van de meest dynamische instrumenten die je kunt tegenkomen. In fragment 2 hoor je dat het zelfs iets te dynamisch is. De zin met ‘wasting time’ is amper te horen terwijl ‘my clouds’ overal bovenuit knalt. Het is zo dus niet mogelijk om een goede balans te maken. Met een compressor kun je uitschieters in bedwang houden zodat je het geheel iets harder kunt zetten. Als een compressor heel hard moet werken, kan dit alleen wel zorgen voor vervelende bijverschijnselen zoals vervorming en ‘pumping’. Om dit te voorkomen kun je de grootste volumeverschillen tussen secties in het nummer met de hand gelijktrekken. De meeste DAW’s hebben wel een ‘Gain’-plugin. Eigenlijk is dit niets anders dan een volumeknop die je ergens in je signaalketen kunt plaatsen. In tegenstelling tot de bekende level fader kun je deze ‘gain’ plugin vóór de compressor in de keten zetten. Vervolgens kun je in de bijbehorende automation lane op het zangspoor de harde en zachte passages wat meer naar elkaar toe te trekken. In fragment 3 hoor je dat de zang dankzij ‘level automation’ en compressie veel consistenter is geworden.
#4 Effecten op zang toepassen
Bij zang wordt zelden gebruikgemaakt van de natuurlijke galm van de opnameruimte. Met behulp van absorbers en reflectieschermen wordt de zang zo droog mogelijk opgenomen. Op die manier heb je bij het mixen alle ruimte om met behulp van reverb, delay en chorus een virtuele ruimte te creëren. Deze effecten worden meestal op een aparte bus gezet waar je de zang met een send naartoe stuurt. Op die manier kun je het effect apart nabewerken met een equalizer en je kunt bovendien meerdere instrumenten naar deze bus sturen. Delay is een galm-effect dat het brongeluid één of meerdere keren herhaalt. Met de ‘feedback’ knop stel je het aantal herhalingen in en met de ‘delay’ knop stel je in hoeveel tijd er tussen de herhalingen in zit. Zorg er bij langere delay-tijden voor dat de herhalingen in de maat van de muziek lopen. Zie fragment 4. Reverb is ook een effect dat ruimte simuleert door het bronsignaal te herhalen. De herhalingen zitten hier alleen zo dicht op elkaar dat ze niet los van elkaar te onderscheiden zijn. Het resultaat is een geleidelijk uitstervende ‘galmstaart’. Zie fragment 5. Chorus is een modulatie-effect waardoor het klinkt alsof de partij dubbel is ingespeeld of gezongen. Het chorus-effect maakt een kopie van het bronsignaal maar dan lichtjes ontstemd. Zie fragment 6. In fragment 7 hoor je hoe alle 3 de effecten samen bijdragen aan een vol en ruimtelijk geluid.
#5 Hoe hard moet de zang staan?
De balans tussen de lead-zang en de rest van de instrumenten verschilt behoorlijk tussen genres. Bij popmuziek, rap maar ook bij jazz en blues ligt de lead-zang er vaak heel dik bovenop. Bij hardere rock en metal is de lead-zang meestal juist wat meer weggestopt. Een goede basisbalans kun je maken met de volgende techniek: zet je speakers zo zacht dat je je mix nog net hoort. Zet de lead-zang zo dat deze voor je gevoel net iets te hard is vergeleken met de rest van de instrumenten. Zet je speakers vervolgens zo hard dat je er met je stem niet bovenuit komt als je normaal praat. Op dit hoge volume moet de zang voor je gevoel juist iets te zacht zijn vergeleken met de rest. Voor het finetunen kun je de balans afkijken van een commerciële productie in hetzelfde genre!
Welke speciale technieken en trucs gebruik jij bij het mixen van zang? Laat je reactie achter!
Zie ook
» 5 manieren om je mix harder te laten klinken
» Haal alles uit je studiomonitors met absorbers en diffusers
» Mixen met een mix bus
» Mixen met inserts en aux sends
» Hoe neem je zelf een goed klinkende demo op?
» Zelf muziek masteren: 5 tips om je op weg te helpen
» Compressors, wat zijn het en hoe gebruik je ze?
» Wat is de beste studiomicrofoon voor mij?
» Wat is de beste microfoon-voorversterker voor mij?
» Wat zijn de beste akoestische producten voor mijn studio?
» Wat is de beste studiomonitor voor mij?
» Wat is de beste DAW-software voor mij?
» Alle Studio & Recording gear
Stefan werkt sinds 2015 bij Bax Music. In zijn vrije tijd is hij regelmatig in de weer met allerlei studio-apparatuur zoals microfoons, compressors en equalizers. En als hij aan het werk is trouwens ook. Verder is hij ook vaak op het podium te vinden, maar dan als drummer.
Nog geen reactie...